Cháy rừng Amazon - 'lá phổi' địa cầu trước nguy cơ bị bức tử

THANH DANH
14:36 24/08/2019

Các đám cháy tại rừng nhiệt đới Amazon đang lan nhanh kỷ lục, giới khoa học cảnh báo thảm họa này sẽ là bước lùi nghiêm trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.

Cháy rừng tại Amazon đang ở mức cao nhất kể từ khi Viện Nghiên cứu Không gian Quốc gia (INEP), cơ quan hàng không vũ trụ của Brazil, bắt đầu theo dõi vào năm 2013, theo CNN.

Trong thông báo ngày 20/8 của INEP, từ đầu năm 2019 đến nay có ít nhất 72.843 đám cháy bùng phát tại Brazil, trong đó hơn 1/2 số trường hợp nằm tại khu vực Amazon. Số vụ cháy tại "lá phổi" của địa cầu tăng gần 80% so với cùng kỳ năm 2018.

chay_rung_brazil

Cháy rừng với tốc độ kỷ lục tại Amazon có thể nhìn thấy được từ vệ tinh NOAA-20 của Cơ quan Đại dương và Khí tượng Mỹ. Ảnh: NOAA.

Rừng Amazon đang cháy với tốc độ kỷ lục

Rừng Amazon có diện tích gần bằng 1/2 nước Mỹ, là rừng mưa nhiệt đới lớn nhất thế giới, tạo ra gần 20% lượng khí oxy trong khí quyển Trái Đất. Những cánh rừng nguyên sinh tại đây mang ý nghĩa sống còn trong nỗ lực giảm tốc độ nóng lên toàn cầu. Đó cũng là mái nhà của vô số các loài động vật và thực vật mà các nhà khoa học thậm chí còn chưa đặt tên hết.

Theo các nhà khí tượng Brazil, các đám cháy hiện tại ở Amazon lớn đến mức khói đen từ rừng rậm đã lan tận São Paulo cách hơn 2.700 km. Khói bụi che lấp ánh nắng giữa trưa, khiến bầu trời thành phố ngày 20/8 bỗng dưng sập tối, biến ngày thành đêm.

Chương trình vệ tinh Copernicus của Liên minh Châu Âu (EU) cùng ngày công bố một báo cáo cho thấy khói bụi từ cháy rừng Amazon đang lan rộng kinh hoàng, từ Brazil đến tận phía đông Đại Tây Dương. Khói đen bao phủ gần 1/2 đất nước, lan sang cả các láng giềng Peru, Bolivia và Paraguay.

Theo nghiên cứu của INPE, những ngọn lửa đang nuốt chửng rừng mưa nhiệt đới Amazon với tốc độ 1,5 sân bóng đá mỗi phút.

Bolsonaro

Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro thường xuyên chỉ trích các quy định môi trường và tổ chức bảo vệ môi trường kìm hãm kinh tế quốc gia. Ảnh: AFP.

Hiệu ứng Bolsonaro

Các nhóm bảo vệ môi trường trong thời gian qua chỉ trích tình trạng nguy cấp hiện nay tại Amazon có bàn tay của Tổng thống Jair Bolsonaro. Chính trị gia cực hữu vừa nhậm chức vào đầu năm 2019 đã mạnh tay nới lỏng nhiều quy định về môi trường tại Brazil đồng thời cổ súy phá rừng.

Những chính sách của Bolsonaro ngay từ đầu đã gây tranh cãi. Cựu sĩ quan quân đội Brazil khi tranh cử đã hứa hẹn với cử tri, và dĩ nhiên cả những mạnh thường quân rót tiền cho ông vận động bầu cử, rằng ông sẽ vực dậy nền kinh tế quốc gia bằng cách khai phá tiềm năng kinh tế tại Amazon.

Ông Bolsonaro ngày 4/8 sa thải giám đốc INPE, nhà vật lý học Ricardo Galvão, sau khi vị viện trưởng gọi tổng thống Brazil là "kẻ hèn nhát" khi phủ nhận nạn phá rừng. Bolsonaro trước đó bác bỏ kết quả nghiên cứu của INPE về tình trạng rừng biến mất nhanh đến kinh hoàng tại Amazon, với tổng diện tích bị tàn phá đạt gần 4.500 km2 chỉ trong 7 tháng qua.

