Khủng hoảng năng lượng hậu COVID: Bài 3 - Viễn cảnh đầy thách thức
Nhu cầu về năng lượng được dự báo sẽ vẫn tăng trưởng mạnh mẽ ngay cả khi các chuỗi cung ứng căng thẳng. Ngoài ra, nguồn cung tái tạo như năng lượng gió và thủy điện đã giảm so với dự báo, sẽ tiếp tục thúc đẩy nhu cầu về nhiên liệu hóa thạch hơn nữa.
Cuộc khủng hoảng năng lượng đã phần nào phản ảnh sự chậm chạp trong quá trình phát triển năng lượng tái tạo.
LTS: Khi nền kinh tế toàn cầu bắt đầu có dấu hiệu phục hồi và các nhà lãnh đạo toàn cầu chuẩn bị tụ họp cho một hội nghị mang tính bước ngoặt về biến đổi khí hậu, cuộc khủng hoảng năng lượng bất ngờ ập đến trên toàn thế giới. Điều này đang đe dọa các chuỗi cung ứng vốn đã căng thẳng, khuấy động căng thẳng địa chính trị và đặt ra câu hỏi về việc liệu thế giới đã sẵn sàng cho cuộc cách mạng năng lượng xanh hay chưa?
Xem lại: Khủng hoảng năng lượng hậu COVID: Bài 1 - Điểm bùng phát
Xem lại: Khủng hoảng năng lượng hậu COVID: Bài 2 - Lan tỏa toàn cầu
***
Cuộc khủng hoảng năng lượng trên toàn thế giới đang diễn ra trong bối cảnh nhu cầu tăng vọt và nguồn cung hạn chế, qua đó khiến thị trường dầu khí rơi vào tình trạng hỗn loạn chưa từng có. Giá dầu đã tăng hơn 60% trong năm nay, với dầu thô WTI đạt mức cao nhất trong bảy năm.
Ở những nơi khác, tình hình còn khắc nghiệt hơn. Tại châu Âu, giá khí đốt tự nhiên đang ở mức cao kỷ lục, với giá bán buôn trên thị trường giao ngay tăng gấp ba lần trong năm nay. Tại Trung Quốc, giá than nhiệt giao sau cũng ở mức cao nhất mọi thời đại và cũng đã tăng gấp ba lần trong năm nay.
Khi giá năng lượng tiếp tục tăng vọt, Francisco Blanch, Trưởng bộ phận Nghiên cứu Hàng hóa và Phái sinh Toàn cầu của ngân hàng Bank of America, đã đưa ra bốn kịch bản khả thi có thể diễn ra từ nay đến đầu năm 2022. Các kịch bản đều hứa hẹn giá sẽ hạ nhiệt, nhưng một số trường hợp còn nghiêm trọng hơn những kịch bản khác.
Trong kịch bản đầu tiên, giá năng lượng tăng đột biến sẽ dẫn đến suy thoái kinh tế. Ông Francisco đã ví cuộc khủng hoảng năng lượng ngày nay giống như sự gia tăng giá dầu từ năm 2007 đến năm 2008.
Vào đầu năm 2007, giá dầu Brent chỉ ở mức 50 USD/thùng, sau đó tăng gần gấp đôi lên 95,98 USD/thùng vào cuối năm. Và đến tháng 7/2008, giá tăng vọt lên mức cao nhất mọi thời đại là gần 150 USD/một thùng, trước khi lao dốc một cách thảm hại khi cuộc Đại suy thoái nổ ra.
Nếu một đợt tăng đột biến tương tự về dầu lại xảy ra, ông Francisco cho biết các công ty công nghiệp lớn có thể sẽ giảm mạnh hoạt động sản xuất hoặc đóng cửa hoàn toàn, điều này cuối cùng sẽ dẫn đến suy thoái kinh tế.
Trên thực tế, giá năng lượng tăng cao đã buộc một số doanh nghiệp, đặc biệt là ở châu Âu và châu Á, phải tạm dừng sản xuất.
Thứ hai, ông Francisco cho biết việc tăng giá của bất kỳ hàng hóa nào sẽ thúc đẩy các nhà sản xuất phải gia tăng sản lượng hoặc tìm kiếm các lựa chọn thay thế hợp lý hơn.
Hiện tại, các công ty đá phiến của Mỹ đã và đang lên các kế hoạch tăng cường đầu tư vào hoạt động sản xuất trong nước trong năm sau. Nhưng dường như họ vẫn chưa sẵn sàng cho việc gia tăng sản lượng khi hoạt động đầu tư vẫn đang bị kìm hãm theo hướng có lợi hơn cho lợi nhuận của các cổ đông.
