[CAFÉ Cuối tuần] Lan man về bằng giả, hàng giả

Đang chuyện bằng cấp “lình xình” của một quan chức trẻ cao cấp bị kỷ luật. Vừa luận bàn thế nào là thật, là giả, “chín ép”, “chín nhanh”.  Thì lại “va” ngay phải vụ phân bón giả Thuận Phong. Vụ này cũng lòng vòng, khơi lên xong, một thời gian tưởng “chìm xuồng”, rồi lại nóng trở lại.

Tiếp đến là vụ thuốc chữa ung thư giả VN Pharma. Tòa xử hai lần, lần thứ hai đang đợi tuyên án vào ngày 30/10 tới đây. Bị cáo đầu vụ hôm trước còn tươi cười, hôm sau đã ôm mặt khóc như sắp chết. Rồi ngay đây, lại phát hiện thêm vụ thuốc Vidatox giả, cũng thuốc chữa ung thư của BIDU Pharma…

Nhoằng một cái, lại ồn ào, rúng động vụ “Khăn lụa tơ tằm thay mác China” của Khaisilk. Chắc là rồi sẽ đi tong cái thương hiệu của anh chàng nhà buôn, có dáng vẻ nghệ sỹ, bao năm nay kiếm tiền từ lãi thặng dư cảm xúc và tự hào người Việt. Anh chàng đã trở thành nhân vật của công chúng, vừa là thương nhân vừa có màu sắc “sâu bít”, từng vào top nhân vật có ảnh hưởng. Giờ thì… ngao ngán.

Ngẫm ra, các thứ “đồ giả” trên là thuộc về mấy lĩnh vực, đều nguy hại. Bằng giả là sự thoái hóa về nhân cách. Phân bón giả làm hại sản xuất, phát triển. Thuốc giả hại chết người bệnh. Hàng giả làm mất uy tín của thương mại, làm ảnh hưởng đến thương hiệu quốc gia. Tất cả đều nguy hại lâu dài…

Câu chuyện bằng giả thì đã bàn đi luận lại từ lâu lắm rồi. Đủ kiểu bằng cấp giả: Bằng làm giả như thật, đi mua ngoài “chợ trời” để nộp hồ sơ, hợp thức hóa để “chạy” đề bạt, bổ nhiệm. Bằng thật biến thành bằng giả, dùng các kiểu phép thuật, tẩy xóa để thay tên đổi họ trên bằng thật để biến thành bằng giả. Bằng thật, nhưng là giả, vì là học giả, học kiểu quay cóp, chép phao, rồi giả đi học, thuê người điểm danh, thuê học hộ, thi hộ, viết luận án hộ. Cũng có bằng thật, học thật, nhưng rồi thành… giả, vì bị lừa học, cơ sở đào tạo không được cấp phép, chương trình học không đúng tiêu chuẩn, bằng không hợp thức. Có bằng thật, học thật như đi học đại học, tốt nghiệp đàng hoàng, nhưng trước đó lại dùng bằng phổ thông giả, thành ra bằng đại học thật… thành giả, vô dụng. Rồi cả loại bằng “không phù hợp”, bằng “chưa được công nhận”… Chắc chả đâu như ở ta, muôn kiểu bằng giả, học giả, kiến thức giả. Tình trạng này dẫn đến lộn tùng phèo: Nhiều lúc, nhiều nơi, thằng dốt cưỡi đầu anh khôn. Đứa ngu si chỉ bảo người học thức. Bậc hiền đức lép vế trước lưu manh...

Tình trạng bằng thật, bằng giả rối như canh hẹ trên có phần là hậu quả của cơ chế dùng người của ta, có phần từ thói sính bằng cấp hơn là đánh giá thực tài  và tôn trọng năng lực thực tế, nhiều năm vừa qua.

Nhưng tôi lại thấy lạc quan. Đang có nhiều chuyển biến để ta tin rằng sự phát triển kinh tế hiện nay, những thách thức của thương trường sẽ cho người ta nhận chân ra năng lực thực sự mới quan trọng hơn bằng cấp. Hơn nữa, bây giờ đang loạn đào tạo cao học, thạc sỹ, tiến sỹ. Tiến sỹ, thạc sỹ dễ dàng quá, đông quá, thì tất mất giá. Lúc đó thì thực tài càng lên giá, được trọng dụng. Tôi thành thật đề nghị, Bộ GD&ĐT cứ cho phép các trường ĐH thoải mái thu tiền và mở rộng đào tạo thạc sỹ, tiến sỹ đi, vừa thu được tiền của những kẻ sính bằng cấp, vừa nhanh phổ cập thạc sỹ, tiến sỹ. Cứ thế rồi thì sẽ nhanh đến lúc hết chuyện bằng giả đè đầu cưỡi cổ người thực tài. Thật đấy!

