Thị trường năng lượng châu Âu đối mặt với khủng hoảng thanh khoản 1.500 tỷ USD

Do ảnh hưởng của cuộc xung đột Nga - Ukraine, châu Âu đang vật lộn với một cuộc khủng hoảng năng lượng đáng sợ. Còn thị trường năng lượng châu Âu thì phải đối mặt với thảm họa thanh khoản với mức độ ký quỹ kỷ lục.

Theo công ty dầu khí Na Uy Equinor, giao dịch năng lượng ở châu Âu đang phải đối mặt với những căng thẳng nghiêm trọng do các lệnh ký quỹ có giá trị ít nhất là 1.500 tỷ USD. Điều này đang gây thêm áp lực cho các chính phủ phải bơm tiền thêm để duy trì bộ đệm thanh khoản.

Bên cạnh lạm phát gia tăng, cuộc khủng hoảng năng lượng đang hút vốn để đảm bảo cho các giao dịch trong bối cảnh giá cả biến động mạnh. Giá năng lượng đã biến động trong một phạm vi rộng đến mức nhiều công ty hiện đang vật lộn để xử lý các lệnh gọi ký quỹ. Họ yêu cầu thêm tài sản thế chấp để đảm bảo các vị thế giao dịch đồng thời buộc các nhà giao dịch phải đảm bảo hạn mức tín dụng trị giá hàng tỷ Euro.

Helge Haugane, Phó chủ tịch cấp cao về khí đốt và năng lượng của Equinor nói: "Hỗ trợ thanh khoản sẽ là cần thiết. Đây là nguồn vốn đã chết và bị ràng buộc trong các giao dịch ký quỹ. Nếu các công ty cần phải bỏ ra nhiều tiền như vậy, điều đó có nghĩa là thanh khoản trên thị trường cạn kiệt. Điều này không tốt cho thị trường khí đốt". Haugane đã lưu ý các giao dịch phái sinh cần tiền hỗ trợ và nói thêm rằng khoản ước tính ký quỹ 1.500 tỷ USD được tính toán khá cẩn trọng.

Báo cáo của tổ chức giám sát tài chính phi chính phủ Finance Watch có trụ sở tại Brussels tiết lộ rằng 60 ngân hàng lớn nhất trên thế giới có mức tín dụng cho nhiên liệu hóa thạch là xấp xỉ 1.350 tỷ USD với hơn một nửa trong tổng số này là của các ngân hàng châu Á. Tuy nhiên, báo cáo lưu ý rằng 22 ngân hàng châu Âu có mặt trong phân tích đã trích ra 239 tỷ USD tín dụng để cung cấp tài chính cho các hoạt động liên quan đến nhiên liệu hóa thạch. Các ngân hàng tại Bắc Mỹ có số tiền tương đương.

Finance Watch cũng đã tính toán lượng vốn bổ sung mà các ngân hàng này sẽ cần để tính đúng mức rủi ro khi tín dụng cho nhiên liệu hóa thạch trở thành tài sản bị mắc kẹt. Báo cáo cho biết mặc dù các ngân hàng châu Âu và Bắc Mỹ chi cùng mức cho nhiên liệu hóa thạch, các ngân hàng EU sẽ cần nhiều vốn hơn đáng kể để trang trải rủi ro vì chúng được hỗ trợ bởi giá trị tài sản thế chấp thấp hơn nhiều.

Finance Watch đã lập luận rằng các ngân hàng nên hỗ trợ thấu chi cho nhiên liệu hóa thạch bằng nguồn vốn bổ sung. Tổ chức này đưa ra trọng số rủi ro là 150%, có nghĩa là mọi khoản vay cho các công ty có hoạt động trong lĩnh vực nhiên liệu hóa thạch hiện có sẽ phải được hỗ trợ bằng 12% vốn.

Trở lại vào tháng 9, Cơ quan Ngân hàng châu Âu (EBA) đã đưa ra phản hồi với Ủy ban châu Âu về mức độ cao của các lệnh ký quỹ và sự biến động vượt mức trên thị trường năng lượng châu Âu.

Ủy ban châu Âu đã yêu cầu Cơ quan Ngân hàng châu Âu (EBA) xem xét ''bất kỳ biện pháp khả thi nào khác để giảm thiểu những thách thức thanh khoản mà các công ty năng lượng đang phải đối mặt, bao gồm các cách để cải thiện tính minh bạch, biến động và khả năng dự đoán của các lệnh ký quỹ, cụ thể là kỹ quỹ trong ngày".