Tổng thống Brazil cáo buộc INPE "dối trá" và Giám đốc Ricardo Galvão "làm việc cho một tổ chức phi chính phủ". Phủ nhận báo cáo khoa học của INEP, ông Bolsonaro cảnh cáo những thông tin từ trung tâm gây hại cho đàm phán thương mại, theo Agencia Brasil.

Chính sách ủng hộ doanh nghiệp của tổng thống Brazil đã cổ súy nông dân, thợ mỏ và lâm tặc tiến sâu hơn vào các cánh rừng Amazon, theo Carlos Rittl, Tổng thư ký tổ chức Đài quan sát Khí hậu.

Copernicus

Nghiên cứu của chương trình vệ tinh Copernicus về biến đổi khí hậu cho thấy cháy rừng ở Amazon đang thải một lượng khí carbon khổng lồ vào bầu khí quyển. Ảnh: Cơ quan Biến đổi Khí hậu Copernicus.

Cắt giảm ngân sách và can thiệp cấp liên bang khiến việc khai phá trái phép rừng rậm nhiệt đới trở nên dễ dàng. Cơ quan môi trường Brazil đến nay đã cắt giảm gần 23 triệu USD ngân sách, hiệu quả hoạt động giảm chóng mặt kể từ khi Bolsonaro nhậm chức. Tuy nhiên, tổng thống cực hữu và cựu ngôi sao về thuyết âm mưu trên YouTube tiếp tục phủi sạch trách nhiệm.

Trong tuyên bố mới đây, Bolsonaro nói chính phủ không có đủ nguồn lực để chống cháy rừng. Ông còn cáo buộc "các tổ chức phi chính phủ" là thủ phạm gây cháy rừng, nghĩ có người muốn trả thù việc cắt giảm ngân sách môi trường.

"Chúng tôi đã lấy tiền của các NGO. Giờ họ đang thấy nhói vì thiếu tiền tài trợ. Có thể các NGO đã gây nên những vụ việc này để tạo tâm lý tiêu cực chống lại tôi và chính phủ Brazil. Chúng ta đang đối đầu với một cuộc chiến", Bolsonaro đưa ra thuyết âm mưu trên truyền thông quốc gia mà không kèm bất kỳ bằng chứng nào.

Amazon trước nguy cơ chết mòn

Tổ chức Hòa bình Xanh hồi tháng 7 gọi Bolsonaro và chính phủ của ông là "mối đe dọa đối với cân bằng khí hậu" toàn cầu. Tổ chức môi trường quốc tế cảnh báo những chính sách cực đoan của Bolsonaro về lâu dài sẽ gây tổn thất nặng nề cho nền kinh tế Brazil.

Quỹ Bảo tồn Thiên nhiên hoang dã Thế giới (WWF) cùng nhiều nhà hoạt động và các tổ chức quốc tế cho biết Amazon đang trong tình trạng vô cùng nguy cấp.

Trong gần 50 năm qua, gần 1/5 diện tích rừng Amazon (hơn 770.000 km2) đã bị đốn hạ và thiêu rụi ở Brazil. Lượng rừng khổng lồ biến mất gây ra những biến động đáng kể đối với tình hình khí hậu và lượng mưa tại khu vực. Bể chứa carbon lớn thứ hai của Trái Đất, chỉ xếp sau các đại dương, đang bị đe dọa.

Rừng mưa nhiệt đới lớn nhất thế giới đang tiến gần đến ngưỡng "không thể đảo ngược". Các nhà khoa học cảnh báo viễn cảnh mất thêm 1/5 diện tích rừng nhiệt đới tại Brazil sẽ kích hoạt hệ quả dây chuyền là "chết ngược", theo The Intercept.

chay_rung_Amazon

Gần 1/5 diện tích rừng Amazon tại Brazil đã biến mất trong gần nửa thế kỷ qua. Tốc độ phá rừng đang tăng nhanh trong năm 2019. Ảnh: The Intercept.

Cây rừng sẽ chết khô dần từ lá hoặc rễ do hệ sinh thái bị xáo trộn đến mức không còn phù hợp để sống. Rừng rậm Amazon có thể chết mòn mà không sự can thiệp nào của con người có thể cứu vãn. Khi vượt khỏi giới hạn này, Amazon có nguy cơ trở thành những tràng cỏ (savannah) khô cằn, không đủ khả năng duy trì môi trường sống cho gần 3 triệu loài động-thực vật nơi đây.

