Để làm được điều đó, chỉ có bốn công việc có thể mang lại đủ lương cho Khe, đó là: luật sư, ngân hàng, kỹ sư và bác sĩ. Khe đã chọn ngân hàng.

Trong quá trình tuyển dụng Khe, các ngân hàng đầu tư đã mang sự hào nhoáng của ngành đầu tư để 'thử lửa' với anh. Họ đưa xe ô tô đen sang trọng đến đón và chiêu đãi Khe cùng các bạn học Yale của anh những bữa ăn tại các nhà hàng sang trọng nhất ở New Haven.

Các cộng sự trẻ đã mua cho Khe những ly rượu whisky trị giá 50 USD/ly, ca ngợi về tiền thưởng cuối năm và những bữa tối xa hoa cùng với khách hàng.

Nấc thang sự nghiệp trong lĩnh vực ngân hàng đầu tư theo một tuần tự phát triển rõ ràng, từ thực tập sinh đến nhà phân tích, từ cộng tác viên đến phó chủ tịch rồi giám đốc. Khe đã có thể nhìn thấy con đường lên đỉnh vinh quang của mình.

Trong thập kỷ đầu tiên của sự nghiệp, Khe được thăng cấp nhanh chóng. Anh ấy đã dành những mùa hè thời đại học và những năm sau đại học để làm việc ở Phố Wall, trước khi anh ấy ổn định tại BlackRock, công ty quản lý tài sản lớn nhất thế giới.

Nhưng bất chấp tất cả những thành công trong sự nghiệp của mình, Khe bắt đầu nhận thấy một cảm giác dai dẳng rằng anh đã tham gia không đúng vào một cuộc chơi.

Anh ấy nhìn thấy cấp trên của mình - những chuyên gia mà có vẻ anh ấy sẽ theo bước chân của họ - triệu tập các cuộc họp vào sáng thứ Bảy trong khi lũ trẻ của họ chơi ở ngay phía sau lưng.

Khe thường xuyên làm việc 74 giờ một tuần, và anh ta trở nên bực bội, cáu bẳn với các đồng nghiệp của mình, những người nhận được tiền thưởng cao hơn một chút. Những bữa tối thịnh soạn và những đôi giày Jordan mới cũng dần mất đi vẻ hào nhoáng ban đầu.

Cảm giác khó chịu này dai dẳng như một viên sỏi lọt vào trong giày của Khe. Nhưng anh phớt lờ nó, và đặt mục tiêu tiếp theo của mình.

Anh mua căn hộ đầu tiên ở New York ở tuổi 28. Anh ấy đã kiếm được một triệu đô la mỗi năm trước khi bước sang tuổi 30.

Đến năm 31 tuổi, anh ấy được thăng chức trở thành một trong những giám đốc điều hành trẻ nhất trong lịch sử của công ty.

Luôn có một sự thăng tiến hoặc một món tiền thưởng hậu hĩnh cuối năm tạm thời làm tê liệt nỗi sợ hãi hiện hữu của anh. Mỗi lần như vậy, Khe lại có thêm một chút khả năng miễn dịch với những thành tựu vật chất.

"Thành công giống như một cơn nghiện", Khê nói. "Lần đầu tiên bạn phê thuốc, bạn bắt đầu bị ảo giác. Nhưng nếu bạn hút thuốc mỗi ngày, bạn cần 10 cái bong bóng vào buổi sáng để cảm thấy bình thường", Khe bộc bạch.

Dựa vào các dấu hiệu thành công bên ngoài có thể khiến các chuyên gia đầy tham vọng trong bất kỳ lĩnh vực nào cảm thấy vĩnh viễn không được thỏa mãn.

Phải trải qua một loạt thay đổi trong cuộc đời, Khe mới nhận ra rằng những giá trị mà anh đang sống thực ra không phải của riêng anh.

