‘Người Việt thông minh nhưng chỉ có tính chất đối phó'

LÊ HIỆP
09:29 18/03/2019

Viện trưởng Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam Bùi Hoài Sơn chỉ ra nhiều “thói hư, tật xấu” trong văn hóa ứng xử của người Việt hiện nay.

Người Việt quá tin vào số phận, may rủi

Tham luận tại hội thảo “Vai trò của báo chí trong truyền thông về chuẩn mực văn hóa ứng xử” sáng 16.3 trong khuôn khổ Hội báo toàn quốc 2019, ông Bùi Hoài Sơn, Viện trưởng Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam, nhận định sự gắn bó, hòa mình vào thiên nhiên của người Việt đã hình thành lối sống lệ thuộc, trông chờ, ỷ lại vào thiên nhiên ưu đãi, từ đó dễ sinh ra lười biếng lao động.

_0 bui-hoang-son_qdmp

Ông Bùi Hoài Sơn, Viện trưởng Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam

“Đối diện với sự biến thiên của tự nhiên, đáng lý ra người Việt phải biết tìm cách làm chủ và tự do trước thiên nhiên, người Việt lại quá lệ thuộc vào trời, nên người Việt thường tin vào số phận, may rủi, trông chờ vào thiên nhiên, dẫn đến người Việt thường dễ chán nản, chùn bước khi gặp phải khó khăn”, ông Sơn nhận định.

Theo vị viện trưởng này, lối tư duy và lối sống tiểu nông đã hình thành lối làm ăn tùy tiện, manh mún, không biết lo xa, hạch toán, thiếu khả năng lao động liên kết, thiếu đầu óc tính toán trong kinh doanh, sản xuất chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, thiển cận, thực dụng, tính tổ chức kỷ luật kém, tính cục bộ, phường hội, địa phương chủ nghĩa…

“Lối tư duy và lối sống tiểu nông cũng đã hình thành phương thức “ăn xổi, ở thì”, đề cao những lợi ích thiết thực ngay trước mắt chứ ít chú tâm đến những lợi ích chiến lược, lâu dài hay phải làm những gì có tính bền lâu”, ông nói thêm.

Cũng theo ông Sơn, cũng chính vì chịu ảnh hưởng bởi văn hóa với những chuẩn mực về việc học để vượt qua các kỳ thi, từ đó hưởng vinh hoa phú quý nên người Việt học hành thường không đến nơi đến chốn.

“Vào các thư viện trong các trường đại học ta thấy có người đến đọc sách, học tập, nghiên cứu không nhỏ, nhưng số người đến thư viện đọc sách, học tập, nghiên cứu vì say mê khoa học không nhiều. Họ đến đó đọc sách hay học tập để thi, để hoàn thành một chứng chỉ, hay làm xong một việc nhất định nào đó rồi bỏ đấy”, ông Sơn nói và cho rằng, khi học tập, nghiên cứu, người Việt nặng nề với giáo điều, sao chép và thuộc lòng các lý thuyết có sẵn, cũng vì thế không có tư duy phản biện, thiếu tự tin và không dám vượt bỏ quá khứ.

Một người làm thì tốt, ba người làm thì tồi, bảy người làm thì hỏng

Trọng danh, theo ông Sơn, cũng là một đặc trưng của người Việt. Trọng danh dẫn đến đức hiếu học khi một điều tra năm 1996 cho thấy, khoảng 60% công nhân Việt Nam mong muốn con cái mình trở thành trí thức, chỉ có số ít mong muốn con cái nối tiếp sự nghiệp của mình, tức trở thành công nhân.

“Song đi liền với tính trọng danh là thói háo danh, mua danh: được thể hiện rõ qua nạn bằng giả, bằng thật học giả trong xã hội hiện nay”, ông Sơn nói.

Bên cạnh đó, tính gắn kết, cố kết cộng đồng là một trong những đặc điểm truyền thống nổi bật của người Việt Nam. Song, mặt trái của tính cộng đồng lại dẫn tới tính cục bộ, kéo bè, kéo cánh.

“Tình trạng níu kéo nhau, không muốn cho người khác hơn mình (khôn độc không bằng ngốc đàn), thói quen ghen ghét, đố kỵ khi thấy người khác hơn mình khiến cho người Việt không bao giờ tạo ra được một sự hiệp thông thống nhất. Điều này dẫn đến việc một người thì làm tốt, ba người thi làm tồi, bảy người thì làm hỏng”, ông Sơn nói.

Nhiều khi hiếu thắng vì những lý do tự ái, lặt vặt, đánh mất đại cục

Dẫn lại kết quả Viện Nghiên cứu xã hội Mỹ về 10 đặc điểm cơ bản của người Việt Nam, ông Sơn cho biết, người Việt thông minh, sáng tạo song chỉ có tính chất đối phó, thiếu tầm tư duy dài hạn.

Bên cạnh đó, người Việt có tinh thần đoàn kết, tương thân, tương ái, song hầu như chỉ trong những hoàn cảnh, trường hợp khó khăn, bần hàn. Còn trong điều kiện sống tốt hơn, giàu có hơn thì tinh thần này rất ít xuất hiện.

