Sau thỏa thuận thương mại sơ bộ, nhập khẩu nam châm đất hiếm từ Trung Quốc vào Mỹ tăng đột biến

Xuất khẩu nam châm đất hiếm của Trung Quốc sang Mỹ đã tăng hơn 7 lần trong tháng Sáu so với tháng trước trong bối cảnh các công ty Mỹ ráo riết tìm kiếm nguồn cung ứng các khoáng chất quan trọng sau khi hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đạt thỏa thuận thương mại sơ bộ.

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan Trung Quốc, Mỹ nhập khẩu khoảng 353 tấn nam châm vĩnh cửu đất hiếm trong tháng 6, tăng 660% so với tháng trước, dù khối lượng này chỉ bằng khoảng một nửa so với cùng kỳ năm ngoái.

Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của nam châm đất hiếm Trung Quốc, sau Đức, để phục vụ các ngành sản xuất lớn như ô tô, điện tử và năng lượng tái tạo.

Tổng cộng, Trung Quốc đã xuất khẩu 3.188 tấn nam châm vĩnh cửu đất hiếm ra thế giới trong tháng trước, tăng gần 160% so với tháng 5, nhưng thấp hơn 38% so với cùng kỳ năm ngoái.

Sự tăng trưởng đột biến này diễn ra sau khi Washington và Bắc Kinh tháng trước đạt được về một thỏa thuận khung về thương mại, bao gồm việc nới lỏng kiểm soát đối với xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc cũng như dỡ bỏ một số hạn chế công nghệ của Mỹ đối với hàng xuất khẩu sang Trung Quốc.

Trước đó, vào tháng 4/2025, Bắc Kinh đã áp đặt các hạn chế đối với một số nam châm quan trọng, được sử dụng trong các ngành công nghệ như xe điện, tua-bin gió và máy chụp cộng hưởng từ (MRI), yêu cầu các công ty phải xin giấy phép xuất khẩu. Động thái này được coi là hành động trả đũa việc Tổng thống Trump áp thuế cao đối với Trung Quốc.

Trung Quốc nắm giữ vị thế độc quyền trong việc sản xuất nam châm đất hiếm, với thị phần ước tính lên đến 90%. Nước này cũng nắm thế độc quyền trong việc tinh chế các nguyên tố đất hiếm, được sử dụng để sản xuất nam châm.

Hãng sản xuất chip Nvidia tuần trước thông báo họ đang lên kế hoạch nối lại việc xuất khẩu chip H20 sang Trung Quốc, sau khi lệnh hạn chế xuất khẩu được dỡ bỏ vào tháng 4. Tháng trước, các biện pháp kiểm soát đối với hoạt động kinh doanh của các công ty phần mềm chip AI của Mỹ tại Trung Quốc cũng đã được thu hồi.

Các nhà sản xuất nam châm đất hiếm của Trung Quốc đã bắt đầu công bố việc phê duyệt giấy phép xuất khẩu vào tháng trước.

Nếu xuất khẩu tiếp tục tăng, điều này sẽ mang lại lợi ích to lớn cho các công ty đang phải chịu cảnh thiếu hụt nam châm. Ví dụ, một số nhà cung cấp phụ tùng ô tô châu Âu đã buộc phải ngừng sản xuất trong những tháng gần đây.

Tình trạng thiếu nam châm cũng ảnh hưởng đến các ngành công nghiệp mới nổi như robot hình người. Vào tháng 4, tỷ phú Elon Musk cho biết việc sản xuất robot hình người Optimus của Tesla đã bị gián đoạn.

Trước thực tế Trung Quốc kiểm soát ngành đất hiếm, một số chính phủ trên thế giới đã xem xét lại chuỗi cung ứng đất hiếm của mình và tìm kiếm các phương án hỗ trợ ngành khai khoáng trong nước.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng việc thiết lập các giải pháp thay thế cho chuỗi cung ứng nam châm đất hiếm của Trung Quốc có thể mất nhiều năm, bởi điều này đòi hỏi một quy trình tinh chế đất hiếm phức tạp.

Để bù đắp cho sự thiếu hụt nam châm đất hiếm, Mỹ đã tăng cường tái chế. Tuần trước, Apple và công ty khai thác MP Materials đã công bố một thỏa thuận trị giá 500 triệu USD để phát triển một cơ sở tái chế, nhằm củng cố chuỗi cung ứng nam châm của nhà sản xuất iPhone tại Mỹ.

Peter Alexander từ công ty tư vấn tài chính Z-Ben Advisors cho biết những nhượng bộ mới nhất của Washington về các hạn chế công nghệ phản ánh lợi thế của Trung Quốc trong quan hệ thương mại với Mỹ.