Ba chữ 'biến' và ba chữ 'ít' từ nông nghiệp thông minh

Sau gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đã nằm trong nhóm 15 quốc gia xuất khẩu nông sản lớn nhất thế giới, với kim ngạch xuất khẩu của nhóm ngành nông sản năm 2023 đạt 26,4 tỷ USD, tăng trên 17% so với năm 2022. Tuy nhiên, tăng trưởng nông nghiệp được đánh giá là chưa bền vững, năng suất hiệu quả chưa cao.

Phát biểu khai mạc tại Diễn đàn "Nông nghiệp 2024: Nông nghiệp thông minh đột phá từ công nghệ 5.0" do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp vừa tổ chức, ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, trong những năm gần đây, ngành nông nghiệp Việt Nam tiếp tục phát triển cả về quy mô và trình độ sản xuất, duy trì tăng trưởng ở mức khá cao, khẳng định vị thế quan trọng, là trụ đỡ của nền kinh tế, bảo đảm vững chắc an ninh lương thực quốc gia.

Tuy nhiên, trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp diễn ra mạnh mẽ, ngành nông nghiệp Việt Nam sẽ không thể tiếp tục cạnh tranh trên cơ sở chi phí thấp, thâm dụng lao động và dựa vào tài nguyên. Thay đổi tư duy trong phát triển nông nghiệp, chuyển từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp đang trở thành yêu cầu cấp thiết hiện nay.

Theo đó, ngành nông nghiệp cần được tiếp cận theo hướng phát triển nông nghiệp hiệu quả cao dựa trên ứng dụng công nghệ cao, phát triển nông nghiệp thông minh, ứng dụng công nghệ 5.0 vào nông nghiệp sản xuất hàng hoá.

"Nông nghiệp ứng dụng công nghệ 5.0 gợi mở tầm nhìn về một nền nông nghiệp hiệu quả, năng suất cao, trong đó nổi bật là sự hợp tác của con người với khoa học - công nghệ. Điều đó sẽ giúp hàng chục triệu nông dân được tiếp cận, đào tạo kỹ năng để thích ứng với công nghệ mới, tạo ra những sản phẩm nông sản đa giá trị cho nền nông nghiệp bền vững", Phó Chủ tịch VCCI nhấn mạnh.

3 "biến" - 3 "ít"

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông nghiệp) cho biết, hiện nay, Việt Nam đứng top 5 thế giới về xuất khẩu cá tra, gạo, cà phê, hạt điều, tiêu đen, chè, sắn và sản phẩm gỗ. Tuy nhiên, yêu cầu tăng trưởng năm sau cao hơn năm trước đang đặt ngành nông nghiệp nước ta trước nhiều thách thức.

"Đó là năng suất đến ngưỡng, nhất là các mặt hàng nông sản chủ lực như gạo, cà phê, tiêu, cá tra… đều đạt năng suất kỷ lục thế giới, trong khi nguồn lực tự nhiên suy giảm; đất canh tác khó có thể mở rộng hơn hoặc phải chuyển đổi thành đất đô thị hoặc suy thoái dần; thiếu nước... Bên cạnh đó, thách thức còn đến từ những quy định mới của các nước về an toàn thực phẩm, hàng rào kỹ thuật về môi trường, tiêu biểu nhất quy định mới về chống phá rừng ở châu Âu...", ông Tuấn chia sẻ.

Trước 3 chữ "biến" của ngành nông nghiệp là biến đổi khí hậu, biến động thị trường và biến chuyển xu thế tiêu dùng, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn cho rằng, phương châm chính và cách tiếp cận của ngành nông nghiệp đưa ra là tạo ra giá trị nhiều hơn từ việc sử dụng ít đầu vào hơn, ít tài nguyên thiên nhiên hơn, ít sức lao động hơn và tạo ra giá trị cao hơn.

"Để làm được điều đó, chỉ có cách tận dụng thành tựu của khoa học công nghệ, trong đó có nông nghiệp công nghệ cao để tạo ra nền kinh tế có giá trị cao hơn, xanh hơn, sạch hơn", ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn nhấn mạnh.

Đại diện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, đây cũng là những ý tưởng chính trong Chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững đến năm 2023 và tầm nhìn đến 2050.

Chiến lược dựa trên 3 trụ cột: Nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại và nông dân văn minh, tạo ra đội ngũ nông dân chuyên nghiệp.

Nhiệm vụ chính của Chiến lược là chuyển từ tư duy sản xuất sang kinh tế nông nghiệp; tích hợp đa giá trị; kết nối chuỗi giá trị và cụm ngành nông nghiệp - tổ hợp có nhiều ngành sản xuất kết hợp với nhau; cải thiện bảo quản, chế biến, logistic và phân phối của chuỗi giá trị nông nghiệp còn nhiều tiềm năng và cơ hội; đổi mới sáng tạo đi liền với chuyển đổi số, chuyển đổi xanh trong bối cảnh khoa học công nghệ phát triển nhanh như hiện nay.

Riêng với nông nghiệp công nghệ cao và đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp, ông Tuấn cho biết, sẽ thực hiện theo cách tiếp cận: nhiều hơn từ ít hơn, giúp tăng thu nhập cho nông dân, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm nông sản, giảm phát thải, thúc đẩy phát triển nông nghiệp tuần hoàn hữu cơ… Cùng với đó, gắn liền nghiên cứu với chuyển giao công nghệ, đưa sản phẩm ra thị trường.

Đặc biệt, có một nguồn quan trọng mà các doanh nghiệp quan tâm nhưng lâu nay chưa để ý là du nhập công nghệ nước ngoài đã được đầu tư rất lớn cho R&D.

Cùng với đó là nhiều chính sách, cơ chế của Chính phủ để thúc đẩy xuất khẩu nông sản, phát triển kinh tế tuần hoàn, chuyển đổi số trong nông nghiệp, thu hút đầu tư nước ngoài vào nông nghiệp, nông thôn… Trong đó, các lĩnh vực ưu tiên thu hút đầu tư như trồng trọt, chăn nuôi, thuỷ sản, lâm nghiệp, diêm nghiệp chế biến, logistics…

Về các chính sách ưu đãi, Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế cho biết, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, phát triển nông nghiệp thông minh được ưu tiên nhất với các chính sách hỗ trợ đầu tư từ đất đai, tín dụng, thuế, hạ tầng, nghiên cứu khoa học công nghệ, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực…

Thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng các cơ quan có liên quan sẽ tham mưu đổi mới chính sách có tính tới sự phối hợp bộ ngành về chính sách đất đai, cơ sở hạ tầng tạo sức bật trong tập trung ruộng đất, quỹ đất vừa đủ cho doanh nghiệp đầu tư nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và các ngành phụ trợ…; chính sách tín dụng; chính sách thuế minh bạch rõ ràng; chính sách nghiên cứu khoa học công nghệ; đào tạo nguồn nhân lực…

Ngoài ra, Bộ đã phối hợp thành lập Mạng lưới đổi mới sáng tạo lương thực, thực phẩm tại Việt Nam nhằm tạo dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo bằng cách huy động các chuyên gia, nhà khoa học trong nước, quốc tế liên kết các doanh nghiệp và cơ quan chính phủ để giải quyết những vấn đề nảy sinh trong chuỗi giá trị; nâng cao chất lượng sản phẩm lương thực, thực phẩm…

Bài liên quan

Sửa Luật thuế 71: Vì một nền nông nghiệp hiệu quả, bền vững

6,8 tỷ USD giá trị sản xuất nông nghiệp ĐBSCL có thể được bảo vệ bằng bảo hiểm chỉ số

Doanh nghiệp Việt rót 19 tỷ rub vào dự án nông nghiệp vùng Viễn Đông - Nga: 'Gây ấn tượng bởi sự chuyên nghiệp'

Phó Thủ tướng: Doanh nghiệp công nghệ lớn hỗ trợ ngành nông nghiệp chuyển đổi số