Thách thức của Việt Nam trong 'cuộc đua' bán dẫn toàn cầu

Ngành công nghiệp bán dẫn trên thế giới đang phát triển với tốc độ nhanh chóng. Các quốc gia trên thế giới, đặc biệt là các nước lớn như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc đang tìm mọi cách giành lấy vị thế hàng đầu trong ngành công nghiệp nghìn tỷ USD này.

Là 1 trong 3 nước dẫn đầu châu Á về xuất khẩu chip sang Mỹ, Việt Nam có rất nhiều triển vọng, song vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức để có thể tham gia vào cuộc đua này.

Bối cảnh ngành bán dẫn thế giới

Từ 2019 đến nay, việc thiếu hụt nguồn cung chip trên toàn cầu đã tạo ra những bước xáo trộn, gây ra khó khăn, nhưng cũng tạo ra nhiều cơ hội mới. Bên cạnh đó, cuộc chiến chip giữa Mỹ và Trung Quốc ngoài yếu tố chính trị, kinh tế, thì cũng đặt ra bài toán tự chủ công nghệ cho mỗi quốc gia.

Theo nhận định của tỷ phú Morris Chang, người sáng lập tập đoàn TMSC, trong ngành bán dẫn "toàn cầu hóa và thương mại tự do gần như đã đi đến hồi kết".

Tháng 8/2022, tổng thống Mỹ Joe Biden đã công bố đạo luật Chips và khoa học với tổng số tiền 52,7 tỷ USD để thúc đẩy ngành sản xuất bán dẫn ở Mỹ, đưa các nhà máy bán dẫn trở lại Mỹ

Liên minh châu Âu EU cũng có đạo luật chip của mình, họ lên kế hoạch trợ cấp 49 tỷ USD với tham vọng nâng cao gấp đôi thị phần chip toàn cầu sản xuất ở châu Âu, từ 10% hiện nay, lên 20% vào năm 2030

Hàn Quốc còn đưa ra kế hoạch tham vọng hơn, họ lên kế hoạch phát triển cụm công nghiệp bán dẫn lớn nhất thế giới tại Yongin, cách thủ đô Seoul khoảng 60km, với tổng số vốn đầu tư lên đến 230 tỷ USD trong 20 năm, diện tích cụm công nghiệp này lên đến 4,15 triệu m2

Trong số các nước chưa có nền công nghiệp bán phát triển, Ấn Độ đang cho thấy là nước có rất nhiều hành động tích cực trong việc đầu tư xây dựng nhà máy bán dẫn. Với kế hoạch đầu tư 19.5 tỷ USD, Ấn Độ đã thực sự nhảy vào cuộc đua để trở thành nước có nền công nghệ bán dẫn hàng đầu.

Cơ hội và thách thức

Nhận thấy tiềm năng của ngành bán dẫn, thời gian qua, một số doanh nghiệp công nghệ Việt đã gấp rút nhập cuộc lĩnh vực này.

FPT thành lập Công ty FPT Semiconductor, và gần đây đã có đơn hàng 25 triệu chip cần cung ứng trong hai năm 2024-2025. Tập đoàn Viettel đang xây dựng đề án tự sản xuất chip để phục vụ nhu cầu trong nước, hướng tới xuất khẩu. Vingroup cũng cho thấy tham vọng bán dẫn của mình, trước hết là để phục vụ cho mảng sản xuất xe điện. Tập đoàn đã mời các nhà sản xuất chip về mở nhà máy ở Khu công nghiệp Vũng Áng.

Chia sẻ với Nhadautu.vn, ông Nguyễn Vinh Quang, Giám đốc FPT Semiconductor cho biết, thời gian gần đây, làn sóng dịch chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc đã mang lại cơ hội tuyệt vời cho Ấn Độ và Việt Nam. Việt Nam được coi là điểm làm tổ thích hợp cho các đại bàng ngành sản xuất, điện tử của Hàn, Nhật, Đài Loan.

Theo Giám đốc FPT Semiconductor, lợi thế của Việt Nam có 1 vị trí địa lý đáng mơ ước. Việt Nam là cửa ngõ Đông Nam Á, được coi là hòn ngọc viễn đông. Việt Nam là điểm kết nối ở biển Đông, kết nối với 1 loạt các quốc gia châu Á – Thái Bình Dương.

Ngoài ra, Việt Nam còn có lợi thế khác là nguồn nhân lực dồi dào, đặc biệt, có rất nhiều người Việt, người gốc Việt đang giữ các trọng trách quan trọng ở các tập đoàn lớn trên thế giới.

"Có thể kể đến cô Lê Duy Loan, senior fellow, nhà nghiên cứu thâm niên, chức danh tương đương phó chủ tịch của Texas Instruments. Cô Nguyễn Bích Yến, senior fellow của Soitec. Giáo sư Đặng Lương Mô. Giáo sư Phạm Công Kha trường UEC Nhật Bản... Có thể nói, người Việt Nam có tố chất và khả năng làm về kỹ thuật, công nghệ", ông Quang nói thêm.

Tuy nhiên, ngành bán dẫn không phải một ngành đơn giản. Việt Nam vẫn còn rất nhiều thách thức phải vượt qua nếu muốn thành công trong lĩnh vực này.

