Theo báo cáo "Một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn thuộc lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn tại kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa XV", quán triệt thực hiện phương châm, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng NN&PTNT Lê Minh Hoan thúc triển khai thực hiện ứng dụng công nghệ cao vào nông nghiệp để đạt kết quả cao.

Năng suất cao, chất lượng tốt

Công nghệ cao, công nghệ tiên tiến đã và đang được ứng dụng trong từng khâu hoặc trong cả chuỗi sản xuất sản xuất nông nghiệp.

Xác định khoa học, công nghệ (KHCN) là then chốt trong cơ cấu lại ngành nông nghiệp, Chính phủ, Bộ NN&PTNT và các bộ, ngành, địa phương luôn khuyến khích, tạo điều kiện để nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ tạo các sản phẩm nông nghiệp an toàn, chất lượng cao ở ba trục sản phẩm, gồm: Nhóm sản phẩm chủ lực cấp quốc gia; nhóm sản phẩm chủ lực cấp tỉnh; nhóm sản phẩm địa phương (OCOP).

Theo đó, nhiều nhóm sản phẩm chủ lực cấp quốc gia, cấp tỉnh ứng dụng KHCN cao được áp dụng từ khâu sản xuất giống, nuôi trồng, chế biến như: tôm, cá tra,...; hàng chục doanh nghiệp lớn ứng dụng công nghệ cao, tiên tiến ngang tầm khu vực và thế giới, như: TH (sữa), Dabaco (chăn nuôi) Nafoods (trồng, chế biến trái cây), Masan (giết mổ, chế biến), Vingroup, Ba Huân...

Ứng dụng công nghệ sinh học đã góp phần chọn tạo được nhiều giống cây trồng, vật nuôi có năng suất cao chất lượng tốt có sức chống chịu cao.

Công nghệ in vitro trong nhân giống cây trồng quy mô công nghiệp đã giúp giảm giá thành cây giống, nhiều chế phẩm sinh học đã được nghiên cứu và ứng dụng vào sản xuất nông nghiệp để cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng vật nuôi, hạn chế dịch bệnh hại.

Nhiều doanh nghiệp, cá nhân đã chủ động tiếp cận, nhập khẩu làm chủ các công nghệ mới, ứng dụng công nghệ tự động, bán tự động, công nghệ thông tin để mang lại hiệu quả kinh tế cao cho sản xuất nông nghiệp (rau doanh thu đạt từ 2,5 tỷ đồng đến 9 tỷ đồng/ha, lợi nhuận đạt từ 1,6 đến 4,9 tỷ đồng/ha, hoa doanh thu đạt từ 0,5 tỷ đồng đến 9,9 tỷ đồng/ha, lợi nhuận đạt từ 0,3 đến 5,4 tỷ đồng/ha).

Ngoài ra, ứng dụng công nghệ cao giúp nâng cao năng suất chất lượng tôm thẻ chân trắng (năng suất đạt 40 tấn/ha, gấp 40 lần so với sản xuất đại trà, chi phí sản xuất giảm 30-35%; sản xuất bò sữa (năng suất sữa đạt trên 30 lít/bò/ngày, chất lượng tốt.

Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao giúp nông dân chủ động trong sản xuất, khắc phục được tính mùa vụ, giảm rủi ro tác động của biến đổi khí hậu, giảm sự lệ thuộc vào thời tiết, khí hậu. Mặt khác, ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp giúp sử dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên phục vụ cho sản xuất nông nghiệp.

Hiện, ở cấp quốc gia, đến nay đã có 06 Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao (NNƯDCNC) đã được Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập (Hậu Giang, Phú Yên, Bạc Liêu, Thái Nguyên, Quảng Ninh và Khu Lâm nghiệp ứng dụng CNC Bắc trung Bộ).

Không ít khó khăn

Phát triển nông nghiệp công nghệ cao được xem là xu thế tất yếu trong sản xuất nông nghiệp nhằm tạo ra các sản phẩm an toàn, tăng năng suất, chất lượng, mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân nên việc ứng dụng công nghệ cao vẫn còn gặp nhiều khó khăn.

