Vốn tăng hàng nghìn tỷ đồng nhưng chưa rõ thời gian triển khai

Cao tốc TP. HCM - Mộc Bài dài 53 km, có điểm đầu giao với đường Vành đai 3, điểm cuối tại khu kinh tế Mộc Bài, Tây Ninh). Tuyến đường có 4 làn xe (17 m, giai đoạn 1), dự kiến năm 2025 đưa vào hoạt động. Dự án phải thu hồi tổng diện tích 432 ha, riêng TP.HCM khoảng 209 ha, còn lại thuộc địa bàn Tây Ninh.

Dự án được thực hiện theo hình thức đối tác công tư (PPP), hợp đồng BOT (xây dựng - kinh doanh - chuyển giao). Thời gian thu phí hoàn vốn (không bao gồm phần vốn nhà nước hỗ trợ dự án) dự kiến 23 năm 8 tháng sau khi dự án đưa vào khai thác.

Tuyến cao tốc này được quy hoạch từ lâu, về nguyên tắc do Bộ GTVT làm chủ đầu tư, nhưng có một số lý do nên dự án chưa thể triển khai. Hồi tháng 9/2019, UBND TP.HCM và Tây Ninh cùng kiến nghị Bộ Giao thông Vận tải báo cáo Thủ tướng cho TP HCM có thẩm quyền, phối hợp với Tây Ninh thực hiện dự án.

Đến ngày 23/10/2020, Văn phòng Chính phủ thông báo ý kiến của Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đồng ý cho TP.HCM quyết định chủ trương đầu tư cao tốc TP HCM - Mộc Bài và triển khai, phê duyệt dự án.

Trong báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đối với dự án cao tốc TP.HCM - Mộc Bài của Sở GTVT trình UBND thành phố cho thấy, tổng mức đầu tư của dự án đã tăng hàng nghìn tỷ đồng, dù chưa rõ khi nào sẽ triển khai.

Cụ thể, tổng mức đầu tư của dự án cao tốc TP.HCM - Mộc Bài được cập nhật mới là 15.900 tỷ đồng. Mức này tăng 2.286 tỷ đồng so với dự tính mới đây (13.614 tỷ đồng) và gần 5.200 tỷ đồng so với lần công bố hồi năm 2019 (10.700 tỷ đồng).

Tương tự là dự án đường Vành đai 3 cũng đã đội vốn lên rất nhiều so với kế hoạch. Tuyến Vành đai 3 TP.HCM gồm 4 đoạn với tổng chiều dài 98,54km, đi qua địa bàn các tỉnh: Đồng Nai, Bình Dương, Long An, TP.HCM, đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt từ năm 2011.

Theo kế hoạch trước đây, đường vành đai 3 sẽ khép kín vào năm 2020, thế nhưng đến nay mới chỉ làm được một đoạn 16,3km qua tỉnh Bình Dương. Hiện, còn 4 đoạn chưa làm, trong đó có 3 đoạn qua địa phận TP.HCM. Theo số liệu mới cập nhật của Sở GTVT TP.HCM, tổng vốn đầu tư, gồm cả GPMB cho 4 đoạn này là 107.228 tỷ đồng.

Nguyên nhân vì sao?

Một trong những nguyên nhân khiến tổng vốn đầu tư các tuyến đường cao tốc, Vành đai ở TP.HCM tăng so với cách đây vài năm là do chi phí đền bù GPMB.

Đại diện Sở GTVT cho biết, hàng năm số liệu về GPMB phải được cập nhật mới để phù hợp với bảng giá đất tăng theo hệ số tại các địa phương. Các tuyến cao tốc, vành đai đã được phê duyệt từ 10 năm trước nhưng đến nay chưa thực hiện, vì vậy tổng vốn đầu tư tăng lên theo chi phí GPMB.

Đơn cử như tuyến cao tốc TP.HCM - Một Bài, tổng mức đầu tư tăng chủ yếu do cập nhật phần GPMB. So với cách đây 2 năm, tổng vốn đầu tư tuyến này đã tăng lên 5.200 tỷ đồng, phần lớn là do chi phí GPMB. Trong đó, phần đền bù giải tỏa ở TP.HCM chiếm 5.901 tỷ đồng, địa bàn Tây Ninh là 1.532 tỷ đồng.

