Trước đó, ngày 1/11/2017, Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) đã có quyết định về việc khiển trách đối với thành viên bù trừ là Công ty Chứng khoán Sài Gòn (SSI) và Công ty Chứng khoán VNDirect (VND), do trong tháng 10/2017 đã có nhiều lần vi phạm tỷ lệ sử dụng tài sản ký quỹ trên tài khoản nhà đầu tư khi thực hiện các giao dịch chứng khoán phái sinh.

Không gây rủi ro cho toàn thị trường

Trao đổi với PV TBTCVN, để tránh bị hiểu lầm, đại diện SSI đã cho biết rất tường tận về nội dung trong quyết định của VSD gửi đến SSI: “Trong tháng 10 đã có 6 lần để xảy ra vi phạm tỷ lệ sử dụng tài sản ký quỹ”. Cụ thể, đó là trường hợp vi phạm tỷ lệ sử dụng tài sản ký quỹ của 6 tài khoản (TK) cùng lúc xảy ra khi phiên 3 của ngày 11/10/2017 kết thúc với giá đóng cửa có sự biến động giá rất lớn với 3 mã hợp đồng tương lai (HĐTL) tháng 11, tháng 12 và tháng 3/2018 so với mức giá khớp gần nhất trước đó.

Theo SSI, trước khi thị trường chốt ở mức giá đóng cửa này, 6 tài khoản đều đang ở trạng thái dưới mức 85%, và với mức cảnh báo này nhà đầu tư (NĐT) không bắt buộc phải đóng vị thế ngay trong phiên và SSI cũng không phải xử lý tài khoản ngay trong phiên. Chỉ khi kết thúc phiên 3 với giá đóng cửa biến động quá mạnh dẫn đến tỷ lệ sử dụng tài sản ký quỹ của 6 TK này vọt lên trên 100%, và với tỷ lệ này ngay khi hết phiên toàn bộ 6 khách hàng (KH) đã nộp tiền bổ sung ngay.

Như vậy, “NĐT đã tuân thủ đúng quy định của công ty đặt ra, nhân viên nghiệp vụ của SSI cũng xử lý đúng quy trình đã gọi kế hoạch bổ sung ngay khi TK vi phạm, không gây tổn thất cho công ty và VSD. 6 NĐT trên của SSI đã bổ sung tiền ký quỹ và 6 tài khoản đã an toàn ngay trong ngày 11/10/2017, tình huống này không gây rủi ro cho VSD cũng như cho toàn thị trường”, đại diện SSI khẳng định.

“Cũng cần làm rõ thêm, trong tình huống này, nếu 6 KH của SSI không nộp bổ sung tiền ngay khi hết phiên, thì sang phiên ngày 12/10/2017, SSI sẽ ép TK đóng vị thế, giá trị ký quỹ đang sẵn có của KH thừa để thanh toán đủ các nghĩa vụ của KH với công ty và thị trường. Bên cạnh đó, việc có sự biến động giá lớn trong phiên 3 ngày 11/10/2017 là tình hình chung của toàn thị trường. Hiện cũng có VND cũng gặp phải tình huống tương tự và bị VSD khiển trách”, đại diện SSI nói.

Là động thái cần thiết trong “thuở ban đầu”

Trao đổi với PV TBTCVN, đại diện VSD cho rằng, trong giai đoạn đầu vận hành thị trường chứng khoán phái sinh, việc giám sát các hoạt động giao dịch đảm bảo theo đúng quy định pháp lý và các quy chế, văn bản liên quan là điều rất cần thiết. Vì đây là thị trường mới, nên trước khi đi vào vận hành, cơ quan quản lý, các đơn vị vận hành và các thành viên đều có thống nhất là đặt tính an toàn của thị trường lên hàng đầu.

Theo đó, trong quá trình thị trường vận hành thì yêu cầu luôn có sự giám sát chặt chẽ theo quy định đã đề ra. Tuy nhiên, “trong thực tế của thị trường, nếu có những diễn biến hay vấn đề phát sinh và nếu điều đó cần thiết thì cần có nghiên cứu, đề xuất để điều chỉnh cho phù hợp hơn. Cơ quan quản lý và các đơn vị vận hành liên quan luôn đặt tinh thần cầu thị, lắng nghe”, đại diện VSD cho hay.

