Fintech thúc đẩy tài chính toàn diện

Ngày 1/7, Viện chiến lược phát triển kinh tế số (IDS) đã tổ chức toạ đàm khoa học chủ đề Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia - Con đường tiếp cận vốn mới của doanh nghiệp nhỏ Việt Nam.

Phát biểu tại toạ đàm, TS. Nguyễn Đức Kiên, nguyên Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng, Chủ tịch Hội đồng Khoa học IDS cho biết, Việt Nam là một trong nhóm 25 quốc gia ưu tiên tập trung cho các nỗ lực về tài chính toàn diện trong sáng kiến Phổ cập tiếp cận tài chính năm 2020.

Để cụ thể hóa những định hướng về thúc đẩy tài chính toàn diện, ngày 22/1/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 149/QĐ-TTg về việc phê duyệt Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 (Chiến lược). Mục tiêu của Chiến lược là hình thành về mặt nhận thức và xây dựng thể chế để huy động mọi nguồn lực vào phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, tránh đặt toàn bộ gánh nặng vốn đầu tư phát triển kinh tế lên hệ thống các tổ chức tín dụng truyền thống.

Tài chính toàn diện được hiểu là việc mọi người dân và doanh nghiệp được tiếp cận và sử dụng các sản phẩm, dịch vụ tài chính một cách thuận tiện, phù hợp nhu cầu, với chi phí hợp lý, được cung cấp một cách có trách nhiệm và bền vững, trong đó chú trọng đến nhóm người nghèo, người thu nhập thấp, người yếu thế, doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp siêu nhỏ.

Tuy nhiên, qua điều tra, tổng hợp dữ liệu của TS. Nguyễn Đức Kiên và nhóm nghiên cứu cho thấy, nếu chỉ xét riêng ở nhóm thu nhập thấp nhất, rõ ràng mức độ cải thiện tài chính toàn diện cũng như khoảng cách của nhóm này với các nhóm thu nhập cao hơn là rất lớn.

Thứ nhất, về sở hữu tài khoản ngân hàng, trong năm 2022, tỷ trọng người trưởng thành có tài khoản ngân hàng chỉ đạt 25,1% ở nhóm có mức thu nhập thấp nhất, cách xa đáng kể so với tỷ lệ của nhóm thu nhập cao nhất là 67,9%.

Nhóm có thu nhập thấp nhất cũng có mức độ cải thiện thấp nhất về sở hữu tài khoản (chỉ tăng 6% sau 5 năm) trong khi các nhóm thu nhập cao hơn có sự cải thiện vượt trội.

Thứ hai, về hoạt động gửi tiết kiệm, nhóm thu nhập thấp nhất rất ít gửi tiết kiệm tại các tổ chức tài chính và mobile money; mức độ cải thiện của tình trạng này hầu như không đáng kể theo thời gian (tỷ trọng tương ứng chỉ là 5,8% vào năm 2022, tăng rất nhẹ từ mức 5,6% năm 2017).

Thứ ba, về hoạt động thanh toán, khi thanh toán các hóa đơn, tỷ trọng người thu nhập thấp thanh toán từ tài khoản chỉ là 2,9%, trong khi thanh toán tiền mặt là 51,2%.

"Như vậy, nhóm thu nhập thấp nhất vẫn chủ yếu sự dụng tiền mặt để thanh toán cho các giao dịch hàng ngày và họ cũng ít thực hiện các giao dịch thanh toán qua kênh kỹ thuật số hơn so với các nhóm thu nhập cao hơn", báo cáo chỉ ra.

Fintech giải pháp cho tài chính toàn diện

Báo cáo của TS. Nguyễn Đức Kiên và nhóm nghiên cứu cũng cho thấy, trong bối cảnh nền kinh tế còn đang đối mặt với những hệ quả của đại dịch COVID-19, những diễn biến bất ổn từ bên ngoài và những yếu kém nội tại thì nhóm thu nhập thấp nhất, đối tượng mục tiêu của tài chính toàn diện, càng gặp phải nhiều thách thức và khó khăn hơn trong việc tiếp cận và sử dụng các sản phẩm, dịch vụ tài chính.

"Cần phải nhìn nhận sâu sắc hơn về các nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm với nhóm đối tượng là người thu nhập thấp. Nhóm đối tượng này rất dễ bị tổn thương trong cuộc sống và một trong những cách bảo vệ là giúp họ có khả năng tiếp cận với sản phẩm, dịch vụ tài chính chính thức và ngăn họ tiếp cận với "tín dụng đen", ông Kiên nói.

Từ sau đại dịch COVID-19 đến nay, nền kinh tế đã xuất hiện nhiều loại mô hình tài chính vi mô như các trung gian thanh toán, ví điện tử… dựa trên nền tảng phát triển công nghệ số. Sự phát triển như vũ bão của tốc độ truyền dẫn internet, cũng như trí tuệ nhân tạo và xử lý dữ liệu lớn là nền tảng quyết định sự bùng nổ trong lĩnh vực tài chính dựa trên nền công nghệ mà chúng ta quen gọi là Fintech.

Ở nhiều nước trên thế giới, sự ra đời của Fintech đã được các cơ quan quản lý nhà nước kịp thời tạo ra những hành lang pháp lý để cho các doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả, dẫn đến việc thành lập những mô hình tổ chức tài chính mà từ trước tới nay chưa có trong nhận thức và khái niệm như ngân hàng trên nền tảng số không có các chi nhánh tiếp xúc vật lý (ngân hàng số).

Tại Việt Nam, ông Kiên nhấn mạnh, quá trình phát triển của khoa học công nghệ và chuyển đổi số nền kinh tế - xã hội đang diễn ra hết sức nhanh chóng, tuy nhiên, khuôn khổ pháp lý dường chưa thể theo kịp được tốc độ của việc ứng dụng các công nghệ mới vào phát triển và cung ứng các sản phẩm, dịch vụ tài chính mới cho các đối tượng mục tiêu của Chiến lược.

Theo đó, việc sử dụng hai công cụ là tài chính vi mô và các công ty Fintech với những lợi thế vượt trội so với các tổ chức tài chính truyền thống được cho là cần được triển khai mạnh mẽ hơn nữa.

"Đổi mới cách tiếp cận với hoạt động tài chính vi mô theo hướng cho phép các tổ chức, chương trình và dự án tài chính vi mô được huy động thêm tiền gửi và chịu sự quản lý nhà nước phù hợp với đặc thù của hoạt động tài chính vi mô. Bên cạnh đó, sự tham gia của các công ty Fintech vào quá trình triển khai các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm của Chiến lược cần được thúc đẩy hơn nữa thông qua việc hình thành một khuôn khổ pháp lý phù hợp hơn để cùng với các ngân hàng đưa sản phẩm, dịch vụ tài chính tới khách hàng một cách thuận tiện và với chi phí hợp lý hơn thông qua ứng dụng công nghệ", ông Kiên đưa khuyến nghị.

Bài liên quan

MoMo nắm 68% thị phần Fintech Việt Nam

VietinBank công bố Khung Tài chính Bền vững

Triển vọng tài chính xanh: Cơ hội và thách thức

Còn nhiều dư địa cho tài chính tiêu dùng