Trong tờ trình gửi Thủ tướng Chính phủ đầu năm 2019 về quyết định chủ trương đầu tư đường Vành đai 3 TP.HCM đoạn Bình Chuẩn - QL22 - Bến Lức, Bộ GTVT xác định tổng mức đầu tư đoạn này khoảng 19.871 tỷ đồng, GPMB khoảng 5.634 tỷ đồng. Thế nhưng, số liệu từ Sở GTVT cho thấy, tổng mức đầu tư cho tuyến Vành đai 3 đã trên 67.340 tỷ đồng, riêng phần GPMB đoạn qua TP.HCM đã là 26.463 tỷ đồng.

Đại diện UBND TP. Thủ Đức, nơi có đoạn đường vành đai 3 đi qua cho biết, ban đầu, số tiền dự kiến chi cho bồi thường, giải phóng mặt bằng 37ha đất nông nghiệp chỉ hơn 148 tỷ đồng. Nhưng do dự án chậm triển khai, nay lại phải tính sát giá thị trường và điều chỉnh giá, nên số tiền này đã tăng lên gần 1.800 tỷ đồng, rất khó bố trí vốn.

Trước đó, TP.HCM kiến nghị cho phép địa phương này tự bỏ vốn ngân sách ra để GPMB, đến khi nào thu xếp được nguồn vốn sẽ đầu tư. Bởi, nếu chờ đến khi có vốn đầu tư, giá đền bù GPMB sẽ tăng lên rất nhiều. Thực tế, đến nay chi phí GPMB đã tăng lên so với số liệu cách đây 2 năm.

Tuy nhiên, trong báo cáo của UBND thành phố gửi Bộ GTVT lại nói cho biết, qua rà soát tổng thể về nhu cầu vốn, nguồn vốn, việc cân đối ngân sách thành phố để GPMB cho các tuyến Vành đai 3, 4 là không khả thi. TP.HCM và các địa phương không kham nổi kinh phí GPMB, vì vậy thành phố đề nghị Trung ương hỗ trợ.

Còn về thông tin 26.400 tỷ đồng GPMB đường Vành đai 3 ở TP HCM, TS. Vũ Anh Tuấn, Trung tâm Nghiên cứu GTVT Việt Đức cho biết, con số này có thể còn tăng lên bởi càng để lâu chi phí GPMB sẽ càng cao, ai cũng biết đất đai tại TP.HCM rất là đắt đỏ.

Trong khi đó, Sở GTVT đã đề xuất 2 phương án đầu tư Vành đai 3 trong dự thảo trình UBND thành phố. Cụ thể, đối với nguồn vốn cho công tác GPMB, Sở đề xuất cho phép thành phố vay ưu đãi các nhà tài trợ nước ngoài theo cơ chế vay lại vốn vay nước ngoài của Chính phủ để thực hiện. Các khoản vay không tính vào hạn mức vay và bội chi ngân sách của thành phố.

Đối với chi phí đầu tư xây dựng, TP.HCM kiến nghị Trung ương hỗ trợ 100% (15.168 tỷ đồng) hoặc hỗ trợ cấp phát 50% (7.600 tỷ đồng), kinh phí còn lại thực hiện theo hình thức BOT.

Theo kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn, các tuyến đường vành đai có vai trò quan trọng trong kết nối giao thông liên vùng TP.HCM, không chỉ riêng một địa phương nào. Việc chậm trễ đầu tư tuyến Vành đai 3, 4 khiến giao thông khu vực trọng điểm phía Nam những năm qua ì ạch, gây nhiều hệ lụy.

Về nguồn vốn đầu tư cho các dự án, nhiều ý kiến các chuyên gia cho rằng, ngoài vốn ngân sách, vốn Trung ương hỗ trợ hoặc vốn xã hội hóa, cần tính đến việc khai thác quỹ đất dọc các tuyến đường đầu tư để bù vào kinh phí đã bỏ ra xây dựng.

Bài liên quan

'Tắc' do thiếu vốn, loạt dự án đường vành đai TP.HCM chờ tháo gỡ

Hệ thống đường vành đai tại TP.HCM vẫn chưa hẹn ngày ‘về đích’

Khởi công đoạn Tân Vạn - Nhơn Trạch thuộc dự án đường vành đai 3 vào quý IV/2021

Sau 10 năm, 7/7 tuyến đường vành đai vẫn ì ạch