Ông Sơn cũng cho hay, Viện Nghiên cứu xã hội Mỹ nhận định, người Việt yêu hòa bình, nhẫn nhịn, song nhiều khi lại hiếu thắng vì những lý do tự ái, lặt vặt, đánh mất đại cục; thích tụ tập, nhưng lại thiếu tính liên kết để tạo ra sức mạnh.

Vị viện trưởng cho hay, những kết quả nghiên cứu nêu trên khiến chúng ta phải nhìn lại mình, từ đó tìm cách khắc phục, vượt qua, phá bỏ những rào cản, những trở lực, những sức ì khá nặng nề cho bước đi lên của đất nước.

10 đặc điểm cơ bản của người Việt Nam theo Viện nghiên cứu xã hội học Mỹ:

- Cần cù lao động song dễ thỏa mãn nên tâm lý hưởng thụ còn nặng.

- Thông minh, sáng tạo song chỉ có tính chất đối phó, thiếu tầm tư duy dài hạn, chủ động.

- Khéo léo song không duy trì tới cùng (ít quan tâm đến sự hoàn thiện cuối cùng của sản phẩm).

- Vừa thực tế, vừa mơ mộng, song lại không có ý thức nâng lên thành lý luận.

- Ham học hỏi, có khả năng tiếp thu nhanh, song ít khi học “đến đầu đến đuôi” nên kiến thức không hệ thống, mất căn bản. Ngoài ra, học tập không phải là mục tiêu tự thân của mỗi người Việt Nam (nhỏ học gia đình, lớn lên học vì sĩ diện, vì kiếm công ăn việc làm, ít vì trí đam mê).

- Xởi lởi hiếu khách, song không bền.

- Tiết kiệm song nhiều khi hoang phí vì những mục tiêu vô bổ (sĩ diện, khoe khoang, thích hơn đời).

- Có tinh thần đoàn kết, tương thân, tương ái, song hầu như chỉ trong những hoàn cảnh, trường hợp khó khăn, bần hàn. Còn trong điều kiện sống tốt hơn, giàu có hơn thì tinh thần này rất ít xuất hiện.

- Yêu hòa bình, nhẫn nhịn, song nhiều khi lại hiếu chiến, hiếu thắng vì những lý do tự ái, lặt vặt, đánh mất đại cục.

- Thích tụ tập, nhưng lại thiếu tính liên kết để tạo ra sức mạnh.

(Theo Thanh niên)

  • Cùng chuyên mục
 Chân dung Lucy Guo, nữ tỷ phú tự thân trẻ nhất thế giới

Chân dung Lucy Guo, nữ tỷ phú tự thân trẻ nhất thế giới

Lucy Guo, doanh nhân công nghệ 30 tuổi người Mỹ có cha mẹ là người nhập cư đã soán ngôi Taylor Swift để trở thành nữ tỷ phú tự thân trẻ nhất thế giới.

Phong cách - 09/06/2025 11:06

Mãn nhãn màn trình diễn pháo hoa của Việt Nam và Ba Lan ở Đà Nẵng

Mãn nhãn màn trình diễn pháo hoa của Việt Nam và Ba Lan ở Đà Nẵng

Đêm thi thứ hai của Lễ hội pháo hoa Quốc tế Đà Nẵng - DIFF 2025 chủ đề "Nghệ thuật sáng tạo" đã mang đến cho khán giả một hành trình bùng nổ cảm xúc, ngập tràn bất ngờ và ấn tượng.

Phong cách - 08/06/2025 08:59

Mối liên hệ giữa gia tộc Chearavanont giàu thứ nhì ở châu Á và C.P Việt Nam

Mối liên hệ giữa gia tộc Chearavanont giàu thứ nhì ở châu Á và C.P Việt Nam

Gia tộc Chearavanont của Thái Lan với giá trị tài sản ròng là 42,6 tỷ USD, là gia tộc giàu thứ hai châu Á. Từ năm 1921, họ điều hành tập đoàn Charoen Pokphand, trải dài trên nhiều ngành công nghiệp.

Phong cách - 07/06/2025 16:51

Các tỷ phú nói gì sau vụ bất hòa giữa ông Trump và Elon Musk

Các tỷ phú nói gì sau vụ bất hòa giữa ông Trump và Elon Musk

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và tỷ phú Elon Musk dường như không thể tách rời cách đây không lâu: họ cùng nhau tham dự các sự kiện, cùng nhau phỏng vấn và dành cho nhau những lời khen ngợi. Nhưng tất cả đã thay đổi chỉ sau một đêm.

Phong cách - 06/06/2025 17:23

Dự án THE INCREDIBLES PROJECT trao quà cho học sinh người Mông tại Sơn La

Dự án THE INCREDIBLES PROJECT trao quà cho học sinh người Mông tại Sơn La

Dự án The Incredibles Project đã trao hơn 100 phần quà dành tặng những em học sinh người Mông tại điểm trường Co Tòng, tỉnh Sơn La.