“Thực tế liên quan tới vấn đề này, VSD cũng đã có những chia sẻ trao đổi thẳng thắn, cụ thể, bởi đây đều là các thành viên rất tích cực. Và chúng tôi cũng đã ghi nhận ý kiến và sẽ có tổng kết, đánh giá, nếu cần thiết sẽ có điều chỉnh cho phù hợp với thực tiễn giao dịch của thị trường”, đại diện VSD nói.

Cùng theo đại diện VSD, “việc khiển trách hay nhắc nhở vừa qua không nên nhìn ở góc độ tiêu cực, hay nhìn nhận vấn đề ở mức quá nghiêm trọng, mà ngược lại đó là động thái cần thiết để giúp cho thành viên và nhà đầu tư có thêm thông tin; từ đó có những điều chỉnh, đưa ra hành vi giao dịch phù hợp hơn, cũng như phương án phòng ngừa rủi ro có thể phát sinh, nhất là trong những phiên thị trường có biến động mạnh”.

Đại diện VSD còn cho biết thêm, hoạt động của thị trường phái sinh từ lúc khai trương đến nay rất lành mạnh và phát triển theo chiều hướng tích cực. Tất cả mọi động thái giao dịch của nhà đầu tư cũng như thành viên đều được VSD phối hợp giám sát chặt chẽ.

Là một trong những công ty tiên phong cung cấp dịch vụ chứng khoán phái sinh, đại diện SSI chia sẻ thêm, với CTCK biện pháp phòng ngừa rủi ro để công ty an toàn nhất chính là nâng mức ký quỹ yêu cầu lên càng cao càng tốt. VSD công bố tỷ lệ ký quỹ ban đầu để giao dịch HĐTL ở mức 10%, và quy định TK NĐT sẽ bị cảnh báo "limit" (ngừng giao dịch) khi sử dụng đúng ở mức 10%. Tuy nhiên, nâng cao mức yêu cầu ký quỹ sẽ dẫn đến chi phí vốn của nhà đầu tư cao hơn, làm giảm tính hấp dẫn của sản phẩm. Do vậy, các CTCK cũng đã tính toán để đưa ra tỷ lệ ký quỹ ban đầu và các ngưỡng cảnh báo cho NĐT ở mức hợp lý, hấp dẫn NĐT giao dịch và vẫn đảm bảo được an toàn cho CTCK trong tình huống phải ép đóng vị thế thì tài sản ký quỹ của NĐT còn đủ để chi trả các nghĩa vụ với công ty và thị trường.

Ngoài ra về mặt hệ thống, CTCK cũng thiết lập hệ thống báo cáo cảnh báo và gửi cảnh báo kịp thời đến NĐT trong tình huống tài khoản bị “Call Margin” để NĐT xử lý kịp thời./.

Giao dịch phái sinh, cụ thể ở đây là HĐTL là công cụ đầu tư có tính đòn bẩy cao. Vì giao dịch dựa trên giá trị ký quỹ nên khái niệm Call margin cũng không quá xa lạ đối với những NĐT có kinh nghiệm, khi tài khoản bị call margin những NĐT này sẽ chủ động xử lý và sử dụng những phương án phù hợp để đưa tài khoản mình về ngưỡng an toàn trong thời hạn theo quy định (hoặc họ nộp bổ sung tài sản ký quỹ hoặc đóng bớt vị thế)

Đối với các NĐT không trường vốn, có nhu cầu giao dịch lướt sóng trên thị trường phái sinh, muốn tránh việc bị Call margin thì NĐT nên chủ động giao dịch đóng mở vị thế ngay trong ngày "giao dịch Intraday", khi đóng phiên tài khoản không còn vị thế đang mở sẽ giảm bớt được nguy cơ bị Call Margin ở phiên giao dịch tiếp theo.

Đối với các NĐT đầu tư HĐTL dài hơi hơn, việc chuẩn bị sẵn nguồn tài sản ký quỹ trên tài khoản nhiều hơn so với mức quy định cũng là một giải pháp để NĐT có thể chủ động và bình tĩnh lựa chọn quyết định đúng đắn khi thị trường có biến động mạnh về giá. Vì khi TK bị Call Margin trong lúc NĐT không còn đủ tài sản ký quỹ bổ sung thì thường sẽ đẩy tài khoản vào tình huống bị ép đóng vị thế ở mức giá có thể là bất lợi cho NĐT.

(Theo Thời báo tài chính Việt Nam)