Cuộc rượt đuổi củ cà rốt

Đối với tổ tiên của chúng ta, địa vị là vấn đề sống còn. Địa vị cao hơn có nghĩa là tiếp cận tốt hơn với thực phẩm, bạn tình và sự an toàn.

Ngày nay cũng có thể nói như vậy. Những người có địa vị cao gặp may mắn hơn trên thị trường hẹn hò, cơ hội vay tiền cao hơn và khả năng tiếp cận chăm sóc sức khỏe tốt hơn.

Trong cuốn sách "Trò chơi địa vị: Tại sao chúng ta chơi và làm thế nào để dừng lại" (Status Games: Why We Play and How to Stop), Loretta Graziano Breuning viết: "Trong trạng thái tự nhiên, các bậc thang xã hội thường mang đến những hậu quả sinh tử, vì vậy chọn lọc tự nhiên đã tạo ra một bộ não phản ứng với những bậc thang xã hội với chất hóa học trong não phản ứng với sự sống hay cái chết".

Bộ não của chúng ta thưởng cho chúng ta serotonin khi chúng ta đạt được địa vị cao hơn. Nhưng serotonin được giải phóng trong thời gian rất ngắn và được chuyển hóa nhanh chóng. Khi cơn sốt ban đầu mất dần, chúng ta lại tìm kiếm nhiều hơn nữa những thứ được coi là các món 'tưởng thưởng' cho chính mình.

Mặc dù địa vị có thể truyền cảm hứng cho sự xuất sắc, nhưng nó cũng có thể khiến chúng ta phụ thuộc vào nó. Và công việc liên tục tranh giành địa vị có thể khiến chúng ta lo lắng, căng thẳng và mang lại cảm giác không thỏa mãn.

Động lực này đặc biệt dễ thấy ở nơi làm việc, nơi tình trạng của nhân viên là rõ ràng.

Tại nơi làm việc, tiền lương quyết định giá trị của chúng ta. Chức danh công việc xếp chúng ta tương đối với nhau. Lời hứa về sự thăng tiến buộc chúng ta phải tiếp tục tiến về phía trước.

Tuy nhiên, một vấn đề xảy ra khi chúng ta tham gia trò chơi này mà không xác định trước những gì chúng ta coi trọng ngoài địa vị.

Khi giá trị bản thân của chúng ta chỉ gắn liền với những phần thưởng bên ngoài, chúng ta có thể dành cả đời để theo đuổi củ cà rốt mà không bao giờ cảm thấy no nê.

Trong một trong những thí nghiệm tâm lý học nổi tiếng nhất về động lực, ba nhà nghiên cứu Mark Lepper, David Greene và Richard Nisbett đã quan sát cách học sinh sử dụng thời gian rảnh rỗi tại một trường mầm non địa phương.

Sau khi xác định những đứa trẻ nào thường dành thời gian vẽ, họ chia các bé thành ba nhóm.

Khi bắt đầu thử nghiệm, các nhà nghiên cứu đã cho cá học sinh xem "Giải thưởng Người chơi Tốt": một giấy chứng nhận có ngôi sao vàng, dải băng đỏ và tên của học sinh.

Họ nói với các học sinh trong nhóm 1 rằng nếu họ vẽ, họ sẽ nhận được giải thưởng. Nhóm 2 không được nhận phần thưởng ngay, nhưng nếu họ chọn rút thăm, họ sẽ nhận được một phần thưởng vào cuối ngày. Nhóm 3 không được trao bất kỳ phần thưởng nào.

Hai tuần sau thí nghiệm, các nhà nghiên cứu quay lại lớp học để quan sát các học sinh làm gì trong thời gian rảnh rỗi. Các học sinh trong nhóm 2 và 3 đã vẽ rất nhiều, như các bé đã làm trước đó. Trong khi đó, những học sinh trong nhóm 1 - những bé dự kiến sẽ nhận được giải thưởng sau khi vẽ tranh, lại dành ít thời gian hơn để vẽ so với trước khi thử nghiệm.

