Mỹ, Trung, Hàn rót trăm tỷ USD sản xuất chip, ngành chip Nhật Bản lộ rõ 'tử huyệt'
Từ nắm giữ 50% thị phần thiết bị bán dẫn toàn cầu, Nhật Bản hiện chỉ còn vỏn vẹn 10% và sẽ phải đầu tư thêm hàng chục tỷ USD trong những năm tới mới có thể giữ được thị phần này...

Ngành chip Nhật Bản ngày càng tụt hậu so với các nước như Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc - Ảnh: Nikkei Asia
Chia sẻ với Nikkei Asia, ông Shozo Saito, cựu Tổng giám đốc tập đoàn Toshiba, cho biết từ lâu ông cảm thấy thất vọng về sự đi xuống của ngành công nghiệp bán dẫn của Nhật Bản.
“Các nhà sản xuất chip Nhật Bản ngày càng kém cạnh tranh hơn”, vị CEO 71 tuổi nhận xét.
NGÀNH CHIP NHẬT BẢN TRƯỚC "NGÃ BA ĐƯỜNG"
Khi ông Saito còn điều hành Toshiba, Nhật Bản chiếm hơn 50% thị phần thiết bị bán dẫn toàn cầu, một phần nhờ chip nhớ do Toshiba sản xuất. Theo dữ liệu từ Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn, hiện tại, thị phần trên thị trường này của Nhật bản chỉ còn khoảng 10%.
Giới phân tích nhận định ngành bán dẫn Nhật Bản đang đứng giữa “ngã ba đường” khi mà các cường quốc về công nghệ khác như Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc đang đầu tư mạnh cho lĩnh vực này.

Ông Shozo Saito, cựu Tổng giám đốc tập đoàn Toshiba - Ảnh: Nikkei Asia
Hiện tại, chính phủ Trung Quốc và Hàn Quốc đặt mục tiêu phát triển mạnh ngành sản xuất chip nội địa, trong khi Mỹ và nhiều nước châu Âu cũng đang nỗ lực thúc đẩy ngành này trong bối cảnh thế giới đang trải qua cuộc khủng hoảng thiếu chip trầm trọng.
Theo Nikkei Asia, sự bùng nổ đầu tư vào ngành bán dẫn của các nước đang khiến thị phần của Nhật Bản ngày càng thu hẹp. Nhiều chuyên gia lo ngại rằng một khi các quốc gia khác phát triển được chuỗi cung ứng bán dẫn riêng, những ngành công nghiệp liên quan mà Nhật vẫn duy trì được cạnh tranh hiện nay - như thiết bị và vật liệu sản xuất chip - cũng sẽ chuyển hướng tới những nước đó, “bóp nghẹt” triển vọng của Nhật trong lĩnh vực này.
Ông Takeshi Hattori, một cố vấn về thiết bị bán dẫn và cũng là một cựu kỹ sư của Sony, cho r ằngchính phủ Nhật cần đứng ra để thay đổi điều này.
“Tại Mỹ và Hàn Quốc, tổng thống đều giữ vai trò chỉ đạo trong việc thúc đẩy ngành công nghiệp bán dẫn. Còn chính phủ Nhật thì sao”, ông Hattori đặt câu hỏi.
Trên thực tế, chính phủ của Thủ tướng Nhật Yoshihide Suga đã đưa ra cam kết hành động để thúc đẩy ngành này. Tuy nhiên, kể cả trước khi ông Suga tuyên bố từ chức, nhiều người đã tỏ ra hoài nghi về chiến lược mà chính phủ đề ra và liệu chính phủ có đủ động lực chính trị để làm theo hay không.
Theo ông Saito, cách tiếp cận với lĩnh vực này của chính phủ Nhật gần đây mới thay đổi. Ông cho biết, trước đây, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật bản (METI) có xu hướng xem “chip bán dẫn là thứ gì đó có thể mua từ Đài Loan (nơi có hãng sản xuất chip lớn nhất thế giới - TSMC)”.
Hiện tại, để bảo vệ và củng cố thế mạnh về vật liệu thô, đóng gói và thiết bị sản xuất chip, chính phủ Nhật muốn đẩy mạnh sản xuất chip trong nước. Đây là một trong những lý do METI đang chủ trì các cuộc đàm phán với TSMC để hãng này mở nhà máy tại Nhật.
