Giá của có điện

TƯ GIANG
09:37 21/03/2019

Không một thị trường nào có thể phát triển được trên nền tảng của sự "bao cấp", của mệnh lệnh hành chính duy ý chí. Đừng để đến khi mất điện mới nhận ra cái giá của nó lớn đến như thế nào.

Hai tuần qua, theo dõi trên báo chí và mạng xã hội, tôi không thấy nhiều luồng dư luận phản ứng kế hoạch tăng giá điện đến mức gay gắt như những lần trước. Đó là một điều “lạ” cho dù mức tăng 8% là không hề nhỏ.

Giá điện tăng ảnh hưởng lớn đến đời sống của người dân (điện sinh hoạt chiếm 55% tổng cầu), đến sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, đến thu hút đầu tư và, hơn hết, đến lạm phát – chỉ số vô cùng nhạy cảm trong điều hành. Ngay trong phiên họp trực tuyến với cả nước hồi tháng Hai năm ngoái, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã khẳng định “không tăng giá điện” trong năm để “kiềm chế lạm phát” và Chính phủ đã công bố cam kết này trong Nghị quyết. Cam kết đó là có thể hiểu được khi phải giải các bài toán cân đối vĩ mô, trong đó quan trọng nhất là lòng dân.

Tuy nhiên, chỉ số lạm phát cả năm ngoái đã không “về đích” - một thành tích rất lớn – và vì thế lẽ ra cần tăng giá điện. Lý do rất đơn giản: giá điện thấp sẽ không đủ chi phí sản xuất, không khuyến khích đầu tư, và rốt cuộc đặt ngành công nghiệp “phải đi trước một bước” vào hoàn cảnh rất rủi ro. Lò xo bị nén mãi thì khi bung ra sẽ rất mạnh, hệ lụy là khôn lường.

gia-cua-co-dien

Thị trường điện vẫn luôn méo mó, đặt trách nhiệm đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia lên vai một doanh nghiệp là EVN.

Trong một cuộc phỏng vấn với Phó thủ tướng Vương Đình Huệ đầu năm nay, tôi đặt câu hỏi: “Lạm phát trong mấy năm qua luôn thấp nhưng nhiều loại giá như điện, than,... vẫn được Chính phủ kiểm soát và không tăng theo thị trường. Ông có cho rằng lẽ ra cần phải tăng để tránh rủi ro, tránh các cú sốc sau này hay không?”. Phó thủ tướng trả lời: “…Chính phủ đã nói lời thì phải giữ lấy lời để tạo niềm tin cho người sản xuất và tiêu dùng. Ở Việt Nam chúng ta yếu tố lạm phát kỳ vọng lớn lắm. Hiểu được đặc điểm này thì điều hành mới tốt được…”

Quan điểm điều hành này, tất nhiên, dẫn đến một ưu điểm rất lớn cho người tiêu dùng: giá điện ở Việt Nam thấp nhất trong 25 nước được Bộ Công thương khảo sát. Cụ thể, giá điện của Việt Nam chỉ tương đương 92% so với giá điện của Trung Quốc và Ấn Độ; 82% so với của Lào; 74% so với của Indonesia; 50% so với của Philippines và 39% so với của Campuchia. Mức giá thấp như thế này và được duy trì nhiều năm nay.

Một cựu lãnh đạo ngành điện giải thích điều này trong một cuộc phỏng vấn với tôi: “Người dân ta, tôi nhận định, là đang còn nghèo, bình quân GDP đầu người có 2.400 đô la. Người dân Thái Lan có thu nhập gần gấp ba lần thì họ mới chịu được giá điện cao. Vì thế chúng ta mới phải nghĩ”. Ông nói tiếp: “Việt Nam mình thực hiện cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Định hướng xã hội chủ nghĩa chỉ ở chỗ này thôi, cắt cái đó thì còn đâu định hướng xã hội chủ nghĩa nữa”.