Ngành thiết kế và lắp ráp chip là một ngành rất khó, nhiều công đoạn phức tạp, mà các khâu mang lại giá trị cao như thiết kế vi mạch, mô phỏng, wafer, kiểm thử và đóng gói đòi hỏi đầu tư rất lớn và dài lâu.

Bài toán thiếu hụt nguồn nhân lực đủ trình độ sẽ là thách thức lớn nhất với Việt Nam khi cạnh tranh với các nước như Ấn Độ hay Thái Lan thời gian tới. Việt Nam không thiếu kỹ sư công nghệ thông tin có trình độ phổ thông, nhưng nhân lực trình độ cao hơn và thông thạo ngoại ngữ vẫn thiếu trầm trọng.

Thứ hai là rào cản về công nghệ, nghiên cứu khoa học cơ bản và xây dựng nguồn nguyên vật liệu, mà cốt lõi là vấn đề năng lực vốn đầu tư. Các nhà máy sản xuất chip đòi hỏi máy móc hiện đại, quy trình chuẩn mực, công suất đủ lớn để hạ giá thành sản phẩm, thường phải tiêu tốn hàng tỉ USD.

Trong khi đó, ở Việt Nam, ngoại trừ các doanh nghiệp lớn như FPT, Viettel có nguồn lực đủ mạnh, các công ty công nghệ nội địa khác phần lớn chỉ có quy mô nhỏ. Hệ sinh thái ngành manh mún, thiếu sự liên kết sâu rộng và quy mô như Trung Quốc hay Đài Loan.

Giải pháp cho Việt Nam

Nói về lời giải cho các bài toán trên, Giám đốc FPT Semiconductor Nguyễn Vinh Quang thông tin, FPT đã đề xuất với thủ tướng chính phủ và các bộ ban ngành 3 giải pháp.

Một là tập trung Phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam. Hỗ trợ và thúc đẩy các trường đại học lớn ở Việt Nam tập trung vào ngành bán dẫn (bao gồm cả nguồn lực thiết kế chip và nguồn lực cho nhà máy sản xuất wafer). Thành lập khoa, viện, chuyên về IC Design. Hiện nay các nước Mỹ, Nhật, Hàn, Đài Loan, châu Âu đều đang thiếu hụt nhân lực ngành bán dẫn. Theo số liệu của Deloitte, thế giới sẽ bị thiếu 1 triệu nhân lực ngành bán dẫn vào năm 2030.

Thứ hai, thành lập trung tâm quốc gia hỗ trợ ngành bán dẫn, phát triển nguồn lực. Mô hình các nước như Nhật, Đài Loan, Hàn Quốc đều có 1 trung tâm điều phối, kết nối các trường đại học và các công ty, doanh nghiệp. Sử dụng hiệu quả và tối đa nguồn lực sẵn có, các khoản đầu tư, các khoản tài trợ cho giáo dục từ doanh nghiệp.

Thứ 3 là thu hút, kêu gọi các tập đoàn sản xuất wafer vào Việt Nam, có cơ chế hỗ trợ hấp dẫn và lâu dài cho họ. Ấn Độ đang tận dụng cơ hội và đang làm rất tốt việc này. Sau khi có 1 vài nhà máy sản xuất wafer của tập đoàn nước ngoài ở Việt Nam, khi đó sẽ có cơ hội để xây dựng nhà máy wafer của chính tập đoàn Việt Nam.

Ngoài ra, FPT cũng đề xuất chính sách hỗ trợ các công ty make in Vietnam thiết kế sản xuất chip như: Khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất, điện tử trong nước ưu tiên lựa chọn hàng Việt; Ban hành chính sách đưa ngành bán dẫn thành lĩnh vực ưu tiên, cấp chứng nhận doanh nghiệp thuộc lĩnh vực bán dẫn;

Đầu tư vốn hỗ trợ các công ty Việt Nam để các công ty Việt Nam tiếp tục đầu tư mạnh vào R&D, phát triển các dòng chip mới, cạnh tranh với các hãng lớn trên thế giới như Texas Instrument, Infineon, Intel… Thậm chí phát triển các dòng chip mới, chưa có trên thị trường; Thu hút lực lượng chuyên gia nước ngoài sang Việt Nam làm việc. Thu hút chuyên gia gốc Việt về Việt Nam để xây dựng nền công nghiệp bán dẫn…

Bên cạnh nỗ lực của các doanh nghiệp, sự đồng hành hỗ trợ của Chính phủ chính là yếu tố then chốt, đóng vai trò quyết định để Việt Nam nâng tầm vị thế của mình trong cuộc đua bán dẫn toàn cầu, xa hơn là thành công trong công cuộc chuyển đổi số.

Bài liên quan

Ngành công nghiệp bán dẫn năm 2023: 'Ông lớn' Intel tìm lại ngôi vương

Cuộc đua sản xuất chất bán dẫn trên toàn cầu

Giám đốc Sở KH&ĐT Hà Nội được điều động giữ chức Trưởng ban Dân vận Thành ủy

Samsung Electronics 'bắt tay' Nhật Bản mở rộng sản xuất bán dẫn