Hiện, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về công nghệ cao không đồng bộ và chưa phù hợp với thực tiễn. Luật Công nghệ cao (2008), không được sửa đổi kịp thời, thiếu văn bản hướng dẫn dưới Luật, nhiều khó khăn, vướng mắc khi triển khai thực hiện Luật.

Tuy Nhà nước đã có nhiều chính sách về thuế, tiền sử dụng đất, ưu đãi về tín dụng ... nhằm khuyến khích cho đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, nhưng chưa đủ mạnh để thúc đẩy nhanh đầu tư vào NNƯDCNC.

Hiện nay, việc ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp chủ yếu tập trung tại một số vùng, một số sản phẩm có thế mạnh, một số doanh nghiệp lớn chưa có tính lan tỏa. Các khu NNƯDCNC đã được Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập hầu hết chỉ tập trung vào sản xuất, các chức năng khác như nghiên cứu, chuyển giao, quảng bá sản phẩm chưa được chú trọng nên chưa phát huy được chức năng, vai trò hạt nhân lan tỏa, phục vụ thúc đẩy phát triển ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất nông nghiệp.

Bên cạnh đó, một số địa phương chưa quan tâm đúng mức, chưa ưu tiên phát triển NNƯDCNC, đề xuất phê duyệt thành lập Khu NNƯDCNC khi chưa có đủ điều kiện về đất đai, quy hoạch và nguồn lực.

Mô hình ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp còn nhỏ lẻ, manh mún, không theo định hướng, quy mô sản xuất chưa đủ lớn để tạo sản phẩm hàng hóa tập trung, gây khó khăn trong việc đầu tư và quản lý.

Ngoài ra, sản xuất nông nghiệp vẫn luôn là lĩnh vực tiềm ẩn nhiều rủi ro do thiên tai, dịch bệnh, thị trường sản phẩm không ổn định, trong khi bảo hiểm nông nghiệp chưa đi vào thực tiễn. Việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng của tổ chức, cá nhân sản xuất nông nghiệp vẫn gặp nhiều khó khăn, thách thức về thủ tục vay vốn, vay tín chấp, vay có tài sản thế chấp.

Nguồn vốn đầu tư cho nghiên cứu, phát triển và làm chủ công nghệ còn hạn chế, cơ chế hợp tác công tư giữa các tổ chức khoa học công nghệ công lập và khu vực tư nhân còn nhiều vướng mắc. Vì vậy việc đầu tư cho các nghiên cứu làm chủ công nghệ, đặc biệt là công nghệ cao, công nghệ tiên tiến còn thiếu và yếu. Cơ chế tiếp nhận, chuyển giao, mua bản quyền công nghệ từ nước ngoài có sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước còn nhiều vướng mắc.

Một số khu NNƯDCNC chưa thực sự thu hút được các doanh nghiệp vào hoạt động; chưa tạo ra sự liên kết, tham gia tích cực của các doanh nghiệp làm cầu nối cho sản xuất và thị trường tiêu thụ sản phẩm; chưa phát huy đầy đủ vai trò hạt nhân về công nghệ phục vụ phát triển các vùng NNƯDCNC.

Hơn nữa, các doanh nghiệp lớn có công nghệ sản xuất cao, nhưng tính liên kết, mở rộng lan tỏa ra sản xuất đại trà gặp nhiều khó khăn, vướng mắc.

Tháo gỡ vướng mắc

Để mang lại hiệu quả kinh tế cao, nhà nước cần có các giải pháp nhằm "phá bỏ" những rào cản mà các doanh nghiệp, người dân đầu tư sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đang phải đối mặt.

Theo Bộ NN&PTNT, thứ nhất, cần phải tổ chức các hoạt động tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức của xã hội, tổ chức, doanh nghiệp về các kết quả, thành tựu nghiên cứu, vai trò của ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp.

