Làm rõ quy định về quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch không gian biển

Trước đó, tại kỳ họp thứ 2 Quốc hội khóa XIV, Quốc hội đã cho ý kiến tại tổ và hội trường về dự án Luật quy hoạch. Đa số ý kiến các vị đại biểu Quốc hội tán thành với Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, nhất trí với nội dung do Chính phủ trình; đồng thời đóng góp nhiều ý kiến cho dự án Luật.

Trên cơ sở ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo Cơ quan chủ trì thẩm tra, Cơ quan soạn thảo và các cơ quan hữu quan nghiên cứu tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, trình xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp tháng 1, Phiên họp tháng 3 và Phiên họp tháng 4/2017.

Theo ông Phùng Quốc Hiển - Phó chủ tịch Quốc hội, trong quá trình lấy ý kiến đã ghi nhận một số ý kiến đề nghị rà soát các khái niệm quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh; đề nghị bổ sung quy hoạch vùng trời; đề nghị bổ sung khái niệm “tích hợp quy hoạch”.

Về nội dung này, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã tiếp thu và thể hiện lại khái niệm về quy hoạch như tại khoản 1 Điều 3 của dự thảo Luật, theo đó quy hoạch là việc sắp xếp, phân bố không gian các hoạt động kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, môi trường trên lãnh thổ xác định để sử dụng hiệu quả các nguồn lực của đất nước phục vụ cho mục tiêu phát triển bền vững do Nhà nước đặt ra cho thời kỳ xác định.

Bên cạnh đó, khái niệm “quy hoạch tổng thể quốc gia” cũng đã được tiếp thu, chỉnh lý là quy hoạch ở cấp quốc gia mang tính chiến lược theo hướng phân vùng và liên kết vùng của lãnh thổ bao gồm đất liền, hải đảo, vùng biển và vùng trời; hệ thống đô thị và nông thôn, kết cấu hạ tầng kỹ thuật và xã hội, sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường, ứng phó với thiên tai và biến đổi khí hậu, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế.

Khái niệm này thể hiện rằng nội dung của quy hoạch tổng thể quốc gia chỉ mang tính chiến lược và thống nhất trên toàn bộ lãnh thổ quốc gia bao gồm việc chia sẻ sử dụng không gian, trong đó có không gian biển, có không gian mặt đất, không gian ngầm dưới đất, không gian trong lòng biển, không gian đáy biển, không gian dưới đáy biển và cả không gian vùng trời.

Ngoài ra, không gian ở một độ cao nhất định cũng chịu sự điều chỉnh của các Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Ví dụ, việc quản lý sử dụng vùng trời cho hoạt động hàng không dân dụng giữa các quốc gia được thực hiện thông qua Công ước về hàng không dân dụng quốc tế (Công ước Chicago năm 1944). Đối với hoạt động an ninh quốc phòng thì việc sử dụng vùng trời phải tuân thủ điều ước quốc tế liên quan đến an ninh quốc phòng, sử dụng vũ khí.

"Các khái niệm “quy hoạch ngành quốc gia”, “quy hoạch vùng” và “quy hoạch tỉnh” cũng được tiếp thu, chỉnh lý để đảm bảo sự thống nhất và ngắn gọn hơn. Bổ sung khái niệm “Quy hoạch không gian biển quốc gia”, “Quy hoạch sử dụng đất quốc gia” vì đây là các quy hoạch độc lập liên quan đến rất nhiều ngành, có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo quốc phòng an ninh nên cần được lập ở cấp quốc gia; bổ sung khái niệm “Tích hợp quy hoạch”, ”Hệ thống dữ liệu địa lý về quy hoạch”, “Cơ quan tổ chức lập quy hoạch” nhằm làm rõ và phân biệt với tổ chức tư vấn lập quy hoạch. Ngoài ra, dự thảo Luật không giải thích các khái niệm “quy hoạch đô thị”, “quy hoạch nông thôn”, “quy hoạch xây dựng vùng” vì các khái niệm này đã được quy định tại Luật xây dựng và Luật quy hoạch đô thị", ông Hiển cho biết.

Liên quan đến “Quy hoạch sử dụng biển” theo quy định tại Luật biển Việt Nam và Luật tài nguyên, môi trường biển và hải đảo để tránh việc sửa đổi nhiều luật, đặc biệt là Luật tài nguyên, môi trường biển và hải đảo mới được ban hành năm 2015, nhiều ý kiến cho rằng cần đổi tên quy hoạch liên quan đến không gian biển thành “Quy hoạch không gian biển quốc gia” để đảm bảo phù hợp với thông lệ quốc tế.

Ủy ban thường vụ Quốc hội cho rằng không gian biển là không gian mở, liên quan đến nhiều lĩnh vực, nhất là an ninh quốc phòng. Đây là khoảng không gian không chỉ chịu sự điều chỉnh của pháp luật Việt Nam mà còn cả các cam kết quốc tế, đặc biệt là Công ước của Liên hợp quốc về biển năm 1982.

Theo Công ước của Liên hợp quốc về biển năm 1982, chủ quyền của quốc gia ven biển được mở rộng ra ngoài lãnh thổ và nội thủy của mình. Quốc gia ven biển có thể định ra, phù hợp với các quy định của Công ước và các quy tắc khác của pháp luật quốc tế, các luật và quy định liên quan đến việc đi qua không gây hại ở trong lãnh hải của mình.

Đối với các vùng biển nằm ngoài lãnh hải (vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa, biển cả), quốc gia ven biển chỉ có quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với một số lĩnh vực nhất định, quốc gia ven biển cũng phải tôn trọng quyền tự do biển cả . Theo đó, nếu dùng thuật ngữ “quy hoạch sử dụng biển” thì phạm vi quy hoạch chỉ có thể trong vùng lãnh hải.

Mặt khác, thuật ngữ “quy hoạch không gian biển” đã được nhiều quốc gia sử dụng từ rất lâu (như Hoa Kỳ, Australia, một số quốc gia thuộc Cộng đồng Châu Âu, Trung Quốc...). Vì vậy, để phù hợp với luật pháp và thông lệ quốc tế, quy hoạch đối với không gian biển cần được đặt tên là “quy hoạch không gian biển quốc gia”.

Quy hoạch này sẽ phân vùng chức năng và sắp xếp, phân bố hợp lý không gian các ngành như giao thông, năng lượng, bảo tồn biển, khai thác cát sỏi, khai thác và nuôi trồng thủy sản, an ninh trên biển, du lịch… trong vùng biển, vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa, hải đảo và vùng đất ven biển nhằm đảm bảo bảo vệ quốc phòng an ninh, sự liên kết giữa các ngành và khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên, môi trường biển.

"Như vậy, phạm vi và nội dung quy hoạch không gian biển sẽ bao hàm cả nội dung quy hoạch sử dụng biển của cả nước và quy hoạch tổng thể khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên vùng bờ và bảo vệ môi trường, trong đó khái niệm “vùng bờ” là thuật ngữ đã được sử dụng trong Luật tài nguyên, môi trường biển và hải đảo. Hiện nay Bộ Tài nguyên và Môi trường đang lập quy hoạch sử dụng biển quốc gia theo phương pháp tích hợp, về bản chất được thể hiện như quy hoạch không gian biển quốc gia mà một số nước đã lập và thực hiện", ông Hiển cho biết.