Những bài toán đang chờ ông Nguyễn Văn Thể ở Bộ GTVT

Tròn hai năm trước, ngày 28/10/2015, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể được Bộ Chính trị điều động làm Bí thư Tỉnh ủy Sóc Trăng. Hôm qua, Thủ tướng  Nguyễn Xuân Phúc đã chính thức giới thiệu ông quay trở lại làm Bộ trưởng Giao thông thay ông Trương Quang Nghĩa.

Trước khi đi Sóc Trăng, ông Thể cũng mới ngồi ghế Thứ trưởng Giao thông được 2 năm sau khi được Thủ tướng điều động ra từ Đồng Tháp, quê của ông và là nơi ông đang làm Phó chủ tịch tỉnh.

Trước nữa, vào năm 2011, tại Đại hội Đảng lần thứ XI, ông Thể được bầu làm Uỷ viên dự khuyết Ban chấp hành Trung ương. Như vậy, nhìn lại quan lộ của ông, người ta có thể thấy những bước tiến mỗi hai năm một lần. Nhưng hai năm kể từ ngày xa số nhà 80 Trần Hưng Đạo (trụ sở Bộ GTVT) đến ngày trở lại, ngoài sự thay đổi vị thế của cá nhân ông, thì tình hình chung cũng nhiều thay đổi. Hồi ông Thể làm thứ trưởng, Bộ trưởng GTVT là ông Đinh La Thăng. Sau khi ông Thăng thôi Bộ trưởng, về thay là ông Trương Quang Nghĩa. Không chỉ biến đổi về nhân sự, nhiều vấn đề cũng đang đặt ra với ngành, tồn tại từ Bộ trưởng trước để lại cũng có, mới phát sinh cũng có, mà phần lớn đều là những bài toán khó.

Các vấn đề này đã được Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chỉ rõ tại cuộc làm việc với Bộ GTVT từ hồi tháng 3 năm nay. Trước hết là thể chế, cơ chế, chính sách còn tồn tại nhiều vướng mắc. Còn một bộ phận cán bộ chưa năng động, chưa bám việc, sáng tạo nên có một số việc chậm trễ, chưa đáp ứng yêu cầu của phát triển.

Một bất cập nữa của ngành là thiếu vốn nghiêm trọng. Nhu cầu vốn đầu tư trong 5 năm 2016-2020 gần 1 triệu tỷ đồng, nhưng mới đáp ứng được gần 210.000 tỷ đồng. 

Theo Thủ tướng, còn nhiều tồn tại trong thực tiễn mà chưa giải quyết được như quy trình hợp tác công-tư (PPP), phát triển đồng bộ GTVT. “Thể chế còn vướng mắc nhiều thứ nên chúng ta chưa huy động vốn xã hội được. Tôi biết có nhà đầu tư tâm huyết, rất muốn làm, nhưng vì thể chế của chúng ta nên họ nản lòng”, Thủ tướng bày tỏ.

Về yêu cầu, định hướng cho Bộ GTVT phát triển thời gian tới, Thủ tướng nêu rõ tinh thần là tìm mọi biện pháp phát triển ngành GTVT để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. Không vì khó khăn về kinh phí mà để đây tiếp tục là nút thắt.

Thứ hai, phải dựa vào dân, nguồn lực xã hội để phát triển GTVT. Vì vậy, cần xã hội hóa nguồn lực ở mọi khâu, bằng mọi cách. Nhà nước chỉ có thể cung cấp vốn mồi, hỗ trợ, tạo cơ chế, thể chế, điều kiện để xã hội hóa cơ sở hạ tầng GTVT thành công. “Hồi trước mua máy bay, Thủ tướng phải bảo lãnh. Bây giờ tư nhân mua máy bay có ai bảo lãnh mà đội bay thêm được bao nhiêu”, Thủ tướng nêu ví dụ về xã hội hóa, dựa vào nguồn lực từ người dân để phát triển. Đó là lối ra khi mà nguồn vốn Nhà nước bố trí được để phát triển GTVT chỉ mới đáp ứng được gần 1/3 nhu cầu.

Thứ ba, phải tháo gỡ mọi thể chế, sửa sớm, bãi bỏ các thể chế cản trở, là rào cản để tiến hành PPP và các giải pháp thu hút nguồn vốn khác. Bộ GTVT phải chủ động đề xuất cơ chế, tìm nguồn và hướng xử lý.

Ngoài ra còn nhiều vấn đề khác, nhưng riêng với chuyện PPP, đã có thể thấy là tân Bộ trưởng Giao thông sẽ có một nhiệm kỳ không dễ chịu. Khi xẩy ra vụ tài xế dùng tiền lẻ phản đối trạm thu phí BOT Cai Lậy, chính ông Thể cũng bị dư luận cật vấn vì là người ký quyết định phê duyệt dự án. Nhưng không chỉ là chuyện thu phí, còn nhiều vấn đề lớn đối với BOT, đơn cử như thu hút vốn ngoại. Tính đến nay, chưa có nhà đầu tư nước ngoài nào bỏ tiền làm hạ tầng cho Việt Nam bằng hình thức này vì cho rằng còn thiếu cơ chế đảm bảo đầu tư, chuyển đổi ngoại tệ và lợi nhuận định mức không hấp dẫn. Liệu người tiếp quản "ghế nóng" có xoay chuyển được tình hình?

Đó là điểm qua những tồn đọng cũ. Trước mắt tân Bộ trưởng Giao thông còn 2 đại dự án Sân bay Long Thành và cao tốc Bắc – Nam với khối lượng công việc khổng lồ...

Vinh dự là người được chọn giới thiệu để Quốc hội phê chuẩn làm tư lệnh một ngành trọng điểm, nhưng ông Thể cũng có cái khó của một người tiếp quản giữa nhiệm kỳ, khi nhiều việc dang dở mà ông không phải là người “setup” từ đầu.

Trong một lần trao đổi với người viết năm 2015, hồi còn làm Thứ trưởng, ông Thể cho rằng điều ông tâm đắc là công tác thể chế, xây dựng chính sách của Bộ đã có những chuyển biến tích cực với khối lượng văn bản quy phạm pháp luật được ông cho là “kỷ lục”. Hy vọng ông vẫn giữ tinh thần này trên cương vị mới để có một Bộ Giao thông thực sự kiến tạo.

Bài liên quan

'Trích ngang' ứng viên 'ghế' Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể

Ngoài con gái Thượng tá Võ Đình Thường, BOT Biên Hoà còn những cổ đông nào?

Minh Phát, Công Thành và câu chuyện về những 'Thánh Gióng' BOT

TS Nguyễn Đức Kiên: Đừng đổ oan cho BOT