Trong chiến lược tăng trưởng quốc gia công bố hồi tháng 6, chính phủ Nhật Bản cam kết hỗ trợ sự phát triển của hoạt động thiết kế và sản xuất chip của các công ty trong nước. Những chi tiết cụ thể, bao gồm ngân sách hỗ trợ, sẽ được đưa vào các cuộc thảo luận về ngân sách tài khóa 2022 dự kiến bắt đầu vào cuối tháng này.
DOANH NGHIỆP LỚN LẦN LƯỢT THU HẸP QUY MÔ HOẶC RÚT KHỎI THỊ TRƯỜNG
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, Nhật Bản vẫn còn các vấn đề khác cần giải quyết như tìm kiếm những doanh nghiệp hàng đầu có thể dẫn dắt sự thay đổi.
"Chính phủ Nhật đang dành sự quan tâm lớn cho chiến lược về thiết bị bán dẫn”, Masayoshi Arai, Giám đốc điều hành văn phòng chính sách thương mại và thông tin của METI, nơi chịu trách nhiệm giám sát ngành công nghiệp bán dẫn, cho biết. “Tuy nhiên, suy cho cùng, việc này tùy thuộc vào các doanh nghiệp. Chính phủ không thể tự mình sản xuất chip”.
Theo ông Arai, với các nhà đầu tư tại Nhật, định hướng tương lai chưa có gì rõ ràng.
“Nhiều nhà đầu tư cho rằng sản xuất chip là không cần thiết. Thị trường chứng khoán Nhật thường hưởng ứng tích cực khi một công ty rút khỏi mảng bán dẫn”, ông Arai cho biết.
Theo hãng nghiên cứu thị trường IC Insight, Nhật Bản là quốc gia/khu vực chứng kiến số lượng nhà máy chip đóng cửa lớn nhất thế giới trong giai đoạn từ năm 2009-2019, theo sau là Bắc Mỹ.
Sự suy giảm của ngành công nghiệp chip Nhật Bản đi liền với sự đi xuống của ngành điện tử khi để mất thị phần các mặt hàng như máy tính các nhân, TV, di động thông minh (smartphone)… vào tay các đối thủ như Hàn Quốc, Trung Quốc. Với các doanh nghiệp sử dụng chip Nhật, ngành công nghiệp bán dẫn nội địa đang bắt đầu mất phương hướng.
Năm 2018, Toshiba đã bán hơn 50% cổ phần mảng chip nhớ cho tập đòan Bain Capital của Mỹ để triển khai tái cấu trúc. Hiện tại, công ty này vẫn nắm giữ 40% cổ phần mảng chip nhớ với tên gọi Kioxia. Công ty phần cứng Western Digital của Mỹ - một đối tác sản xuất của Kioxia, đã đề xuất thâu tóm số cổ phần còn lại này của Toshiba. Tuy nhiên, thương vụ nhạy cảm về chính trị này có thể cần được chính phủ Nhật phê duyệt.

Toshiba bán 50% mảng chip nhớ cho Bain Capital năm 2018 - Ảnh: Getty Images
Năm ngoái, Toshiba cũng tuyên bố đang rút khỏi lĩnh vực sản xuất vi mạch số hệ thống, sa thải 770 nhân viên. Động thái này được đưa ra sau khi xuất hiện thông tin cho rằng Toshiba đang cân nhắc bán 2 nhà máy chip cho công ty Đài Loan UMC.
Trong khi đó, Sony, dù vẫn là dẫn đầu về sản xuất cảm biến hình ảnh, đã bán hết các mảng sản xuất bán dẫn khác của mình từ năm 2007. Còn Fujitsu đã bán nhà máy chip lớn nhất của mình tại tỉnh Mie cho UMC. Năm ngoái, Panasonic cũng rút khỏi mảng sản xuất chip với việc bán 3 nhà máy tại tỉnh Toyama và tỉnh Niigata cho công ty Đài Loan Nuvoton Technology.