Lò xo nén chặt

Tuy nhiên, giá điện bị ghìm lại như lò xo bị nén chặt sẽ dẫn đến hệ lụy không hề nhỏ. Mỗi năm nhu cầu điện tăng bình quân 10%, tương ứng 4.000-5.000 MW. Điều này có nghĩa, mỗi năm phải có 3-4 nhà máy điện công suất lớn, có tổng trị giá 10 tỷ đô phải được khởi công xây dựng. Vậy mà từ năm 2016 đến nay, không có dự án nào được khởi công, không có dự án nào hoàn thành để đưa vào vận hành. Nhà đầu tư ngoảnh mặt. Rủi ro thiếu điện đang treo lơ lửng ở khoảng cách rất gần.

“Chính phủ cần có cơ chế đặc biệt về giá năng lượng… Giá đó phải theo cơ chế thị trường thì mới thu hút được nhà đầu tư”, thứ trưởng Công Thương Hoàng Quốc Vượng nói với giọng thiết tha trong cuộc làm việc của Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng tại Bộ ngày 11/7 năm ngoái.

Trong ngày nắng nóng “kỷ lục của kỷ lục” 22/6/2018 EVN phát đi một thông điệp báo động: công suất đỉnh toàn hệ thống đạt tới 34.138 MW. Con số mang tính kỹ thuật này là đáng lo lắng trong bối cảnh công suất khả dụng của toàn hệ thống là 35.000 MW trên tổng công suất là 48.000 MW. Nói một cách đơn giản, chỉ cần một nhà máy có vấn đề lúc đó thì sẽ phải cắt điện.

Thị trường điện cạnh tranh, ước mơ được đặt ra từ hồi nào, đến giờ vẫn chỉ là giấc mơ. Nói một cách thẳng thắn, thị trường điện ở Việt Nam bị can thiệp, bị mệnh lệnh hành chính bóp thành méo mó, biến dạng, mà giá điện chỉ là một yếu tố. Các cải cách để thị trường hóa, như trong các bản quy hoạch điện, ngày càng lùi xa, dời lại. Trách nhiệm đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia lâu nay được đặt vào tay duy nhất một doanh nghiệp là EVN, nhưng lại trói tay, trói chân họ họ bởi những chính sách như giá điện, bỏ bảo lãnh Chính phủ,… Một sự đánh cược đây rủi ro.

Chuyên gia Trần Đình Thiên, người luôn phê phán thị trường điện méo mó, nhận xét: “Giá điện Việt Nam mang tính chính trị rất cao. Chỉ khi giá điện tuân theo cơ chế thị trường thì an ninh năng lượng quốc gia mới được đảm bảo, ổn định lâu dài”. Tất nhiên, những nhận xét đó luôn gặp nhiều phản phản đối.

Tôi hiểu và chia sẻ với những người nghèo vốn đang vật vã mưu sinh và có thể gặp cú sốc trong sinh hoạt vì điện tăng giá. Họ cần được chia sẻ từ Nhà nước chứ không phải từ EVN, doanh nghiệp đang than vãn lỗ hơn 1.000 tỷ đồng dù có tăng giá điện. Thị trường bao giờ cũng có quy luật và cái giá của nó. Không một thị trường nào có thể phát triển bền vững trên nền tảng của sự bao cấp, của mệnh lệnh hành chính chủ quan, duy ý chí.

Đàng nào, người dân chứ không phải ai khác, mới chính là người chi trả tiền điện. Đừng để đến khi mất điện mới nhận ra cái giá của nó lớn đến như thế nào.

(Theo Vietnamnet)

  • Cùng chuyên mục
Doanh nghiệp Nhật Bản đề nghị Thủ tướng gỡ vướng các dự án cao tốc, metro, phổ biến xe hybrid

Doanh nghiệp Nhật Bản đề nghị Thủ tướng gỡ vướng các dự án cao tốc, metro, phổ biến xe hybrid

Hai bên đã rà soát, đánh giá tình hình hợp tác, đầu tư, thương mại Việt Nam - Nhật Bản; việc giải quyết các vướng mắc tại các dự án cụ thể.