Phong cách - 05/06/2025 16:00

12 quốc gia có GDP đầu người cao, nhưng 'chưa giàu'

12 quốc gia có GDP đầu người cao, nhưng 'chưa giàu'

12 quốc gia dưới đây thoạt nhìn có vẻ giàu có, nhưng nếu đi sâu vào bên trong, thực lực kinh tế của chúng lại không phải như vậy.

Phong cách - 05/06/2025 07:40

Chân dung doanh nhân Eric Trump, con trai ông Donald Trump và những dự án lớn ở Việt Nam

Chân dung doanh nhân Eric Trump, con trai ông Donald Trump và những dự án lớn ở Việt Nam

Eric Trump, tên đầy đủ là Eric Frederick Trump là con trai thứ hai của Tổng thống Mỹ Donald Trump và bà Ivana Trump, một nhân vật có tiếng trong giới thượng lưu New York.

Phong cách - 04/06/2025 06:45

Elon Musk rời DOGE, để lại những gì?

Elon Musk rời DOGE, để lại những gì?

Elon Musk rời Washington tuần này, khép lại một trong những câu chuyện kỳ ​​lạ nhất trong lịch sử nhiệm kỳ của một Tổng thống Mỹ.

Phong cách - 02/06/2025 15:29

Thắp sáng sông Hàn với đêm khai mạc pháo hoa quốc tế Đà Nẵng

Thắp sáng sông Hàn với đêm khai mạc pháo hoa quốc tế Đà Nẵng

Mang chủ đề "Tinh hoa văn hóa", đêm khai mạc Lễ hội Pháo hoa Quốc tế Đà Nẵng - DIFF 2025 đã chính thức mở màn cho chuỗi 6 đêm trình diễn pháo hoa.

Phong cách - 01/06/2025 11:40

Giới nhà giàu Mỹ săn lùng Rolex để tích sản

Giới nhà giàu Mỹ săn lùng Rolex để tích sản

Đồng hồ xa xỉ Thụy Sĩ đang được giới tiêu dùng Mỹ xem như 'vàng', khi cơn sốt sưu tầm và đầu tư vào các mẫu cao cấp bùng nổ, đẩy xuất khẩu tăng mạnh.

Phong cách - 31/05/2025 06:45

6 gợi ý du lịch 'ngon - bổ - rẻ' cho hè 2025

6 gợi ý du lịch 'ngon - bổ - rẻ' cho hè 2025

Bạn muốn đi du lịch với giá rẻ? Dưới đây là 6 gợi ý du lịch giá rẻ cho mùa hè 2025, bao gồm các tour trong nước và quốc tế với mức giá hấp dẫn, phù hợp với ngân sách tiết kiệm.

Phong cách - 30/05/2025 13:43

Đường sắt có thêm tuyến tàu du lịch 'Về miền đất võ'

Đường sắt có thêm tuyến tàu du lịch 'Về miền đất võ'

Từ ngày 01/6/2025, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) và UBND tỉnh Bình Định triển khai chạy thử nghiệm tuyến tàu du lịch từ Ga Quy Nhơn đến Ga Diêu Trì mang tên gọi 'Về Miền đất võ'.

Phong cách - 29/05/2025 15:01

Những quốc gia khiến du khách hối tiếc nhất khi đến thăm trong 2025

Những quốc gia khiến du khách hối tiếc nhất khi đến thăm trong 2025

Những quốc gia từng được coi là điểm đến mơ ước của nhiều du khách, nhưng khi họ đến được những nơi này thì thực tế lại không được như kỳ vọng.

Phong cách - 29/05/2025 08:43

Giới siêu giàu đổ xô đến Singapore để cất giữ vàng

Giới siêu giàu đổ xô đến Singapore để cất giữ vàng

Những người siêu giàu chuyển vàng của họ ra nước ngoài ngày càng nhiều khi sự bất ổn về kinh tế và địa chính trị làm chao đảo thị trường, và Singapore đang nổi lên như một điểm đến ưa chuộng, theo CNBC.

Phong cách - 28/05/2025 09:06

9 địa điểm du lịch nổi tiếng có thể vĩnh viễn ngưng đón du khách

9 địa điểm du lịch nổi tiếng có thể vĩnh viễn ngưng đón du khách

9 địa điểm du lịch nổi tiếng dưới đây dự kiến sẽ ngưng đón du khách vĩnh viễn, vì nhiều lý do khác nhau, theo Travel Bucketlist.

Phong cách - 27/05/2025 07:21

Elon Musk cho biết quay lại làm việc 24/7 tại công ty

Elon Musk cho biết quay lại làm việc 24/7 tại công ty

Elon Musk, trong một bài đăng trên X, nói ông sẽ tiếp tục làm việc 24/7 tại nơi làm việc và ngủ ở nhà máy hay công ty trong bối cảnh các nhà đầu tư đang lo ngại về ông.

Phong cách - 26/05/2025 08:39