Thứ hai, rà soát và hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật (đặc biệt ưu tiên sửa đổi Luật Công nghệ cao năm 2008) nhằm thúc đẩy nghiên cứu, làm chủ và phát triển công nghệ cao, khuyến khích đầu tư, ứng dụng hiệu quả công nghệ cao phục vụ phát triển NNƯDCNC.

Thứ ba, cơ chế đầu tư công tư (PPP) sẽ là đột phá lớn nhất thúc đẩy ứng dụng và lan tỏa công nghệ cao trong nông nghiệp, do vậy cần đẩy nhanh hoàn thiện thể chế về PPP. Hỗ trợ doanh nghiệp, các tổ chức khoa học công nghệ triển khai các dự án NNƯDCNC trên cơ sở ứng dụng, chuyển giao kết quả nghiên cứu của các nhiệm vụ khoa học công nghệ các cấp đã được nghiệm thu, các hợp đồng chuyển giao công nghệ hoặc các thỏa thuận hợp tác về khoa học công nghệ; hỗ

Thứ tư, đẩy mạnh hợp tác, liên kết sản xuất theo chuỗi ngành hàng, nhất là việc phối hợp chặt chẽ có hiệu quả tiến bộ khoa học khu vực nhà nước với khu vực tư nhân mà hạt nhân là các doanh nghiệp lớn.

Thứ năm, tạo điều kiện thuận lợi để các cơ sở sản xuất NNƯDCNC tiếp cận các nguồn lực; thực thi mạnh mẽ việc xác nhận quyền tài sản trên đất nông nghiệp để doanh nghiệp có cơ sở vay vốn...

Thứ sáu, lồng ghép kiến thức về NNƯDCNC, nông nghiệp thông minh, nông nghiệp sạch, hữu cơ vào hệ thống giáo dục từ cấp phổ thông; đẩy mạnh đào tạo nghề cho nông dân...

Thứ bảy, sửa đổi pháp luật về đất đai theo hướng thúc đẩy phát triển quyền sử dụng đất trong nông nghiệp, đơn giản thủ tục thuê, chuyển nhượng đất đai; có chính sách khuyến khích, thúc đẩy quá trình tích tụ, tập trung ruộng đất, dồn điền đổi thửa để sản xuất nông nghiệp tập trung, quy mô lớn...

Thứ tám, xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm NNƯDCNC; xây dựng thương hiệu nông sản, thực hiện liên kết đồng bộ các khâu từ sản xuất đến chế biến, tiêu thụ, kiểm soát chất lượng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm NNƯDCNC...

Thứ chín, nâng cao năng lực của các tổ chức khoa học công nghệ công lập, liên kết với doanh nghiệp nghiên cứu và chuyển giao tiến bộ kỹ thuật nông nghiệp vào sản xuất; hoàn thiện các chính sách về thúc đẩy nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, ươm tạo, chuyển giao, phát triển công nghệ...

Bên cạnh đó, xây dựng và triển khai các dự án chuyển giao, làm chủ công nghệ cao trong nông nghiệp và tập trung hỗ trợ ứng dụng công nghệ cao phục vụ phát triển thương hiệu các sản phẩm nông nghiệp chủ lực quốc gia, sản phẩm chủ lực cấp tỉnh, sản phẩm đặc sản địa phương (OCOP), tạo ra các sản phẩm nông nghiệp có chất lượng, tính năng vượt trội, giá trị gia tăng cao, thân thiện với môi trường, truy xuất nguồn gốc; hỗ trợ ứng dụng công nghệ cao để phát triển các sản phẩm có thể thay thế sản phẩm nhập khẩu.

Bài liên quan

Bộ Nông nghiệp lên tiếng việc xuất khẩu nông sản sang Nga và Ukraine đình trệ

TP.HCM kêu thiếu hụt rau quả và trứng, Bộ Nông nghiệp nói gì?

Bộ Nông nghiệp Mỹ dự báo Việt Nam tiếp tục đứng thứ 2 về xuất khẩu gạo

Thủ tướng: Để Việt Nam có vị trí cao hơn trên bản đồ nông nghiệp thế giới