Trong khi đó, khi giá khí đốt tự nhiên và giá than tăng cao, một số công ty đang chuyển sang sử dụng dầu. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, điều này có thể thúc đẩy nhu cầu toàn thế giới tăng thêm khoảng 500.000 thùng /ngày.
Thứ ba, một mùa Đông ấm áp sẽ tạm thời "xoa dịu" tình hình. Giá năng lượng toàn cầu đang tăng trước mùa đông khi nhu cầu về khí đốt tự nhiên và than đá để sưởi ấm cho các hộ gia đình tăng đột biến. Người mua trên toàn cầu đang cạnh tranh vì nguồn cung hạn chế trong khi giá năng lượng vẫn ở mức cao. Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA) ngày 13/10 đã cảnh báo người Mỹ chuẩn bị cho chi phí sưởi ấm tăng vọt trong mùa Đông tới.
Nhưng điều gì sẽ diễn ra nếu mùa Đông năm nay lại ấm hơn dự đoán? Nhu cầu sẽ tự nhiên giảm xuống, và vấn đề, theo ông Francisco, sẽ tự giải quyết trong giây lát 'một cách tình cờ'.
Cuối cùng, ông Francisco dự đoán có khả năng các ngân hàng trung ương sẽ nâng lãi suất, và cắt giảm chính sách nới lỏng định lượng, từ đó 'hạ nhiệt' tốc độ tăng trưởng nói chung và cả hoạt động tiêu thụ năng lượng.
Nhiều quan chức của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã phát đi tín hiệu rằng ngân hàng này sẽ cắt giảm chương trình mua tài sản trong năm nay và bắt đầu nâng lãi suất vào năm sau, trong bối cảnh nền kinh tế lớn nhất thế giới này đang tiếp tục phục hồi và lạm phát vẫn không ngừng tăng lên.
"Hãy nhớ rằng, bạn có thể in USD, bạn có thể in euro, và bạn có thể in peso của Philippines. Nhưng bạn không thể in hàng hóa", ông nói.
Chờ đợi vào quá trình chuyển đổi năng lượng xanh?
Năng lượng tái tạo đã không được chứng minh là có đủ khả năng mở rộng để giải quyết vấn đề. Ảnh: Reuters.
Theo Forbes, vấn đề là năng lượng tái tạo đã không được chứng minh là có đủ khả năng mở rộng để giải quyết vấn đề này. Vào tháng 7, theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ, các nguồn năng lượng tái tạo (không bao gồm thủy điện) chỉ cung cấp dưới 10% tổng sản lượng điện (khí đốt là 42%).
Đức hiện đang hối tiếc về việc đóng cửa các nhà máy điện hạt nhân của họ trong thập kỷ qua, trong khi Hà Lan đang lưỡng lự việc đóng cửa mỏ khí đốt lớn nhất châu Âu tại Groningen. Ngoài ra, hoạt động khoan khí đốt ở Biển Bắc đã chậm lại và việc khai thác khí trên bờ đã bị cấm ở Anh.
Nhà kinh tế học Ed Yardeni đã tóm tắt trong một ghi chú nghiên cứu tuần này: "Năng lượng tái tạo chưa sẵn sàng cho thời điểm quan trọng. Vì vậy, thay vì một quá trình chuyển đổi suôn sẻ, việc vội vàng loại bỏ nhiên liệu hóa thạch đang khiến giá của chúng tăng cao và làm gián đoạn nguồn cung năng lượng tổng thể".
Trong khi đó, theo WSJ, tình hình đã cho thấy sự mong manh của nguồn cung toàn cầu khi các quốc gia đang chuyển hướng từ nhiên liệu hóa thạch sang các nguồn năng lượng sạch hơn, một sự thay đổi mà nhiều nhà đầu tư và chính phủ đang cố gắng đẩy nhanh trong bối cảnh lo ngại về biến đổi khí hậu.
Các nhà điều hành năng lượng và nhà phân tích cho rằng các con số chuyển đổi sẽ còn nhiều thách thức trong nhiều năm tới, do một thực tế rõ ràng: Trong khi đầu tư vào nhiên liệu hóa thạch đang giảm, nhiên liệu hóa thạch chiếm phần lớn năng lượng và chi tiêu cho năng lượng xanh không tăng đủ nhanh để lấp đầy khoảng cách.
Nhu cầu về năng lượng được dự báo sẽ vẫn tăng trưởng mạnh mẽ ngay cả khi các chuỗi cung ứng căng thẳng. Trong một số trường hợp, nguồn cung cấp tài nguyên tái tạo như năng lượng gió và thủy điện đã giảm so với dự báo, tiếp tục thúc đẩy nhu cầu về nhiên liệu hóa thạch.
