Trả lời phỏng vấn với Nhadautu.vn, ông Phạm Thái Bình - Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An cho rằng xuất khẩu gạo của Việt Nam đầu năm nay duy trì sự tăng trưởng khá nhờ cả giá và lượng.

Tuy nhiên, nông dân và doanh nghiệp Việt Nam khó có thể gặt hái được thành quả từ việc tăng khối lượng và giá xuất khẩu do ảnh hưởng bất lợi của biến đổi khí hậu dẫn đến xâm nhập mặn và thiếu nước.

Xuất khẩu các mặt hàng nông sản mang về cho Việt Nam hơn 20 tỷ USD trong 5 tháng đầu năm, trong đó mặt hàng gạo chiếm hơn 2 tỷ USD. Ngành lúa gạo đang hưởng lợi kép cả về số lượng và giá bán. Tuy nhiên, hiện tượng El Nino đang ảnh hưởng đến sản xuất lúa gạo của Việt Nam. Ông nhận định thế nào về nguồn cung của các doanh nghiệp gạo Việt Nam hiện nay?

Ông Phạm Thái Bình: Hiện nay, đại dịch, khủng hoảng chính trị, thời tiết khắc nghiệt đã lấy đi nhiều diện tích đất canh tác, dẫn đến tình trạng thiếu lương thực trầm trọng ở nhiều quốc gia. Đây là cơ hội tốt cho ngành gạo Việt Nam.

Tuy nhiên, Việt Nam cũng chịu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn, thiếu nước tưới cho sản xuất nông nghiệp. Ngoài ra, chi phí nhiên liệu, phân bón tăng và năng suất giảm đã khiến giá gạo tăng cao.

Vì vậy, dù khối lượng hay giá trị gạo xuất khẩu có tăng nhưng chưa chắc nông dân và doanh nghiệp được "lợi kép", chưa kể nguồn cung gạo sẽ hạn chế trong thời gian tới.

Theo Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo đến năm 2030 của Việt Nam vừa được phê duyệt, nước ta sẽ giảm "lượng" và tăng "chất". Tuy nhiên, thực tế cho thấy không nhiều doanh nghiệp gạo Việt Nam có thể cung cấp gạo chất lượng cao. Theo ông, doanh nghiệp nên làm gì để nâng cao chất lượng gạo?

Ông Phạm Thái Bình: Giảm sản lượng, tăng chất lượng là hết sức cần thiết đối với ngành lúa gạo Việt Nam trong bối cảnh biến đổi khí hậu lan nhanh khắp các châu lục. Bên cạnh việc nâng cao chất lượng để nâng cao giá trị hạt gạo, việc giảm sản lượng đồng nghĩa với việc thu hẹp diện tích trồng lúa và tất nhiên là giảm phát thải từ canh tác lúa.

Đây là mục tiêu chung của thế giới về phát triển nông nghiệp xanh, an toàn và thân thiện với môi trường. Nông dân, doanh nghiệp và toàn ngành lúa gạo Việt Nam đang cùng nhau thực hiện mục tiêu này. Nhu cầu gạo an toàn, chất lượng xanh đang là xu hướng chung của thế giới và doanh nghiệp nào không làm theo điều đó, chắc chắn sẽ bị đào thải.

Việt Nam vẫn đang tăng trưởng xuất khẩu gạo tại các thị trường truyền thống như Philippines, Trung Quốc, EU. Ông nhận thấy đâu là thị trường tiềm năng cho gạo Việt Nam trong thời gian tới?

Ông Phạm Thái Bình: Philippines và Trung Quốc hiện là hai thị trường nhập khẩu gạo lớn của Việt Nam. Trong ngắn hạn, đây sẽ vẫn là những thị trường chính. Tuy nhiên, về lâu dài, châu Âu, Mỹ, Hàn Quốc, Trung Đông, Nhật Bản sẽ là những thị trường tiềm năng cho gạo Việt Nam.

Các thị trường khó tính như châu Âu, Hàn Quốc, Australia và một số thị trường mới mở ở Trung Đông cho biết sẽ tiếp tục tăng cường nhập khẩu gạo chất lượng cao của Việt Nam do được người tiêu dùng trong nước ưa chuộng. Tuy nhiên, vướng mắc lớn là hàng rào kỹ thuật và vệ sinh an toàn thực phẩm. Doanh nghiệp Việt cần có biện pháp gì để chinh phục các thị trường này, thưa ông?

Ông Phạm Thái Bình: Vệ sinh an toàn thực phẩm là vấn đề cực kỳ quan trọng đối với người tiêu dùng hiện nay. Gạo chất lượng cao, an toàn là nhu cầu mà chúng ta tìm thấy ở thị trường nước ngoài và trong tương lai nhiều nước sẽ không còn dễ tính nữa.

Vì vậy người sản xuất lúa gạo Việt Nam cần thay đổi tư duy và chỉ cho người nông dân cách canh tác lúa theo tiêu chuẩn GAP, đáp ứng nhu cầu của thị trường xuất khẩu.

Ấn Độ đã dỡ bỏ thuế 20% đối với gạo trắng xuất khẩu. Liệu điều này có ảnh hưởng đến xuất khẩu gạo của Việt Nam?

Ông Phạm Thái Bình: Các nước trên thế giới hiện có nhu cầu lớn về gạo. Ngoài ra, chất lượng gạo của Việt Nam và Ấn Độ rất khác nhau nên việc Ấn Độ áp hay bỏ thuế đối với gạo sẽ không ảnh hưởng đến xuất khẩu gạo của Việt Nam.

Hầu hết các doanh nghiệp xuất khẩu gạo đều báo cáo sự sụt giảm, thậm chí thua lỗ trong quý 1/2023 do lãi suất ngân hàng cao. Ông đánh giá thế nào về triển vọng kinh doanh của các doanh nghiệp năm 2023?

Ông Phạm Thái Bình: Chi phí sản xuất gạo đã tăng lên, dẫn đến giá cao hơn. Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gạo đã bị thua lỗ do giá thu mua và lãi suất quá cao.

Thương vụ lúa gạo năm 2023 phụ thuộc nhiều vào lãi suất cho vay. Nếu các ngân hàng giảm các tỷ lệ này xuống mức trước tháng 8/2022 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, các doanh nghiệp sẽ có lợi.

Xin cảm ơn ông!

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, khối lượng gạo xuất khẩu tháng 5 năm 2023 ước đạt 1 triệu tấn với giá trị 489 triệu USD, đưa tổng khối lượng và giá trị xuất khẩu gạo 5 tháng đầu năm 2023 đạt gần 3,9 triệu tấn và 2,02 tỷ USD, tăng 40,8% về khối lượng và tăng 49% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022.

Giá gạo xuất khẩu bình quân 5 tháng đầu năm 2023 ước đạt 517 USD/tấn, tăng 5,8% so với cùng kỳ năm 2022.

Trong 4 tháng đầu năm 2023, Philippines là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam với thị phần chiếm 42,4%, đạt 1,29 triệu tấn với 647,5 triệu USD, tăng 40,6% về khối lượng và tăng 53,4% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022.

Bài liên quan

Xuất khẩu gạo tiếp tục tăng nhưng lợi nhuận vẫn giảm, nhiều doanh nghiệp báo lỗ

Xuất khẩu gạo sẽ 'nhộn nhịp' hơn trong tháng 5?

Xuất khẩu gạo được dự báo sẽ sôi động kể từ tháng 3

Xuất khẩu gạo còn nhiều dư địa mở rộng thị trường