Nếu viễn cảnh này trở thành hiện thực, Amazon sẽ không còn là "lá phổi" của địa cầu. Thay vì sản xuất khí oxy, trảng cỏ Amazon khi đó sẽ thải khí carbon và làm tăng tốc biến đổi khí hậu. Đó sẽ là kịch bản thảm họa đối với thế giới. Không những giải phóng một lượng carbon khổng lồ vào khí quyển, lượng hơi nước dồi dào từ Amazon cũng biến mất theo những cánh rừng nhiệt đới, giảm khả năng của khí quyển hấp thụ phóng xạ từ Mặt Trời.

Kịch bản Amazon mất thêm 1/5 diện tích rừng hoàn toàn có thể xảy ra trong vòng 1 thế hệ. Điều này đã xảy ra trong suốt 50 năm qua và nó đang tiếp diễn ngay lúc này.

(Theo Zing.vn)

  • Cùng chuyên mục
Thủ tướng: Đồng bằng sông Hồng tiếp tục khẳng định đầu tàu kinh tế

Thủ tướng: Đồng bằng sông Hồng tiếp tục khẳng định đầu tàu kinh tế

Thủ tướng nhấn mạnh 4/6 tỉnh, thành tại khu vực đồng bằng sông Hồng đạt tăng trưởng từ 2 con số trở lên trong 6 tháng đầu năm 2025, khẳng định vị thế của khu vực với vai trò đầu tàu kinh tế.

Sự kiện - 20/09/2025 15:11

Thực hiện pháp luật về phân cấp, phân quyền khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp

Thực hiện pháp luật về phân cấp, phân quyền khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp

Bộ Chính trị, Ban Bí thư yêu cầu tiếp tục rà soát hệ thống pháp luật để bổ sung, hoàn thiện phân cấp, phân quyền theo đúng phương châm "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm".

Sự kiện - 20/09/2025 10:38

[Cafe Cuối tuần] Lời cam kết thể chế từ Tổng Bí thư

[Cafe Cuối tuần] Lời cam kết thể chế từ Tổng Bí thư

Chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc ngày 18/9 đã vượt xa phạm vi kỹ thuật lập pháp. Đó là một định hướng chiến lược, một lời cam kết chính trị và cũng là lời hiệu triệu gửi tới doanh nhân và người dân. Khi những “điểm nghẽn” pháp lý được tháo gỡ, khi các luật được thiết kế minh bạch, dễ thực thi, thì con đường đầu tư, kinh doanh sẽ trở nên rộng mở, khích lệ mọi nguồn lực xã hội tham gia kiến tạo tương lai.

Sự kiện - 20/09/2025 09:42

Quảng Ninh: Nhiều dự án công nghiệp mới đi vào hoạt động

Quảng Ninh: Nhiều dự án công nghiệp mới đi vào hoạt động

Việc khởi công dự án Nhà xưởng, kho Titan tại Khu công nghiệp Đông Mai, khánh thành Cụm công nghiệp Đông Mai và đưa Nhà máy Vina CoreMax vào hoạt động cho thấy Quảng Ninh đang bứt phá mạnh mẽ, hướng tới trung tâm công nghiệp mới ở miền Bắc.

Sự kiện - 20/09/2025 08:48

Bộ Chính trị quy định mới về các chức danh, lãnh đạo chủ chốt, cấp cao của Đảng, Nhà nước

Bộ Chính trị quy định mới về các chức danh, lãnh đạo chủ chốt, cấp cao của Đảng, Nhà nước

Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú đã ký ban hành Quy định 368 của Bộ Chính trị về danh mục vị trí chức danh, nhóm chức danh, chức vụ lãnh đạo của hệ thống chính trị.

Sự kiện - 19/09/2025 08:24

VAFIE và Sở Tài chính TP. Hà Nội hợp tác thu hút FDI chất lượng cao

VAFIE và Sở Tài chính TP. Hà Nội hợp tác thu hút FDI chất lượng cao

Ngày 18/9, Sở Tài chính Hà Nội và Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) đã tổ chức lễ ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác (MOU), nhằm tăng cường phối hợp trong công tác nghiên cứu, tham mưu và hỗ trợ thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chất lượng cao, gắn với phát triển bền vững của Thủ đô.

Sự kiện - 18/09/2025 16:36

Khu tài chính London sẵn sàng phối hợp với Việt Nam phát triển Trung tâm Tài chính Quốc tế

Khu tài chính London sẵn sàng phối hợp với Việt Nam phát triển Trung tâm Tài chính Quốc tế

Thị trưởng Khu tài chính London Alastair King khẳng định Khu tài chính London sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm, tư vấn và hợp tác với Việt Nam phát triển Trung tâm Tài chính Quốc tế.

