Xả nước truy tìm nguyên nhân nhưng bất thành.

Ngày 30/7, tỉnh Hà Tĩnh đã tiến hành mở cửa xả đập dâng Ngàn Trươi - Cẩm Trang để truy tìm nguyên nhân nước chuyển màu đỏ đục tại vùng hạ lưu của dự án này. Tuy nhiên sau gần 1 ngày mở cửa xả đập đã xảy ra hiện tượng nước nhuộm màu đỏ ngầu trên khắp diện rộng, gây ảnh hưởng đến 3 con sông lớn Ngàn Trươi, Ngàn Sâu và sông La đến các vùng dân cư hạ du. Thấy bất ổn, dân kêu trời nên tỉnh Hà Tĩnh đã cho dừng ngay việc xã cạn  nước ở đập dâng để truy sát nguyên nhân.

Mặc dù kế hoạch đã được ban bố xả kiệt hàng triệu m3 nước từ đập dâng trong vòng 3 ngày (30/7, 31/7 và 1/8), nhưng “phi vụ” đã bất thành. Bởi mới xã đập chỉ sau 3 tiếng đồng hồ từ 8h sáng ngày 30/7 đến gần 12 giờ cùng ngày đã khiến dòng sông Ngàn Trươi nhuốm màu đỏ đục.

Nước đã tràn lênh láng khắp cả 8 xã miền hạ du huyện Vũ Quang bao gồm: Hương Minh, Hương Thọ, Đức Liên, Đức Hương, Đức Bồng, Đức Lĩnh, Đức Giang, Ân Phú. Nhìn dòng sông,  cả những cánh đồng  nhuộm một màu đỏ đục,  khiến  người dân sinh sống 2 bên bờ sông Ngàn Trươi không khỏi hoang mang lo lắng.

Đến tối cùng ngày không chỉ sông Ngàn Trươi mà sông Ngàn Sâu và sông La cũng đã bị nhuộm đỏ. Trước tình hình đó buộc tỉnh Hà Tĩnh phải “ra lệnh” đóng ngay cửa xả đập Dâng.

Lòng hồ Ngàn Trươi – Cẩm Trang có phải là “thủ phạm”?

Một số ý kiến nghi vấn, nguyên nhân ô nhiễm này có lẽ xuất phát từ lòng hồ thủy lợi Ngàn Trươi -Cẩm Trang. Vì thế, chúng tôi đã liên hệ với Trạm kiểm lâm Vườn Quốc gia Vũ Quang để  thực tế lòng hồ xem thực hư.

Chiếc thuyền máy lướt sóng đưa chúng tôi dạo quanh lòng hồ, ghi nhận bằng nhãn quan mắt thường cho thấy, nước trong lòng hồ đều xanh ngắt, trong veo một màu, không hề có hiện tượng thay đổi màu như ở đập dâng hạ du, trên mặt hồ thi thoảng có vài chiếc thuyền nhỏ của người dân đánh bắt cá.

Chúng tôi tranh thủ hỏi một vài người dân, họ cho biết, thời gian này họ vẫn đánh bắt cá bình thường trên lòng hồ, không hề có hiện tượng cá chết hay nước đổi màu bốc mùi gì cả.

Trao đổi với Nhadautu.vn, ông Mai Văn Trung, Trạm trưởng Trạm kiểm lâm Hương Đại thuộc Vườn Quốc gia Vũ Quang cho biết: “Mặc dù có hiện tượng nước chuyển màu từ xanh sang đỏ đục ở dưới đập dâng và kênh dẫn, tuy nhiên chúng tôi thường xuyên có mặt tại lòng hồ Ngàn Trươi này thấy rằng, nước bề mặt trong lòng hồ từ trước tới nay không hề thay đổi gì, vẫn xanh ngắt một màu. Về công tác giám sát bảo vệ môi trường, lực lượng kiểm lâm vườn thường xuyên tuyên truyền người dân và du khách mỗi khi vào du lịch lòng hồ không được xả rác bừa bãi, ý thức của mọi người đều thu gom, tập kết về một chổ để chúng tôi xử lý bảo đảm vệ sinh môi trường trên lòng hồ”.

Ráo riết tìm nguyên nhân

Sau hơn 2 tháng xuất hiện hiện tượng nước đổi màu trên kênh Ngàn Trươi nhưng không hề thấy hiện tượng cá chết nào, cây cối 2 bên vẫn tốt tươi đến kỳ lạ.