IEA trong tháng này dự báo nhu cầu dầu toàn cầu sẽ đạt khoảng 99,6 triệu thùng / ngày trong năm tới, gần mức trước đại dịch. Cơ quan này cũng dự báo nhu cầu than sẽ vượt quá mức 2019 trong năm nay và sẽ tăng phần nào cho đến năm 2025, mặc dù việc giá than giảm nhanh như thế nào từ đó sẽ phụ thuộc vào các hành động của chính phủ trong việc loại bỏ dần nhiên liệu.
Giám đốc điều hành Darren Woods của Exxon Mobil Corp cho biết: "Nếu chúng ta không cân bằng cầu và chỉ giải quyết nguồn cung, thì điều đó sẽ dẫn đến sự biến động bổ sung".
Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ, sản lượng dầu của thế giới vẫn đang tăng, nhưng phải vật lộn để bắt kịp với mức tiêu thụ tăng vọt từ các quốc gia đang phục hồi sau đại dịch.
Theo Rystad Energy, chi tiêu cho hoạt động thăm dò dầu khí trên toàn cầu, không bao gồm đá phiến, đạt trung bình khoảng 100 tỷ USD mỗi năm từ năm 2010 đến năm 2015, nhưng đã giảm xuống mức trung bình khoảng 50 tỷ USD trong những năm tiếp theo sau khi giá dầu giảm.
Tổng đầu tư vào dầu khí toàn cầu trong năm nay sẽ giảm khoảng 26% so với mức trước đại dịch xuống còn 356 tỷ USD, IEA cho biết. Theo cơ quan này, đó là mức sẽ cần duy trì trong thập kỷ tới, trước khi suy giảm hơn nữa, để đáp ứng các mục tiêu của thỏa thuận Paris.
Ngoài ra, để đáp ứng nhu cầu năng lượng toàn cầu, cũng như ứng phó với biến đổi khí hậu, các khoản đầu tư vào năng lượng sạch sẽ cần tăng từ khoảng 1,1 nghìn tỷ USD trong năm nay lên 3,4 nghìn tỷ USD một năm cho đến năm 2030.
Báo cáo của IEA cho biết: "Thế giới không đầu tư đủ để đáp ứng nhu cầu năng lượng trong tương lai và sự không chắc chắn về chính sách và quỹ đạo nhu cầu tạo ra nguy cơ lớn về một giai đoạn biến động sắp tới đối với thị trường năng lượng".
Họ nói thêm rằng việc tăng cường năng lượng tái tạo sẽ đòi hỏi chi tiêu tăng cường đáng kể trong các lĩnh vực khác, chẳng hạn như khai thác mỏ, để sản xuất và tinh chế các nguyên liệu thô cần thiết cho tuabin gió, tấm pin năng lượng mặt trời và lưu trữ pin quy mô lớn.
Sắp tới, các nhà lãnh đạo thế giới sẽ tập hợp cho một hội nghị lớn về biến đổi khí hậu ở Glasgow trong hai tuần nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch hơn để giảm phát thải khí nhà kính.
Nhưng họ vẫn đang vật lộn với những câu hỏi cốt lõi đã làm phức tạp các cuộc đàm phán trong nhiều thập kỷ, bao gồm cả việc liệu các nước giàu hơn có tài trợ để giúp các nước nghèo hơn tạo ra sự thay đổi hay không.
Các vấn đề về chuỗi cung ứng cũng hạn chế việc thế giới có thể tăng cường năng lượng gió và năng lượng mặt trời nhanh như thế nào.
Hầu hết các tấm năng lượng mặt trời hiện được sản xuất bằng năng lượng từ các nhà máy nhiệt điện than ở Trung Quốc, nơi cung cấp hơn 3/4 lượng polysilicon trên thế giới. Một số chính phủ và công ty phương Tây đang cố gắng chuyển sản xuất năng lượng mặt trời khỏi than đá, nhưng điều đó có nguy cơ làm tăng chi phí năng lượng mặt trời.
Ngoài việc xanh hóa lưới điện, nhiều quốc gia đang thúc đẩy các chính sách nhằm đẩy nhanh sự chuyển dịch sang các loại xe điện. Theo IEA, điều đó sẽ giảm lượng dầu được sử dụng trong giao thông vận tải, hiện chiếm khoảng 60% nhu cầu dầu.