Về phân bón giả, thuốc trừ sâu giả, giống má giả, gây ra nguy hại đối với bà con nông dân, đã nghèo lại càng khổ. Thuốc chữa bệnh giả hại người bệnh, gia cảnh đã khốn cùng lại càng cùng khốn. Luật pháp đã đề ra chế tài. Đã có bao nhiêu cơ quan chức năng để xử lý và ngăn chặn. Luật pháp bất vị thân. Dư luận xã hội phải lên án mạnh mẽ. Ngay hai vụ, phân bón giả Thuận Phong và thuốc chữa ung thư của VN Pharma, báo chí và mạng xã hội đã góp phần quan trọng vào việc để nó không bị chìm xuồng và xử nhẹ. Tôi cũng tin là rồi đây, những vụ giả mạo kiểu này sẽ bớt dần đi.

Bài liên quan

Chủ cửa hàng Khaisilk thừa nhận thay nhãn "Made in China"

Nhưng vụ “Khăn lụa” của Khaisilk mới đây thì tôi lo lắng thực sự. Một doanh nhân thành đạt, một thương hiệu đáng tự hào. Hóa ra mấy chục năm nay là “lừa” người tiêu dùng. Người ta nhân danh lòng tự hào dân tộc, nhân danh tâm huyết và đạo đức để lừa đảo, thì đáng sợ thật. Lừa tinh vi thế, mà thành được thế, thì lúc sụp đổ, cũng sẽ rất nhanh. Và hậu quả thì rất nặng nề, liên quan và ảnh hưởng đến nhiều thương hiệu Việt khác.

Đằng sau câu chuyện này, người ta đã phân tích nhiều khía cạnh. Và sẽ còn nhiều phân tích chí lý và sâu sắc nữa. Dư luận xã hội đã lên án và tẩy chay…

Nhưng làm sao cho những vụ việc như thế này rất ít xảy ra trong tương lai?

Tôi nhớ tới bộ phim “Catch me if you can” (Hãy bắt tôi nếu có thể) của đạo diễn  Steven Spielberg, với các diễn viên Tom Hanks, Leonardo Di Caprio thủ vai (2002). Bộ phim dựng lại quá trình trượt dài trên con đường phạm pháp của một nhân vật có thật là Frank Abagnale - người được biết đến là siêu lừa đảo trẻ tuổi nhất nước Mỹ, một "tài hoa giả mạo" vô tiền khoáng hậu. Với năng khiếu của mình, Frank có thể giúp ích rất nhiều cho đời, nhưng anh ta lại đi vào con đường lừa đảo không lối thoát và muốn vươn lên nhanh chóng theo nguyên lý "con chuột trong hũ bơ" của ông bố. Anh ta là hậu quả của một lối giáo dục thiển cận, gieo hạt đắng thì không thể hái được quả ngọt. Những bài học ma mãnh đầu đời của Frank đều được truyền từ người bố của anh ta.

Đây là một phim hình sự, tâm lý cũng rất hấp dẫn. Ai muốn giải trí cuối tuần và ngẫm nghĩ, thì mời vào google mạng xem nhé.  

Vậy những anh dùng bằng giả, bán phân bón giả, khăn lụa giả nhan nhan ở ta có chút bóng dáng nào của Frank Abagnale và câu chuyện có phần nào bắt đầu từ giáo dục không?

Người Việt ta không ít ồ à, thán phục sự làm giả, đóng giả. Văn nghệ thì gái đóng giả trai, hát thì giọng giả thanh. Bây giờ, trên ti vi cũng mấy chương trình, thân quen gì đấy, lấy đóng giả, hát giả người nổi tiếng làm tiêu chí chấm điểm và xếp hạng. Người Việt thích hoa giả trong trang trí, nhất là trang hoàng tiệc cưới. Làm nhà thì đổ cột bê tông rồi sơn vẽ giả cột gỗ, cổng và hàng rào cũng bê tông giả gỗ. Trang sức thì đeo vàng giả, đồ mỹ ký. Ăn thì chân giò nấu giả cầy, thịt ba chỉ nấu giả ba ba... Cứ thế này, rồi có dẫn đến dùng hàng dỏm cho oai? Rồi trong đám này, bỗng xuất hiện một vài anh chị khôn lanh hơn, tìm ra cách bán hàng dỏm cho nhiều lợi nhuận?

Tôi nghĩ, có khi cũng từ đấy mà ra thật.

Vậy thì phải giáo dục lại, phải cảnh giác với mọi thứ giả quanh ta, để mà lành mạnh, để mà hội nhập…

Bài liên quan

Cách chức Bí thư Thành uỷ Đà Nẵng Nguyễn Xuân Anh

Ông chủ Khaisilk thừa nhận bán khăn 'made in China' và cúi đầu xin lỗi

'Biệt phủ' Bình Chánh của con gái nguyên lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước