Tình bạn Buffett - Gates xấu đi và tương lai nào cho Quỹ Gates?

Vào năm 2006, Nhà tiên tri xứ Omaha đã quyết định sẽ trao tặng hàng tỷ USD của mình cho người sáng lập Microsoft Bill Gates, người bạn lâu năm của ông và là một trong số ít người trên thế giới (vào thời điểm đó) giàu hơn ông.

Tình bạn giữa Warren Buffett và Bill Gates lúc đó đã lên tới mức 'hoàn hảo'. Tuy nhiên, dòng đời đã thay đổi.

Gates và vợ cũ, Melinda French Gates, đã thay đổi hoạt động từ thiện toàn cầu bằng cách thành lập ra Quỹ Gates (Gates Foundation), một tổ chức được cho là đã cứu sống sing mạng cho hàng triệu người và hợp tác với các chính phủ cũng như cơ quan quốc tế để định hình chính sách y tế toàn cầu.

Năm ngoái, tổ chức này đã quyên góp được gần 8,3 tỷ USD, nhiều hơn bất kỳ tổ chức phi lợi nhuận nào khác trên thế giới.

Những thành tựu đáng kinh ngạc gần đây của Gates Foundation sẽ không thể đạt được nếu không có khoản 43 tỷ USD mà Buffett đã đóng góp, bao gồm cả món quà trị giá 4 tỷ USD vào tháng 6 vừa qua.

Tuy nhiên, gần đây, các báo cáo cho biết vị Chủ tịch Berkshire Hathaway đã trở nên xa cách với Gates và trở nên khó chịu với cách quản lý của Gates Foundation, Điều này đặt ra câu hỏi về tương lai của quỹ tư nhân lớn nhất nước Mỹ.

Tình bạn nhạt phai?

Do sự rạn nứt rõ ràng, Buffett, năm nay 94 tuổi, đã giảm dần số tiền quyên góp của mình và gần đây nói với The Wall Street Journal rằng Quỹ Gates "sẽ không có thêm tiền sau khi tôi qua đời".

Tiến triển này diễn ra hai năm sau khi Gates từng ghi nhận công lao của Buffett trong một bài đăng trên blog vì đã đóng góp tới gần một nửa nguồn lực của tổ chức này cho đến nay.

Amir Pasic, Hiệu trưởng Trường Từ thiện Lilly của Đại học Indiana, người được Quỹ Gates tài trợ, cho biết: "Đó là một bước ngoặt lớn mà họ phải giải quyết".

Tuy nhiên, ông tin rằng nền tảng này có thời gian để điều chỉnh.

Người phát ngôn của Gates Foundation cho biết trong một tuyên bố với Fortune: "Warren Buffett đã cực kỳ hào phóng với Quỹ Gates trong hơn 18 năm đóng góp và tư vấn. Ông ấy đã đóng một vai trò vô giá trong việc ủng hộ và định hình hoạt động của tổ chức nhằm tạo ra một thế giới nơi mà mọi người đều có thể sống một cuộc sống khỏe mạnh và hiệu quả".

Mặc dầu vậy, công ty Berkshire Hathaway của tỷ phú Warren Buffett đã không trả lời yêu cầu bình luận của Fortune về chủ đề này.

Buffett mất niềm tin?

Vốn là một trong những quỹ từ thiện giàu nhất thế giới, tổ chức của Gates đã nhận được một nguồn tài chính giúp họ 'thay đổi cuộc chơi' khi vào năm 2006, tỷ phú Buffett cam kết quyên tặng cổ phiếu "Hạng B" của Berkshire trong suốt cuộc đời ông.

Việc đóng góp đi kèm với ba điều kiện, trong đó giá trị đóng góp mỗi năm của ông phải được cho đi ngay trong năm đó. Hơn nữa, Quỹ Gates phải giải ngân ít nhất 5% tài sản ròng theo luật.

Ông cũng yêu cầu Gates hoặc French Gates tiếp tục là người tham gia tích cực vào quỹ và Quỹ Gates phải được tính là quỹ từ thiện thay vì hình thức quỹ khác, vốn bị đánh thuế nhiều hơn.

Pasic lưu ý, có lẽ cũng quan trọng như số tiền, các khoản quyên góp của Buffett đã mang lại sự tăng cường đáng tin cậy. Đó là sự chứng thực vang dội từ một người được kính trọng vì đã gây dựng cơ đồ bằng cách đầu tư vào các doanh nghiệp đang hoạt động tốt.

Pasic cho biết thêm, Quỹ Gates nhanh chóng trở nên nổi bật hơn cả những quỹ từ thiện lâu năm khác được thành lập bởi những người như Ford, Carnegie và Rockefeller.

Quỹ Ford, hiện là quỹ lớn nhất trong ba quỹ này, quản lý tài sản trị giá gần 17 tỷ USD, theo báo cáo tài chính mới nhất của tổ chức này. Trong khi đó, đối với Gates Foundation, con số đó là 77 tỷ USD.

Quy mô và tầm ảnh hưởng lớn như vậy của Quỹ Gates đã dẫn đến nhiều lời chỉ trích, cùng với đó là những lời phàn nàn về phong cách lãnh đạo của Gates tại Quỹ, nơi một số người ví Gates như một vị vua đang nắm quyền.

Buffett và Gates được cho là có mối quan hệ bạn bè quan trọng nhất trong kinh doanh và hoạt động từ thiện của Mỹ, nhưng một báo cáo gần đây của New York Times cho thấy mối quan hệ của họ đã xấu đi trong những năm gần đây.

Buffett cho biết các mục tiêu của ông "đồng bộ 100%" với mục tiêu của quỹ khi ông rời hội đồng quản trị của Quỹ Gates vào năm 2021, ngay sau khi French Gates thông báo bà sẽ ly hôn với chồng.

Tuy nhiên, kể từ đó, Buffett bắt đầu coi quỹ Gates là nơi chứa đầy các chi phí hoạt động tốn kém, các nguồn tin nói với tờ Times.

Theo bài báo của New York Times, tỷ phú Buffett cho rằng quỹ này đã trở nên tự mãn và quá ngại rủi ro trong việc quyên góp, đồng thời ông cũng khó chịu trước những báo cáo về việc Gates cư xử một cách thô lỗ và trịch thượng.

French Gates rời quỹ vào tháng 6 năm nay, để lại Gates làm chủ tịch duy nhất của quỹ.

Tương lai nào cho Quỹ Gates?

Một số chuyên gia về kế toán và quản trị phi lợi nhuận nói với Fortune rằng rất khó để đánh giá tính xác thực của những lời chỉ trích của Buffett dựa trên các báo cáo tài chính và biểu mẫu thuế được công bố công khai.

Họ cho biết, các số liệu phổ biến để đánh giá sự phình to liên quan đến chi phí hành chính và hiệu quả cấp vốn, thực tế được cho là đã phù hợp hoặc tuân thủ các tiêu chuẩn chung.

Karen Kitching, Giáo sư tại Trường Kinh doanh McDonough của Georgetown, cho biết: "Tôi không nghĩ chúng ta có thể hiểu những gì [Buffett] biết với tư cách là người trong cuộc".

Jesse Lecy, Giáo sư về khoa học dữ liệu và nghiên cứu phi lợi nhuận tại Đại học bang Arizona, cho biết nhân viên của Gates Foundation được trả lương cao, nhận được nhiều phúc lợi hậu hĩnh và thường xuyên đi dự các hội nghị và sự kiện.

Ông viết trong email gửi tới Fortune: "Những hoạt động này có thể được một số người hiểu là sự phình to, nhưng nó cũng có thể được hiểu là sự đầu tư vào một đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp và có năng lực cao".

Ông nói, điều đó cũng khó khăn đối với một tổ chức phân phối hàng tỷ đô la để thực hiện các khoản tài trợ nhỏ hơn, rủi ro hơn cho các tổ chức và sáng kiến ​​đầy hứa hẹn.

Tuy nhiên, Kitching lưu ý, biểu mẫu thuế của Quỹ Gates tiết lộ nhiều khoản tài trợ dưới 1 triệu USD.

Năm ngoái, báo cáo tài chính của quỹ tín thác, nơi quản lý nguồn tài trợ của tổ chức, cho thấy chỉ hơn 300 triệu trong số 500 triệu cổ phiếu Berkshire được điều chỉnh theo tỷ lệ chia tách mà Buffett cam kết ban đầu đã được Quỹ Gates nhận.

Với việc số cổ phiếu đó được giao dịch trên mốc 444 USD tính đến cuối ngày thứ Sáu, điều đó khiến hơn 80 tỷ USD vẫn còn trên bàn đàm phán, như vậy hầu hết trong số đó sẽ không còn đến tay Quỹ Gates nữa.

Pasic thừa nhận, điều này sẽ dẫn đến một sự điều chỉnh lớn cho nền tảng từ thiện này.

Tuy nhiên, ông lưu ý rằng Gates, người có tài sản ròng trị giá 130 tỷ USD, có thể tạo nên sự khác biệt lớn. Theo tổ chức này, ông và French Gates đã đóng góp 59,5 tỷ USD cho quỹ này cho đến năm 2023.

Ngoài ra, không giống như các quỹ được thiết lập để tồn tại vĩnh viễn, Quỹ Gates sẽ sử dụng hết nguồn lực của mình sau 20 năm kể từ khi những người đồng sáng lập qua đời, CEO Mark Suzman nói với Fortune vào tháng 1 năm nay.

Trong khi đó, Buffett nắm giữ khoảng 130 tỷ USD cổ phiếu Berkshire. Khi ông qua đời, tài sản còn lại của ông sẽ được chuyển cho ba đứa con của ông. Những quỹ từ thiện do các con Buffet quản lý sẽ ngay lập tức trở thành các quỹ từ thiện lớn nhất thế giới.