Dù vậy, Aramco, trong tháng này cho biết họ có kế hoạch tăng công suất sản xuất dầu từ 12 triệu lên 13 triệu thùng/ngày vào năm 2027. Đối thủ Abu Dhabi National Oil, nhà sản xuất dầu chính ở Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, cho biết họ sẽ chi 122 tỷ USD một phần để nâng công suất sản xuất dầu của mình lên 5 triệu thùng/ngày vào cuối thập kỷ, từ khoảng 4 triệu thùng/ngày hiện nay.
Nhìn chung, OPEC ước tính thế giới dự kiến sẽ cần 11,8 nghìn tỷ USD đầu tư vào dầu khí cho đến năm 2045 để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng. Trong một báo cáo được công bố vào tháng trước, họ dự đoán dầu của các nước thành viên sẽ chiếm 39% tổng tiêu thụ dầu thô toàn cầu vào năm 2045, tăng từ khoảng 33% hiện nay.
"Chúng ta đang chứng kiến những căng thẳng và xung đột liên quan đến khả năng chi trả năng lượng, an ninh năng lượng và giảm lượng khí thải", Mohammed Barkindo, Tổng thư ký OPEC, cho biết trong một cuộc phỏng vấn vào tháng trước.
Các nhà phân tích tại Bernstein Research lưu ý trong tuần này, "Thật khó để thấy điều gì sẽ ngăn đà tăng không thể tránh khỏi của giá dầu lên hơn 100 USD/thùng ngoài sự sụt giảm nhu cầu đột ngột, một viễn cảnh sẽ khó có thể xảy ra trong bối cảnh hiện tại".
(Còn nữa)
Đón đọc: Khủng hoảng năng lượng hậu COVID: Bài cuối - Đi tìm giải pháp
- Cùng chuyên mục
Làm gì để hàng hóa Việt Nam có chỗ đứng vững chắc tại thị trường Campuchia?
Căng thẳng biên giới giữa Thái Lan và Campuchia đang là cơ hội cho hàng hóa Việt Nam xâm nhập thị trường đất nước chùa Tháp. Tuy nhiên, để có thể có chỗ dứng vững chắc ở thị trường này không phải "cứ có gì bán nấy”.
Thị trường - 13/08/2025 16:12
PVFCCo – Phú Mỹ đẩy mạnh xuất nhập khẩu phân bón, mở rộng thị trường và đa dạng hóa nguồn cung
PVFCCo cho biết hiện đang triển khai công tác giao nhận lô hàng xuất khẩu 45.000 tấn Đạm Phú Mỹ dạng xá sang Ấn Độ – một trong những thị trường tiêu thụ phân bón lớn và giàu tiềm năng nhất thế giới.
Doanh nghiệp - 13/08/2025 13:31
Khai trương chi nhánh VPBank Flagship Hà Nội: Điểm chạm tài chính hiện đại, nâng tầm trải nghiệm
Ngày 12/8/2025, nhân dịp kỷ niệm 32 năm ngày thành lập, VPBank chính thức khai trương chi nhánh Flagship thứ hai tại Hà Nội, đánh dấu bước tiến mới trong hành trình chuyển đổi số toàn diện và nâng cao trải nghiệm khách hàng.
Doanh nghiệp - 13/08/2025 11:52
MSB – 34 năm tiên phong bứt phá, vươn tầm ngân hàng Việt trong kỷ nguyên số
Là ngân hàng TMCP đầu tiên tại Việt Nam, Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (MSB) suốt 34 năm qua luôn tiên phong đổi mới, đón đầu xu hướng để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng.
Doanh nghiệp - 13/08/2025 11:51
Chuyên gia khuyến nghị thận trọng với giá vàng chênh lệch cao
Sáng 13/8, giá vàng miếng SJC trong nước tiếp tục đứng yên so với phiên đầu tuần. Dù dự báo giá vàng tiếp tục tăng nhưng chuyên gia cảnh báo nhà đầu tư trong nước cần thận trọng vì chênh lệch cao.
Thị trường - 13/08/2025 10:33
Đà Nẵng đầu tư mạnh cho kinh tế đêm
Đà Nẵng đang đẩy mạnh đầu tư vào kinh tế đêm nhằm tạo diện mạo mới và gia tăng sức hút đối với du khách.
Thị trường - 13/08/2025 06:45
TH true MILK và khát vọng tự chủ sữa tươi nguyên liệu cho Việt Nam
Cần đẩy mạnh phát triển sản xuất sữa tươi nguyên liệu trong nước – đó là ý kiến đáng chú ý và được đồng thuận trong các hội thảo lấy ý kiến về Chiến lược phát triển ngành sữa Việt Nam đến 2030, tầm nhìn đến 2045 gần đây.