Không phải sự hiện diện của giải thưởng mà là sự mong đợi nhận được nó đã làm giảm hứng thú vẽ của học sinh.

Các nhà nghiên cứu đã lặp lại thí nghiệm nhiều lần với các nhóm học sinh khác và sau đó với người lớn. Một lần nữa, họ thấy rằng việc gắn một phần thưởng ngẫu nhiên vào một hoạt động đã biến hoạt động đó từ vui chơi sang hoạt động.

Như Daniel Pink đã viết trong "Động lực: Sự thật bất ngờ về thứ thúc đẩy chúng ta" (Drive: The Surprising Truth about What Motivates Us}, cuốn sách bán chạy nhất năm 2009 của anh ấy: "Phần thưởng 'nếu-thì' yêu cầu mọi người từ bỏ một số quyền tự chủ của họ... và điều đó có thể tạo ra một lỗ hổng trong động lực, làm cạn kiệt hoạt động khiến họ thú vị".

Khi nhận được phần thưởng bên ngoài phụ thuộc vào khả năng thực hiện của bạn theo một cách nhất định — cho dù đó là việc đọc sách ở trường hay việc lái xe đi làm — nó có thể thay đổi mối quan hệ của bạn với hoạt động đó.

Đó là điều mà chúng ta biết bằng trực giác: làm việc chỉ vì những phần thưởng bên ngoài hiếm khi mang lại sự viên mãn lâu dài. Như người xưa vẫn nói: Lòng tham không đáy, mỗi thứ bạn đạt được lại tạo thêm một chút tham lam khác cho chính bạn.

Giá trị vượt trội

Agnes Callard, một nhà triết học tại Đại học Chicago, nói: "Chúng ta tìm kiếm địa vị bởi vì chúng ta không biết mình muốn gì. Khi chúng ta không tin tưởng vào định nghĩa của chính mình về điều gì là tốt, chúng ta để người khác định nghĩa điều đó cho mình".

Callard nhấn mạnh rằng điều này không phải lúc nào cũng là điều xấu. Vật tổ của địa vị, như giải thưởng và sự công nhận, có thể thúc đẩy chúng ta đạt được thành tựu. Nhưng khi coi giá trị của người khác là của mình, chúng ta làm suy yếu quyền tự chủ của mình. Thay vì xác định định nghĩa thành công của riêng mình, chúng ta đi mua một thứ gì có sẵn, nhưng chưa chắc phù hợp và dành riêng cho mình.

Như Khe đã nhìn nhận, những công việc như ngân hàng đầu tư mang lại một mức độ rõ ràng về giá trị. Thành công được đo bằng số tiền bạn kiếm được — cho công ty và cho chính bạn. Thăng tiến, tiền thưởng và tăng lương đánh dấu con đường dẫn đến thành công giống như những dấu chấm dọc theo mê cung Pac-Man.

Những số liệu này hấp dẫn vì tính đơn giản của chúng. Nhà triết học C. Thi Nguyen nói rằng bạn có thể có một định nghĩa riêng về thành công, "nhưng một khi ai đó trình bày cho bạn những cách thể hiện giá trị được định lượng đơn giản này — đặc biệt là những giá trị được chia sẻ trong toàn công ty — thì sự rõ ràng điều đó sẽ vượt trội hơn những giá trị tinh tế của bạn".

Nói cách khác, việc chấp nhận các giá trị của trò chơi sẽ dễ dàng hơn là xác định giá trị của riêng bạn.

Đối với Khe, mọi chuyện lên đến đỉnh điểm khi, ở tuổi 33, anh thức dậy vào một buổi sáng để đi dự đám cưới của một trong những người bạn thân nhất của mình.

Bạn gái của anh nhận thấy một phần tóc của anh ấy bị rụng, mà sau này anh ấy mới biết là vì chứng rụng tóc do căng thẳng. Họ phải đi dự đám cưới trong vài giờ nữa.