Trong năm nay, Renesas Electronics, nhà sản xuất bộ vi xử lý lớn nhất Nhật Bản, thông báo đóng cửa thêm hai nhà máy. Theo đó, số lượng nhà máy chip của công ty này giảm xuống chỉ còn 7. Thời hoàng kim, Renesas Electronics có tới 22 nhà máy.
Theo các chuyên gia, các nhà sản xuất Nhật Bản đang không tận dụng hết tiềm năng.
"Ngành bán dẫn của Nhật vẫn có nhiều lợi thế như chip ôtô và chip chuyên biệt về quản trị năng lượng - có thể hữu ích khi thế giới chuyển đổi sang xe điện và nền kinh tế carbon thấp", Giáo sư quản trị công nghệ Hideki Wakabayashi của Đại học Công nghệ Tokyo, nhận định.
Theo ông Wakabayashi, chip là linh kiện đặc biệt quan trọng trong ôtô và sẽ ngày càng quan trọng hơn trong tương lai.
“Chip đồ họa và cảm biến hình ảnh hiện chỉ được sử dụng trong smartphone và máy tính, nhưng trong tương lai có thể được đưa vào ôtô khi được phát triển thành phương tiện kết nối và có tính năng tự lái”, ông Wakabayashi nhận định. “Đây là thị trường mà Nhật Bản phải nắm lấy. Không có chip, Nhật Bản không thể sản xuất ôtô”.
CẦN 50 TỶ USD ĐỂ GIỮ THỊ PHẦN
Hiện 60-70% chip sử dụng trong ôtô và công nghiệp của Renesas Electronics được sản xuất tại Nhật, phần còn lại được sản xuất thông qua các nhà thầu phụ như TSMC.
Hiện nay, chip ôtô chỉ yêu cầu công nghệ xử lý từ 20 đến 40nm, nhưng trong tương lai có thể cần tới những con chip 10nm. Con chip nhỏ cỡ này vượt quá khả năng sản xuất của Renesas, bởi hiện tại, công ty này thuê ngoài hoàn toàn với những loại chip nhỏ hơn 40nm.
"Những quốc gia như Nhật trước hết cần phải làm rõ mục tiêu của mình: Họ muốn phát triển công nghệ chip tiên tiến, hay chỉ cần đảm bảo đủ năng lực sản xuất các loại chip thế hệ trước để phục vụ sử dụng trong công nghiệp, ôtô, đồ gia dụng...?” Jean-Philippe Biragnet, đối tác tại hãng tư vấn toàn cầu Bain & Co., nhận xét. "Việc phát triển công nghệ chip tiên tiến đòi hỏi nhiều công sức và tiền của, và chỉ những công ty công nghệ cao như TSMC, Samsung và Intel mới có khả năng thực hiện”.

Samsung, TSMC, Intel rót hàng trăm tỷ USD mở nhà máy chip mới
Theo ông Wakabayashi, Nhật Bản sẽ phải đầu tư tới 50 tỷ USD trong vài năm tới để duy trì 10% thị phần bán dẫn hiện tại. Còn theo ông Saito, trong ngành công nghiệp bán dẫn, tốc độ là tất cả.
“Tôi lo lắng về tốc độ thay đổi ở Nhật. Chính phủ cần phải vượt trội hơn các quốc gia khác về cả hình thức và quy mô hỗ trợ cho ngành này”, ông Saito nhận định.
Tại Mỹ, Trung Quốc và Hàn Quốc, các hãng sản xuất chip liên tục công bố đầu tư "khủng" để tăng sản lượng, đáp ứng nhu cầu ngày càng lớn trên toàn cầu.
Tập đoàn công nghệ Intel của Mỹ hôm 8/9 cho biết dự kiến xây hai nhà máy chip tại châu Âu và có thể mở rộng thêm lên tới 8 nhà máy với tổng vốn đầu tư lên tới 95 tỷ USD trong vòng một thập kỷ. Hãng điện tử Samsung Electronics của Hàn Quốc tháng trước công bố tăng đầu tư 30% kế hoạch tư lên hơn 205 tỷ USD trong vòng 3 năm, một phần để theo đuổi vị trí dẫn đầu trong lĩnh vực sản xuất chip. Trong khi đó, công ty TSMC của Đài Loan cũng tuyên bố đầu tư 100 tỷ USD trong 3 năm để nâng cao năng lực sản xuất.