Doanh nghiệp - 12/08/2025 16:27
Du lịch Đà Nẵng sau sáp nhập - Bài cuối: Nâng tầm điểm đến
Các doanh nghiệp du lịch cùng chính quyền TP. Đà Nẵng đang kiến tạo điểm đến đa trải nghiệm, đẳng cấp và bền vững.
Thị trường - 12/08/2025 13:47
Xuất khẩu sang Campuchia bất ngờ tăng mạnh
Thị trường Campuchia không lớn, nhưng khi cần thiết thì sức tiêu thụ ở đây cũng góp phần làm thay đổi giá trị nông sản, hàng hóa của Việt Nam.
Thị trường - 12/08/2025 13:37
Sun PhuQuoc Airways ký kết Hợp đồng nguyên tắc với Vietcombank, xây dựng đội bay hiện đại, an toàn và hiệu quả
Sun PhuQuoc Airways (SPA)- hãng hàng không do Tập đoàn Sun Group đầu tư và phát triển và Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) đã ký kết Hợp đồng nguyên tắc thu xếp vốn, đánh dấu bước tiến trong hành trình xây dựng đội bay hiện đại, an toàn và hiệu quả ngay từ những ngày đầu thành lập của hãng.
Doanh nghiệp - 12/08/2025 10:17
'Harmonia Brillante – Bản hòa âm rực rỡ': 34 năm MSB hòa nhịp khát vọng, vươn tầm tương lai
"Harmonia Brillante – Bản hòa âm rực rỡ" không đơn thuần là một chương trình nghệ thuật mà còn là lời khẳng định sâu sắc về vị thế và tâm thế của một ngân hàng không ngừng đổi mới, đồng hành cùng cộng đồng và đất nước vươn lên những tầm cao.
Doanh nghiệp - 12/08/2025 10:16
Vì sao cổ phiếu MSN được đánh giá cao
Bên cạnh nền tảng tiêu dùng – bán lẻ giữ đà tăng trưởng tích cực, một điểm đáng chú ý trong quý II/2025 của Masan (Mã chứng khoán: MSN) là mảng khoáng sản. Mảng không cốt lõi này từng là gánh nặng tài chính đã chuyển mình tích cực, thoát lỗ nhờ giá đầu ra tăng mạnh giữa bối cảnh thương mại toàn cầu có nhiều biến động.
Doanh nghiệp - 12/08/2025 10:14
Lumira Ville - Tâm điểm sống đậm chất toàn cầu ở tâm mạch phát triển
Tọa lạc tại phường Đông Hải (quận Hải An cũ) - trung tâm công nghiệp, logistics chiến lược của Hải Phòng, Lumira Ville định hình một tâm điểm sống đậm chất toàn cầu và một hồng tâm đầu tư giữa dòng chảy giao thương, hạ tầng và hội nhập quốc tế.
Doanh nghiệp - 12/08/2025 08:22
Mỹ, Trung Quốc thỏa thuận gia hạn áp thuế lẫn nhau thêm 90 ngày
Chính quyền Trump hoãn tăng thuế quan đối với hàng hóa từ Trung Quốc chỉ ít giờ trước khi thời hạn chót 12/8 có hiệu lực.
Thị trường - 12/08/2025 07:29
Nhìn lại tác động kinh tế của thuế quan Mỹ mới có hiệu lực
Chính quyền Trump đang thực hiện một chiến lược thuế quan đa tầng, trong đó có thuế quan theo từng nước và từng ngành, và áp thuế mang màu sắc địa chính trị.
Thị trường - 12/08/2025 06:45
BIDV tích cực hỗ trợ doanh nghiệp Dược và Thiết bị y tế phát triển bền vững
Trong khuôn khổ Triển lãm quốc tế chuyên ngành Y Dược 2025, đại diện BIDV đã thông tin về các giải pháp của ngân hàng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) ngành dược phẩm và thiết bị y tế tiếp cận nguồn tín dụng xanh
Doanh nghiệp - 11/08/2025 16:01
- Đọc nhiều
Đáng đọc
- Đáng đọc
Tổng Bí thư Tô Lâm: 'Bộ tứ trụ cột' để giúp đất nước cất cánh
Sự kiện - Update 2 month ago
Thủ tướng: Cần truyền cảm hứng cho doanh nhân cống hiến vì đất nước
Sự kiện - Update 2 month ago
Chuyên gia: Không nên quá ‘hoảng loạn’ với con số thuế 46% từ Mỹ
Tài chính - Update 4 month ago