Sự kiện - 17/09/2025 21:22

Thanh Hóa có tân Chủ tịch UBND tỉnh

Thanh Hóa có tân Chủ tịch UBND tỉnh

Ông Nguyễn Hoài Anh, Phó Bí thư thường trực Tỉnh ủy Lâm Đồng vừa được bầu giữ chức vụ Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa nhiệm kỳ 2021-2026.

Sự kiện - 17/09/2025 18:31

'Hà Nội cam kết giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công'

'Hà Nội cam kết giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công'

Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Trần Sỹ Thanh cho biết, dù giải ngân vốn đầu tư công thấp hơn mức bình quân chung của cả nước, nhưng về giá trị tuyệt đối, Hà Nội là một trong 2 địa phương dẫn đầu cả nước, gấp 1,3 lần so với cùng kỳ. Thành phố cam kết sẽ hoàn thành 100% kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công Thủ tướng giao.

Sự kiện - 17/09/2025 17:59

Thủ tướng yêu cầu kiểm điểm đơn vị giải ngân vốn đầu tư công dưới mức trung bình

Thủ tướng yêu cầu kiểm điểm đơn vị giải ngân vốn đầu tư công dưới mức trung bình

Tính đến hết tháng 8, có 9 bộ, cơ quan Trung ương và 22 địa phương có tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công đạt từ mức trung bình của cả nước trở lên. Chiều ngược lại, có 29 bộ, cơ quan và 12 địa phương giải ngân dưới mức trung bình, do đó Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu xử lý, kiểm điểm trách nhiệm.

Sự kiện - 17/09/2025 15:16

Phấn đấu để Đà Nẵng gia nhập nhóm các thành phố cạnh tranh toàn cầu

Phấn đấu để Đà Nẵng gia nhập nhóm các thành phố cạnh tranh toàn cầu

Theo Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú, TP. Đà Nẵng cần tiếp tục quán triệt sâu sắc, tổ chức thực hiện thật hiệu quả, kịp thời các chỉ đạo, phấn đấu để Đà Nẵng gia nhập nhóm các thành phố cạnh tranh toàn cầu.

Sự kiện - 17/09/2025 13:35

Thanh Hóa được chỉ định 2 Phó Bí thư Tỉnh ủy

Thanh Hóa được chỉ định 2 Phó Bí thư Tỉnh ủy

Ngày 17/9, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa đã tổ chức hội nghị công bố quyết định của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về công tác cán bộ.

Sự kiện - 17/09/2025 11:20

Hà Nội đặt mục tiêu giải vốn đầu tư công đạt 100% kế hoạch

Hà Nội đặt mục tiêu giải vốn đầu tư công đạt 100% kế hoạch

TP. Hà Nội đặt mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công đến hết quý IV đạt tối thiểu 85%, đến ngày 31/1/2026 hoàn thành 100% kế hoạch vốn năm 2025.

Sự kiện - 17/09/2025 08:21

Ông Nguyễn Khắc Toàn làm Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa

Ông Nguyễn Khắc Toàn làm Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa

Ông Nguyễn Khắc Toàn, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh được bầu giữ chức Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa, nhiệm kỳ 2021 - 2026.

Sự kiện - 16/09/2025 17:15

Tổng Bí thư Tô Lâm: 'Lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm, lấy hiệu quả thực tiễn làm thước đo'

Tổng Bí thư Tô Lâm: 'Lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm, lấy hiệu quả thực tiễn làm thước đo'

Nhadautu.vn trân trọng giới thiệu toàn văn bài phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị toàn quốc quán triệt 4 Nghị quyết của Bộ Chính trị về Hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; Một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Sự kiện - 16/09/2025 12:39

Thủ tướng: Thông tuyến cao tốc từ Cao Bằng đến Cà Mau trong năm 2025

Thủ tướng: Thông tuyến cao tốc từ Cao Bằng đến Cà Mau trong năm 2025

Thủ tướng yêu cầu thúc đẩy hoàn thành tuyến cao tốc Bắc – Nam phía Đông trong năm 2025 theo mục tiêu đã đề ra, nghiên cứu phương án đầu tư mở rộng các đoạn trên tuyến cao tốc này thời gian tới.

Sự kiện - 16/09/2025 08:15