(Theo VnEconomy)
- Cùng chuyên mục
Khi 'Trợ lý số' bước vào trạm xăng
Một xu hướng mới đang âm thầm định hình: cây xăng truyền thống đang có thêm một "trợ lý số" đắc lực – và đó là lựa chọn không chỉ dành cho các ông lớn.
Doanh nghiệp - 12/05/2025 09:21
Giá vàng thế giới giảm sâu
Cập nhật đến 8h30 sáng nay, giá vàng thế giới đã mất 70 USD/ounce, tương đương mức giảm 2,09% trong vòng 1 ngày. Trong khi đó, giá vàng trong nước giảm 1 triệu đồng/lượng, giao dịch quanh mức 119 - 121 triệu đồng/lượng (mua - bán).
Thị trường - 12/05/2025 09:12
Đàm phán thuế Hoa Kỳ- Trung Quốc 'có sự đồng thuận quan trọng'
Hoa Kỳ và Trung Quốc đã kết thúc các cuộc đàm phán thương mại với yếu tố tích cực vào hôm Chủ Nhật và dự kiến hai bên sẽ công bố tuyên bố chung vào hôm nay, 12/5.
Thị trường - 12/05/2025 07:50
VinFast VF 5 thay đổi định nghĩa về chiếc xe đầu tiên trong đời
VinFast VF 5 giúp hành trình “lên đời” ô tô của người Việt trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Dù có mức giá dễ tiếp cận, xe vẫn được trang bị nhiều tính năng tiện nghi và an toàn vượt trội.
Doanh nghiệp - 11/05/2025 15:21
Phát triển Quảng Nam thành trung tâm công nghiệp dược liệu
Phó Thủ tướng Lê Thành Long đánh giá, Quảng Nam là địa phương đi đầu trong thế mạnh về dược liệu, được mệnh danh là thủ phủ của sâm Ngọc Linh và có quy hoạch vùng trồng dược liệu quý.
Thị trường - 11/05/2025 05:49
EVN tăng giá điện, người dân sẽ phải trả thêm bao tiền?
Với đợt điều chỉnh này, mỗi hộ gia đình sẽ phải trả thêm bình quân 4.350-62.150 đồng/tháng.
Thị trường - 10/05/2025 09:09
Rời khỏi 'ngôi nhà' TTC Group, AgriS lập đại bản doanh mới?
TTC AgriS (AgriS, HOSE: SBT) vừa đưa vào vận hành AgriS Building - trụ sở 'xanh' đạt chuẩn LEED Gold, đánh dấu bước ngoặt rời khỏi 'ngôi nhà chung' TTC Group.
Doanh nghiệp - 09/05/2025 16:25
The Cosmopolitan điểm đến của dòng tiền thông minh ở trái tim Global Gate Cổ Loa
Trong làn sóng dịch chuyển dòng tiền về những cực tăng trưởng mới, The Cosmopolitan nổi lên như biểu tượng sống động cho một trung tâm tài chính hiện đại tại Thủ đô. Sở hữu hệ sinh thái “full options” hiếm có cùng tiềm năng gia tăng giá trị rõ rệt, dự án đang thu hút sự quan tâm đặc biệt của giới đầu tư và cư dân trẻ thành đạt.
Doanh nghiệp - 09/05/2025 14:30
Mỹ-Anh 'chốt deal', giá dầu, chứng khoán cùng Bitcoin bay cao
Việc công bố thỏa thuận thương mại đầu tiên giữa Mỹ và Anh kể từ khi chính quyền Trump tuyên bố áp thuế quan cao đã giúp chứng khoán Mỹ, giá dầu cùng Bitcoin thăng hoa.
Thị trường - 09/05/2025 11:53
Cuộc thi 'Lướt sóng Phái sinh' của DNSE thu hút hơn 16.000 nhà đầu tư sau một tháng khởi tranh
Sau một tháng tranh tài, cuộc thi "Lướt sóng Phái sinh 2025" của Chứng khoán DNSE đã ghi dấu ấn mạnh mẽ với sự tham gia của hàng chục nghìn nhà đầu tư, tạo nên một sân chơi đầy kịch tính và hấp dẫn.