Một số nhà khoa học và người dân sống trong vùng cho rằng, nước chuyển màu là do lượng thực bì, mùn gỗ, cây cối chết lắng xuống tầng đáy trở thành lớp trầm tích hữu cơ thì không đáng phải lo ngại nhiều, vì đây là xác hữu cơ đặc biệt đối với một hồ thủy lợi xây dựng chủ yếu mục đích, cấp nước tưới cho hàng vạn ha đất sản xuất nông nghiệp.

Các vi chất hữu cơ sử dụng tưới tiêu trong nông nghiệp là rất tốt, còn nếu sử dụng nước sinh hoạt thì phải được xử lý theo đúng tiêu chuẩn quy trình. Vì thế, nếu là nguyên nhân do nhà máy SX gỗ MDF là tác nhân của nguyên nhân gây ra thì chúng tôi không thể bàn đến chuyện này nữa.

Trở lại công trình thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang, một cán bộ thuộc Ban 4, quản lý tại Dự án này cho biết: "Theo quyết định của Bộ Nông nghiệp, lòng hồ Ngàn Trươi Cẩm Trang có diện tích 4.500ha thuộc diện tích dâng ngập nước, nhưng phạm vi thu dọn theo kế hoạch Bộ NN-PTNT chỉ xử lý 1.650ha khu vực tiếp cận thân đập. Vì thế số diện tích còn lại không có trong kế hoạch thu dọn làm sạch lòng hồ, nhưng đối với một hồ thủy lợi chủ yếu chính là cấp nước đối với sản xuất nông nghiệp thì nếu có xảy ra sự cố nước đổi màu thì không gây nguy hại lớn đối với đời sống dân sinh trong vùng".

Một giả thiết nữa được đặt ra, nguyên nhân gây ô nhiễm này là do nhà máy sản xuất gỗ MDF Thanh Thành Đạt xả thải.

Để chứng minh cho điều này, phóng viên nhadautu.vn cùng có mặt ngay tại nhà máy này cho thấy, bãi tập kết gỗ nguyên liệu ngoài trời lên tới gần ngàn tấn để trống, không được che phủ, khi có mưa to nước thấm vào chảy xuống khu xử lý tập trung nước đỏ ngầu. Thế nhưng để kết luận, nguyên nhân gây ô nhiểm đối với nhà máy này là chưa thể, vấn đề này dành cho các nhà khoa học.

Vì thế, trước thực trạng nêu trên, các đơn vị liên quan đã lấy mẫu quan trắc độc lập, sớm tìm ra nguyên nhân gây ô nhiễm và biến đổi màu nước tại đây. Cho đến thời điểm hiện tại, vẫn chưa có bất kỳ một kết quả kiểm tra quan trắc nào trả lời  vấn đề này còn bỏ ngõ, chờ đợi.

Trong lúc đó, Bí thư tỉnh ủy Hà Tĩnh Lê Đình Sơn như ngồi trên đống lửa, nguyên nhân nào gây ra sự cố, phải nhất quyết tìm ra tác nhân trong vòng 10 ngày, kể  từ ngày 28/7/2019 đến 8/7 để xử lý nghiêm, thậm chí kể cả “tát cạn”  lòng hồ...

Đập thủy lợi Ngàn Trươi Cẩm Trang được Chính phủ và Bộ NN-PTNT đầu tư xây dựng và khởi công vào ngay 14/6/ 2009, do Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng tham dự, khởi công, đến đầu năm 2017 hồ bắt đầu tích nước 775 triệu m3 là mực nước dâng bình thường.

Đập thủy lợi Ngàn Trươi thuộc công trình số I cấp Quốc gia đặc biệt, thuộc Bộ NN-PTNT quản lý đầu tư, xây dựng, chủ yếu tích nước giảm thiểu vùng lũ đối với miền hạ du, điều tiết, cung cấp nước sản xuất nông nghiệp, các khu công nghiệp, nuôi trồng thủy sản hàng vạn ha.

Bài liên quan

Bí thư Hà Tĩnh: Sớm làm rõ nguyên nhân ô nhiễm tại công trình thủy lợi Ngàn Trươi

Làm rõ vụ ô nhiễm nguồn nước tại đập dâng Ngàn Trươi

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ kiểm tra dự án Ngàn Trươi - Cẩm Trang và tiếp xúc cử tri tại Hà Tĩnh

Sự cố vỡ kênh dẫn Ngàn Trươi: Chuyện bây giờ mới kể