Sự kiện - 12/08/2025 18:00

Hà Nội cụ thể hóa điều chỉnh quy hoạch chung Thủ đô

Hà Nội cụ thể hóa điều chỉnh quy hoạch chung Thủ đô

Hà Nội ban hành kế hoạch cụ thể hóa đồ án điều chỉnh quy hoạch chung Thủ đô, ưu tiên phủ kín các quy hoạch chung xã, quy hoạch phân khu đô thị, phân khu chức năng trong giai đoạn 2025-2027.

Sự kiện - 12/08/2025 13:38

Thủ tướng yêu cầu hoàn thành tuyến đường ven biển từ Quảng Ninh đến An Giang trước 2030

Thủ tướng yêu cầu hoàn thành tuyến đường ven biển từ Quảng Ninh đến An Giang trước 2030

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành và địa phương đẩy nhanh tiến độ triển khai thi công xây dựng, phấn đấu hoàn thành toàn bộ tuyến đường bộ ven biển từ Quảng Ninh đến An Giang trước năm 2030.

Sự kiện - 12/08/2025 07:51

Việt Nam - Hàn Quốc phấn đấu kim ngạch thương mại song phương đạt 150 tỷ USD vào năm 2030

Việt Nam - Hàn Quốc phấn đấu kim ngạch thương mại song phương đạt 150 tỷ USD vào năm 2030

Việt Nam và Hàn Quốc sẽ tăng cường hợp tác, mở rộng quy mô đầu tư, góp phần đưa kim ngạch thương mại song phương đạt 150 tỷ USD vào năm 2030.

Sự kiện - 11/08/2025 15:59

Yên Tử tổ chức chuỗi sự kiện văn hóa suốt mùa thu

Yên Tử tổ chức chuỗi sự kiện văn hóa suốt mùa thu

Lần đầu tiên phường Yên Tử (tỉnh Quảng Ninh) tổ chức Lễ hội “Yên Tử - Sắc thu Thiền định” với chuỗi các sự kiện văn hóa, thể thao và du lịch hấp dẫn.

Sự kiện - 11/08/2025 14:02

Tạo đột phá phát triển kinh tế tư nhân như 'khoán 10' trong nông nghiệp trước đây

Tạo đột phá phát triển kinh tế tư nhân như 'khoán 10' trong nông nghiệp trước đây

Chiều 10/8, chủ trì cuộc làm việc với Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV, thuộc Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ), Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh cần tiếp tục triển khai thành công, hiệu quả Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị, tạo đột phá thực sự để phát triển kinh tế tư nhân tương tự "khoán 10" trong nông nghiệp trước đây.

Sự kiện - 11/08/2025 09:51

Cận cảnh cao tốc La Sơn - Hòa Liên đang được mở rộng

Cận cảnh cao tốc La Sơn - Hòa Liên đang được mở rộng

Nhiều mũi thi công đang được chủ đầu tư triển khai tại dự án mở rộng cao tốc La Sơn - Hòa Liên, nhằm đảm bảo mục tiêu cơ bản hoàn thành trong năm 2025.

Sự kiện - 11/08/2025 06:42

Bộ Nội vụ sẽ hướng dẫn điều tiết công chức, nơi thiếu vẫn được tuyển thêm

Bộ Nội vụ sẽ hướng dẫn điều tiết công chức, nơi thiếu vẫn được tuyển thêm

Bộ Nội vụ cho biết thời gian tới sẽ ban hành hướng dẫn cụ thể để điều tiết công chức từ nơi thừa sang nơi thiếu. Nếu sau khi điều tiết mà vẫn chưa đủ nhân lực, các đơn vị, địa phương sẽ được tuyển dụng bổ sung.