Doanh nghiệp - 09/05/2025 11:46
35.000 tỷ đồng vốn ưu đãi từ HDBank - Cú huých tài chính cho doanh nghiệp sản xuất và công nghệ số
Nắm bắt thời điểm vàng trong mùa cao điểm sản xuất kinh doanh giữa năm, đồng thời thực hiện định hướng của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước trong chương trình tín dụng trọng điểm 500.000 tỷ đồng thúc đẩy đầu tư hạ tầng và công nghệ số – hai động lực tăng trưởng chiến lược giai đoạn 2025–2030, HDBank tiên phong triển khai hai gói tín dụng quy mô lên đến 35.000 tỷ đồng.
Doanh nghiệp - 09/05/2025 11:45
Dự án Đại Hùng giai đoạn 3 đón dòng dầu thương mại đầu tiên: Dấu ấn tự lực của ngành Công nghiệp - Năng lượng Việt Nam
Dự án phát triển mỏ Đại Hùng giai đoạn 3 (phase 3) chính thức đưa vào khai thác dòng dầu đầu tiên với lưu lượng 6.000 thùng/ngày, về đích sớm 20 ngày so với kế hoạch hiệu chỉnh.
Doanh nghiệp - 09/05/2025 11:44
Đại diện Thương mại Mỹ: Đàm phán thương mại với Việt Nam 'hiệu quả'
Trưởng Đại diện Thương mại Mỹ cũng để ngỏ khả năng không đạt được một thỏa thuận với Việt Nam hoặc bất kỳ quốc gia châu Á nào khác.
Thị trường - 09/05/2025 09:01
Có gì bên trong thỏa thuận thương mại Mỹ-Anh mà ông Trump ca ngợi?
Đại sứ Hoàng Anh Tuấn, Tổng lãnh sự Việt Nam tại San Francisco cho rằng thỏa thuận này không chỉ mang tính biểu tượng trong quan hệ đồng minh Mỹ - Anh, mà còn đặt nền móng cho các cuộc đàm phán kế tiếp với các quốc gia khác.
Thị trường - 09/05/2025 06:55
PVcomBank ký kết hợp tác toàn diện với Bệnh viện Đa khoa Phúc Thọ
Ngày 6/5/2025, tại Hà Nội, Ngân hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam (PVcomBank) và Bệnh viện Đa khoa huyện Phúc Thọ đã chính thức ký kết thỏa thuận hợp tác toàn diện, thúc đẩy chuyển đổi số ngành y tế.
Doanh nghiệp - 08/05/2025 12:17
MIK Group bắt tay với thương hiệu kiến trúc hàng đầu Nhật Bản kiến tạo The Matrix One Premium
Thuộc bộ sưu tập Landmark đỉnh cao của MIK Group, The Matrix One Premium được "may đo" tinh tế cho giới tinh hoa, tái thiết lập những chuẩn mực sống mới của giới thượng lưu.
Doanh nghiệp - 08/05/2025 12:17
- Đọc nhiều
-
1
Petrolimex làm ăn ra sao dưới thời CEO Đào Nam Hải?
-
2
Đề nghị Bộ Công an tiếp nhận sai phạm tại KCN Thốt Nốt
-
3
'Siêu' đô thị mới của vùng Đông Nam Bộ sau sáp nhập
-
4
Mặt bằng TP.HCM giá neo cao, nhiều nhà bán lẻ, chủ nhà hàng 'tháo chạy'
-
5
Nhiều dự án nhà ở xã hội tại Quảng Nam 'mắc cạn' vì mặt bằng
Đáng đọc
- Đáng đọc
Chuyên gia: Không nên quá ‘hoảng loạn’ với con số thuế 46% từ Mỹ
Tài chính - Update 1 month ago
'Bối cảnh mới mở ra những cơ hội đầu tư chưa từng có'
Tài chính - Update 1 month ago
Phát triển kinh tế tư nhân - đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng
Sự kiện - Update 1 month ago