Ô nhiễm nguồn nước thủy lợi Ngàn Trươi phải chăng do các mỏ quặng sắt gây ra?

Hiện các bộ ngành của Hà Tĩnh đang tích cực tìm nguyên nhân nhưng chưa có kết quả.

Lần theo dấu vết

Chủ tịch UBND huyện Vũ Quang Nguyễn Thiều Quang cho biết: Vũ Quang có trữ lượng quặng sắt trải dài trên các triền núi thuộc 3 xã Hương Thọ, Hương Minh và thị trấn Vũ Quang. Năm 2008, Công ty sắt Vũ Quang được thành lập ngoài khai thác mỏ quặng tập trung ra, nhân dân trong vùng cũng đua nhau đi đào bới, tìm kiếm gom nhặt quặng nổi trên mặt đất bán cho công ty sắt, chế biến xuất khẩu. Vì thế việc đào bới khắp nơi để gom nhặt quặng sắt lúc đó đã trở thành phong trào làm kinh tế của người dân Vũ Quang.

Nói về trữ lượng thì chưa thể biết bởi chưa có đơn vị nào khảo sát, tìm kiếm do vì địa hình trải dài cả một khu vực rừng rộng lớn. Thế nhưng theo một số nhà địa chất thì quặng sắt ở đây chủ yếu nằm cạn không ăn sâu xuống lòng đất nhiều, nên ước đoán của một số nhà địa chất tổng trử lượng quặn sắt trong khu vực không lớn như các mỏ sắt khác trong nước.

Ông Châu, một người bản địa ở đây cho biết, ngoài mỏ quặng sắt và các vỉa trên mặt đất trong thấy ra, rừng Vũ Quang còn có mỏ vàng ở xã Hương Điền lớn, thuộc khu vực đầu nguồn Ngàn Trươi. Thời Pháp thuộc họ đã tổ chức khai thác, đến năm 2017 khi dự án thủy lợi Ngàn Trươi chặn dòng thì mỏ vàng đó cũng ngừng khai thác.

Cũng theo ông Châu, khi chưa có đập Ngàn Trươi người dân khai thác vàng trên núi đều xả toàn bộ chất thải theo khe suối đổ về ngưng đọng lại tại chính địa điểm của đập dâng hiện nay. Thời bấy giờ ở đập dâng này, mỗi khi động trời hay mưa lớn nước cũng bị đổi màu giống như mấy ngày nay.

Dạo quanh quan sát “thủ phủ” của Công ty sắt Vũ Quang, chúng tôi nhận thấy toàn bộ hoạt động ở đây đã ngừng, cửa đóng then cài, chỉ còn lại các khu nhà với máy móc tơi tả. Đặc biệt còn đó những đống quặng sắt như những ngọn đồi nhỏ đã được chế biến thành viên nằm 'trơ gan tuế nguyệt' dưới mưa nắng gần chục năm nay, bên cạnh cả đống xe thiết bị...

Tìm đến người bảo vệ, chúng tôi hỏi trữ lượng quặng sắt còn tồn đọng là bao nhiêu? Người bảo vệ buông thả một câu cụt ngủn: Không biết, hình như gần chục vạn tấn gì đó!

Chúng tôi tranh thủ quan sát phía dưới khe Trươi, giáp bãi tập kết quặng cách không xa thì nhận thấy, hễ có trận mưa, nước mưa sẽ chảy qua khu tập kết quặng tập rồi đổ xuống con khe, sau đó chảy về đập dâng.

Nguyên nhân từ đâu?

Việc nước đập dâng Ngàn Trươi bị đổi màu, từ màu xanh bổng dưng chuyển sang màu nâu đỏ, dư luận cho rằng là độc hại. Nhưng cũng cách nhìn khác nhận định rằng nguồn nước biến dạng đổi màu do xác thực vật từ lòng hồ chính Ngàn Trươi gây nên, hoặc nghi ngờ, điều này do nước thải từ nhà máy gỗ MDF Thanh Thành Đạt gây nên...

Theo kết luận bước đầu của Trung tâm quan trắc Sở TN -MT Hà Tĩnh cho thấy, nguồn nước tại đập dâng Ngàn Trươi thông số COD vượt ngưỡng cho phép 1,07 lần. Nhiều điểm thông số Fe, Amoni, CO, COD, NH4 vượt ngưỡng.

Một số nhà khoa học khác lại cho rằng: Đập dâng Ngàn Trươi bị ô nhiễm, nước màu đỏ đục là do quặng sắt lắng đọng từ lâu, nay gặp chất xúc tác nào đó nó kết tủa, đổi màu.

Cũng có một số ý kiến nhận định, công ty sắt Vũ Quang xả nước thải từ quặng sắt xuống khe Trươi, sau đó chảy xuống đập dâng, lắng đọng lại trong nhiều năm. Nay xả nước đập chính, lưu lượng nước chảy mạnh đã khuấy tầng đáy đập dâng lên tạo nên màu đỏ.

Hiện các bộ ngành của Hà Tĩnh đang tích cực tìm nguyên nhân cho tình trạng nước đổi màu ở đây, nhưng vẫn chưa có kết quả. UBND tỉnh Hà Tĩnh sẽ tổ chức cuộc họp giữa các ngành và đơn vị liên quan công bố kết quả quan trắc, trên cơ sở khoa học sẽ có những đánh giá, xác định về nguyên nhân gây ô nhiễm vào hôm nay, 6/8/2019.

Bài liên quan

Bí thư Hà Tĩnh: Sớm làm rõ nguyên nhân ô nhiễm tại công trình thủy lợi Ngàn Trươi

Làm rõ vụ ô nhiễm nguồn nước tại đập dâng Ngàn Trươi

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ kiểm tra dự án Ngàn Trươi - Cẩm Trang và tiếp xúc cử tri tại Hà Tĩnh

Sự cố vỡ kênh dẫn Ngàn Trươi: Chuyện bây giờ mới kể