Sự kiện - 11/08/2025 06:41

Hà Nội tăng cường tuyến bus phục vụ nhân dân dịp Quốc khánh

Hà Nội tăng cường tuyến bus phục vụ nhân dân dịp Quốc khánh

TP. Hà Nội tăng cường thêm các tuyến bus để phục vụ nhu cầu đi lại của nhân dân, du khách tham gia Triển lãm thành tựu kinh tế - xã hội nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh (2/9/1945-2/9/2025) tại Trung tâm Hội chợ triển lãm Quốc gia.

Sự kiện - 10/08/2025 11:39

TP.HCM thu hơn 43.000 tỷ đồng từ dự án của Vingroup, Lotte

TP.HCM thu hơn 43.000 tỷ đồng từ dự án của Vingroup, Lotte

Sở NN&MT TP.HCM cho biết, dự kiến năm 2025, nguồn thu trong công tác xác định giá đất cụ thể các công trình, dự án trên địa bàn TP.HCM của 153 dự án khoảng hơn 86.000 tỷ đồng. Trong đó, dự án Lotte Eco Smart City của Lotte và dự án Khu đô thị lấn biển Cần Giờ của Vingroup chiếm một nửa nguồn thu.

Sự kiện - 09/08/2025 15:36

[Cafe Cuối tuần] Khi bất động sản là chuyến bay toàn vé hạng thương gia

[Cafe Cuối tuần] Khi bất động sản là chuyến bay toàn vé hạng thương gia

"Sản phẩm thị trường bất động sản hiện nay giống như chiếc máy bay chỉ có hạng thương gia, hạng nhất mà không có hạng phổ thông", ý kiến của TS Trần Du Lịch phản ánh rất chính xác bối cảnh của thị trường bất động sản hiện nay.

Sự kiện - 09/08/2025 10:25

Ra mắt nền tảng giao dịch thương mại điện tử giúp doanh nghiệp Việt Nam tại thị trường Mỹ

Ra mắt nền tảng giao dịch thương mại điện tử giúp doanh nghiệp Việt Nam tại thị trường Mỹ

Ba lớp giá trị cốt lõi được tích hợp vào nền tảng gồm: số hóa chuỗi giao thương, chuẩn hóa ESG, và hỗ trợ tài chính, logistics toàn trình. Đây cũng chính là những "mắt xích" thường bị đứt gãy khiến doanh nghiệp Việt khó bước qua ngưỡng thị trường Mỹ.

Sự kiện - 09/08/2025 08:51

Hà Nội ra mắt nền tảng số 'A80 - Tự hào Việt Nam'

Hà Nội ra mắt nền tảng số 'A80 - Tự hào Việt Nam'

TP. Hà Nội chính thức ra mắt nền tảng số "A80 - Tự hào Việt Nam" nhân dịp chào mừng 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Sự kiện - 08/08/2025 14:23

Thủ tướng chỉ đạo khẩn trương triển khai các biện pháp cần thiết để nâng hạng thị trường chứng khoán

Thủ tướng chỉ đạo khẩn trương triển khai các biện pháp cần thiết để nâng hạng thị trường chứng khoán

Thủ tướng Phạm Minh Chính giao Bộ Tài chính chủ trì phối hợp với các cơ quan liên quan triển khai ngay các biện pháp cần thiết để nâng hạng thị trường chứng khoán.

Sự kiện - 08/08/2025 09:08

Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam 'chốt' ngày khởi công

Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam 'chốt' ngày khởi công

Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu các địa phương giải phóng mặt bằng cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc và tiến hành khởi công đồng loạt vào 19/12.

Sự kiện - 08/08/2025 06:45

Khởi động Better Choice Awards 2025 thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Khởi động Better Choice Awards 2025 thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Với thông điệp "Vươn mình bứt phá", cùng tinh thần "tự hào Việt Nam", Better Choice Awards 2025 sẽ vinh danh và truyền cảm hứng cho những dự án đổi mới sáng tạo.

Sự kiện - 07/08/2025 17:48