Nhà máy Soda Chu Lai được xây dựng ngày 30/4/2010 trên diện tích 20ha tại Khu Công nghiệp Tam Hiệp (huyện Núi Thành, Quảng Nam) với tổng vốn đầu tư khoảng 120 triệu USD, với công suất thiết kế 200 nghìn tấn/năm. Thời gian dự kiến nhà máy đưa vào hoạt động sau 24 tháng thi công, tuy nhiên, mãi đến 5 năm sau, tháng 6/2015, nhà máy này đi vào hoạt động thử nghiệm. Nhưng lập tức, nhà máy đã bị người dân địa phương phản đối mạnh vì gây ô nhiễm môi trường.

Theo người dân nơi đây, khi nhà máy Sô đa Chu Lai đi vào hoạt động, các hồ tôm, cá của người dân bị chết trắng hồ vì ô nhiễm nguồn nước.

Trước thực trạng đó, chính quyền địa phương đã nhiều lần kiểm tra, lập biên bản. Đến cuối năm 2015, Tổng Cục Môi trường (Bộ TNMT) thanh tra, kết luận hệ thống xử lý thải không đảm bảo, xử phạt công ty này tới 730 triệu đồng.

Cách đây 7 năm, nhà máy sản xuất Soda Chu Lai (Cty CP Sản xuất soda Chu Lai) là một trong những dự án trọng điểm, được Khu kinh tế mở Chu Lai (Quảng Nam) “rải thảm đỏ”, đón chào ở thời điểm 2010. Trong khi nhu cầu nguyên liệu soda phục vụ cho sản xuất công nghiệp tại Việt Nam lên đến gần cả triệu tấn mỗi năm, lại phải hoàn toàn nhập khẩu, thì việc ra đời nhà máy đầu tiên cả nước sản xuất soda với công suất 200.000 tấn/năm được đánh giá đầy tiềm năng. Việc việc xuất hiện của nhà máy với những hứa hẹn tháng 2/2012 hoạt động, giải quyết hơn 400 lao động địa phương, đóng ngân sách hơn 60 tỷ đồng/năm… đã làm hấp dẫn cả chính quyền lẫn các ngân hàng.

Đó cũng là một trong những lý do khiến Ngân hàng NNPTNTVN - Agribank đã "dốc hầu bao" từ 5 chi nhánh trên toàn quốc gồm Quảng Nam, Bình Định, Phú Yên và Tuyên Quang để cho dự án này vay đến 1.600 tỉ đồng. Ngoài ra, Ngân hàng Thương mại cổ phần Đại Chúng VN - PVcomBank cũng góp thêm 400 tỉ cho dự án “béo bở” này. Sau không khí hồ hởi đón chào, thì dự án ngàn tỉ này rơi vào cảnh ỳ ạch xây dựng và mất đến 5 năm chậm trễ.

Khi nhà máy dừng hoạt động, 5 tổ chức tín dụng này cử người và thuê công ty bảo vệ đến giữ nguyên trạng nhà máy. Sự bê trễ chính thức từ năm 2015, sau những lùm xùm về chuyện xả thải gây ô nhiễm môi trường bên ngoài. 

Khi các đoàn công tác từ Trung ương và địa phương cũng vào cuộc kiểm tra, xử lý. Đến tháng 7/2016, sản xuất bị gián đoạn, hoạt động thêm vài ba tháng rồi dừng cho đến nay.

Mộ lãnh đạo BQL Khu kinh tế mở Chu Lai cho biết, đến thời điểm này nhà máy Soda chưa khắc phục được hệ thống xử lý ô nhiễm môi trường, ngừng hoạt động hoàn toàn. Tuy nhiên, việc không sản xuất là do khó khăn về tài chính, trục trặc kỹ thuật vì nhập dây chuyền thiết bị Trung Quốc.

Vì tính chất vụ việc có ảnh hưởng lớn, Thủ tướng đề nghị tỉnh Quảng Nam kiểm tra, làm rõ vụ việc, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 15/2/2018.