Phản hồi của ECB là: "EBA chưa xác định được bất kỳ thay đổi tiềm năng nào đối với khuôn khổ an toàn để có thể giúp giảm nhẹ bớt tình hình hiện tại một cách hiệu quả. Điều này phản ánh thực tế rằng hầu hết các hạn chế liên quan mà EBA đã xác định bắt nguồn từ các giới hạn hiện có về quản lý rủi ro nội bộ được quyết định bởi các ngân hàng và/hoặc các đối tác thanh toán bù trừ trung tâm (CCP).

Quyết định này đến từ khẩu vị rủi ro của họ và các nguồn kinh doanh bền vững với khách hàng và đối tác. Tuy nhiên, các ngân hàng đang phải đối mặt với các đợt rút thanh khoản đáng kể - kể cả bằng USD - trong một số trường hợp với thông báo khá ngắn khi có những biến động thị trường đáng kể.

Do đó, những nỗ lực nhằm cung cấp sự minh bạch hơn về các lệnh gọi ký quỹ sẽ được hoan nghênh''.

Có vẻ như nhiều quốc gia châu Âu sẽ phải làm theo cách của Đức khi các chính phủ trực tiếp can thiệp bằng các khoản trợ cấp và các biện pháp cứu trợ khác, một điều không mấy suôn sẻ với nhiều nước.

Khoảng một tuần trước, chính phủ Đức đã thông báo rằng họ sẽ từ bỏ các kế hoạch trước đây đối với thuế khí đốt đánh vào người tiêu dùng và thay vào đó sẽ đưa ra mức trần giá khí đốt để hạn chế các hóa đơn năng lượng tăng cao.

Thủ tướng Đức Olaf Scholz tung ra 200 tỷ Euro (194 tỷ USD) "lá chắn phòng thủ" để bảo vệ các công ty và người tiêu dùng trước tác động của giá năng lượng tăng cao.

Ông Scholz đã phát biểu trong một cuộc họp báo tại Berlin: "Chính phủ Đức sẽ làm mọi thứ trong khả năng của mình để hạ giá (năng lượng) xuống. Chúng tôi đang dựng một lá chắn phòng thủ lớn với mức hỗ trợ cỡ 200 tỷ Euro".

Cho đến nay, Đức đã đưa ra kế hoạch lớn nhất ở châu Âu để hỗ trợ các công ty bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng năng lượng, dành ra khoản vay 7 tỷ Euro dành cho các công ty đang gặp vấn đề về thanh khoản.

Tập đoàn năng lượng khổng lồ Uniper SE của Đức đã tìm kiếm thêm 4 tỷ euro sau khi sử dụng hết 9 tỷ Euro đang có. Trong khi đó, Áo đưa ra khoản tín dụng trị giá 2 tỷ Euro để bảo vệ vị thế giao dịch của công ty điện lực thành phố Vienna. Phần Lan và Thụy Điển thì công bố một thanh khoản khẩn cấp trị giá 33 tỷ USD thông qua các khoản vay và bảo lãnh tín dụng.

Nhưng không phải ai cũng hài lòng với các khoản tài trợ khổng lồ của Đức cho các công ty năng lượng. Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire cũng như Thủ tướng Ý Mario Draghi đã không có bất kỳ hành động nào. Họ cảnh báo rằng động thái như vậy làm tăng nguy cơ chia rẽ khu vực đồng Euro.

Ngày 5/10, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã lên tiếng chỉ trích: "Để tránh tình trạng chia rẽ nghiêm trọng, chúng ta cần một phản ứng thống nhất và chung của châu Âu. Chúng ta cần duy trì một sân chơi bình đẳng, không làm sai lệch thị trường đơn lẻ và cùng nhau hành động trên tinh thần đoàn kết".

Bà ám chỉ rằng các khoản trợ cấp hào phóng sẽ đưa phần còn lại của châu Âu gặp bất lợi. Trong khi đó, các ủy viên Pháp và Ý Thierry Breton và Paolo Gentiloni đã kêu gọi một phản ứng toàn châu Âu trong một bài báo.

Chính phủ Đức trước đây đã từ chối về việc EU sẽ có hành động tài khóa chung. Điều này có thể hiểu được khi thấy rằng nền kinh tế lớn nhất châu Âu phụ thuộc nhiều đến thế nào vào khí đốt của Nga.

Bài liên quan

Các dự án năng lượng 'khủng' tại Đồng bằng sông Cửu Long đang triển khai ra sao?

Những trở ngại trong chiến lược tự do năng lượng của châu Âu

Quảng Ngãi muốn trở thành trung tâm công nghiệp công nghệ cao, năng lượng sạch

Khủng hoảng năng lượng, lạm phát có nguy cơ đẩy các nền kinh tế lớn vào suy thoái