Điên cuồng, Khe tìm kiếm các giải pháp ngắn hạn. Tại một cửa hàng, anh ấy đã tìm thấy một lọ kem che khuyết điểm rụng tóc - về cơ bản là sơn xịt cho tóc - và dùng nó để che phần da đầu lộ ra ngoài của mình.

Sau khi làm lễ, Khe vào phòng tắm và nhìn vào gương thấy vết sơn xịt đang chảy xuống cổ của anh.

Đây là một người đàn ông trên thực tế đã đạt được mức độ thành công cao nhất. Anh là thủ khoa thời trung học, tốt nghiệp đại học Yale danh giá, và là một trong những giám đốc điều hành trẻ nhất trong lịch sử của công ty quản lý tài sản lớn nhất thế giới.

Chưa hết, anh còn bị căng thẳng đến mức rụng cả tóc.

Suốt 15 năm, Khe đã cho rằng một ngày nào đó tài khoản ngân hàng của anh sẽ xóa tan mọi lo lắng. Nhưng khi anh nhìn vào hình ảnh phản chiếu của mình – một người đàn ông 33 tuổi đầu hói, với những vệt đen loang lổ trên chiếc áo sơ mi trắng – thì thực tế trần trụi cho thấy tất cả sự giàu có và địa vị của anh sẽ không cứu được sức khỏe và hình dáng bên ngoài của anh.

Sau đó, năm 2014, vợ Khe sinh cô con gái đầu lòng Soriya. Khi Khe nói với những người thân cận nhất của mình rằng anh ấy không hài lòng và cân nhắc rời BlackRock, họ đã nói những câu như: "Điều đó thật mạo hiểm" hoặc: "Còn con gái của bạn thì sao?".

Nhưng nghĩ về đứa con gái mới sinh của mình, Khe thấy đó là một nguồn cảm hứng, không phải là một sự ngăn cản, để anh ấy cuối cùng rời bỏ công việc mà anh đã cảm thấy sợ hãi.

Tình phụ tử đặt cuộc sống của Khê vào một góc nhìn khác. "Tôi nhận ra rằng điều rủi ro hơn là con tôi chứng kiến bố chúng bị bóc lột và làm điều gì đó chỉ vì tiền," anh nói.

Phần thưởng cuối năm không còn là 'Ngôi sao Bắc Đẩu' của Khe nữa. Việc trở thành cha mẹ tốt đã truyền cảm hứng cho anh thay đổi hướng đi.

Năm 2015, Khê rời BlackRock. Một lần nữa, các ông chủ của anh ta chết lặng. Tại BlackRock, Khe có công việc đảm bảo, thu nhập hàng năm bảy con số và một chức danh công việc hấp dẫn.

Anh ấy lúc đó 35 tuổi, có một đứa con mới biết đi, vừa mới tốt nghiệp chương trình MFA về hội họa và chưa có công việc tiếp theo. Nhưng điều mà cấp trên của anh ta không thể nhìn thấy là Khe đã đánh mất sự nhiệt tình trong trò chơi tài chính.

Giờ thì anh ấy điều hành bản tin RadReads có hơn 40 nghìn người đăng ký. Anh ấy lướt sóng hàng ngày, không bao giờ bỏ lỡ bữa tối gia đình và luôn là người đưa các con gái của mình (hiện anh ấy có hai con) đi ngủ.

"Ngay cả khi tôi bán RadReads với giá vài triệu đô la, điều đó cũng không làm thay đổi hạnh phúc của chính mình", anh ấy nói.

Bài liên quan

CEO start-up trị giá 25 triệu USD: 'Hạnh phúc vì tạo ra giá trị'

Công xưởng hạnh phúc

Đề xuất 'đo chỉ số hạnh phúc của giới doanh nhân'

Sáng 1/10: Người dân hạnh phúc đi chợ, rau- thịt- hải sản giá giảm mạnh