Tổng thống thứ 41 của Mỹ, ông George Herbert Walker Bush (Bush 'cha'), vừa qua đời ở tuổi 94 tại Houston vào hồi 22h10 ngày 30/11 (theo giờ địa phương), thông tin được một phát ngôn viên của gia đình cựu Tổng thống đưa ra ngày 1/12.

Ông ra đi chỉ 8 tháng sau khi người vợ Barbara qua đời vào ngày 17/4. Trong tang lễ của bà Barbara, người ta thấy ông ngồi xe lăn, nhìn đăm đăm vào linh cữu phủ hoa của vợ - khoảnh khắc gói gọn câu chuyện tình kéo dài cả một đời của hai người. Ngay sau tang lễ, ông Bush đã phải nhập viện để điều trị chứng nhiễm trùng máu. 

Ông cũng bị chứng Parkinson và không thể di chuyển bằng hai chân của mình, phải ngồi xe lăn do tuổi cao. 

Từ người hùng Thế chiến II tới cuộc chiến Iraq

Tổng thống thứ 43 của Mỹ, ông George Herbert Walker Bush là con trai của Thượng nghị sĩ Pescott Bush, bang Connecticut. Sau khi tốt nghiệp Học viện Phillips năm 1942, Bush được nhận vào trường Đại học Yale nhưng vì lúc đó Mỹ tham gia vào Thế chiến II, ông đã quyết định gia nhập Hải quân Mỹ khi vừa tròn 18 tuổi.

Bài liên quan

Trump điều chuyên cơ Không lực Một chở thi hài Bush 'cha' tới Washington

Trong quá trình là phi công chiến đấu trong Chiến tranh Thái Bình Dương, ông Bush đã thực hiện tổng cộng 58 nhiệm vụ chiến đấu và được trao tặng huân chương Distinguished Flying Cross (Huân chương quân sự của Mỹ trao tặng cho các phi công có thành tích đặc biệt xuất sắc khi thực hiện các nhiệm vụ bay).

Vài tháng trước khi cuộc chiến kết thúc, Bush kết hôn với người vợ Barbara Pierce. Sau đó ông quay trở lại theo học tại Đại học Yale trong 3 năm với bằng Cử nhân Kinh tế. Dù được mời về làm việc tại công ty của gia đình, nhưng Bush quyết định cùng vợ và con trai mới sinh chuyển đến Tây Texas để làm việc cho công ty cung cấp dầu mỏ Dresser Industries. Không lâu sau, Bush trở thành một nhân viên kinh doanh và thành lập công ty riêng trong lĩnh vực dầu khí. 

Thành công trong việc gây dựng sự nghiệp kinh doanh, Bush bắt đầu tham gia tích cực hơn trong lĩnh vực chính trị. Năm 1964, ông trở thành chủ tịch đảng Cộng hòa của quận Harris. Cùng năm đó, ông tham gia ứng cử vào Thượng viện Mỹ nhưng không thành công. Đến năm 1966, Bush trở thành hạ nghị sĩ đại diện bang Texas.

Sự nghiệp chính trị của ông khởi sắc rõ nét từ năm 1971, khi ông lần lượt được bổ nhiệm các chức vụ quan trọng như đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc (1971-1973), chủ tịch Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa (1973-1974), trưởng Văn phòng liên lạc Mỹ tại Trung Quốc (1974-1976), giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) (1976-1977) và chủ tịch Ngân hàng Quốc tế I tại Houston (1977-1980).

Năm 1980, ông Bush tham gia chạy đua trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ và có bước khởi đầu ấn tượng. Tuy nhiên sau đó, đảng Cộng hòa lại lựa chọn Ronald Reagan là ứng cử viên. Sau chiến dịch tranh cử năm 1980, ông giữ chức Phó Tổng thống suốt 2 nhiệm kỳ dưới thời Tổng thống Ronald Reagan, trước khi đánh bại ứng viên Dân chủ Michael Dukakis và bước lên đỉnh cao quyền lực vào năm 1988. 

Trên cương vị tổng thống Mỹ, ông tập hợp một liên minh toàn cầu tấn công vào Iraq để buộc nước này rút quân khỏi Kuwait. Chiến tranh Vùng Vịnh lần 1 là một thành công, ông đứng trên bục phát biểu tại Đồi Capitol và nghe những tiếng hô "Bush! Bush!" sau bài phát biểu. Tỷ lệ ủng hộ ông tăng đến 85% trong 4 ngày không kích thủ đô Baghdad nhưng cuộc chiến cũng để lại nhiều hệ lụy về sau. Bush "cha" cũng chính là người lãnh đạo nước Mỹ bước khỏi 4 thập niên Chiến tranh Lạnh.

Cũng dưới thời ông, Washington ủng hộ mối quan hệ ngoại giao giữa Israel và Palestine, dẫn tới việc ký kết Hiệp ước hòa bình Oslo giữa Chính phủ Israel và Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) trong nhiệm kỳ sau đó.

Giành được tiếng tăm và sự tín nhiệm trên trường quốc tế nhưng Bush "cha" lại không mấy thành công ở mặt trận trong nước.

Đặt lợi ích đất nước lên trên triển vọng tái tranh cử

Thành ngữ "Read My Lips" được người Mỹ biết đến khi phó tổng thống dưới thời tổng thống Reagan là ông George Bush ra tranh cử năm 1988 và đưa ra một lời cam kết rất nghiêm chỉnh: "Read my lips, no new taxes" (Hãy nghe những gì tôi cam kết, sẽ không có vụ tăng thuế nào hết).

Cụ thể, ông Bush đã nói như sau: "Quốc hội sẽ hối thúc tôi tăng thuế, và tôi sẽ nói Không, rồi họ sẽ hối thúc tôi một lần nữa và tôi sẽ nói Không, rồi họ sẽ hối thúc tôi một lần nữa. Và tôi chỉ có thể nói với họ như sau: Hãy nghe những gì tôi cam kết, sẽ không có vụ tăng thuế nào hết".

Ông Bush đã thắng lớn và lên làm tổng thống, nhưng sau đó ông đã thay đổi ý kiến và quyết định tăng thuế. Nhiều người cho rằng đó là một trong những lý do chính khiến ông thua ông Bill Clinton trong cuộc tái tranh cử nhiệm kỳ 2 năm 1992. 

Ngay khi trở thành ông chủ Nhà Trắng, Bush 'cha' đã phải đối mặt với mức thâm hụt liên bang rất cao, vốn lặng lẽ phồng lên dưới thời của người tiền nhiệm, và một Quốc hội do Đảng Dân chủ nắm quyền. Các nhà kinh tế, như người thắng giải Nobel Robert Solow, cho rằng thâm thụt ngân sách là lý do chính yếu tại sao người kế nhiệm Reagan là George H. W. Bush đã không giữ được lời hứa lúc vận động tranh cử tổng thống và kết cuộc lại phải tăng các thứ thuế.

Năm 1989, thâm hụt liên bang vượt quá 150 tỷ USD, với những dự báo từ các nhà kinh tế rằng mức thâm hụt sẽ còn tăng cao hơn nữa. Marlin Fitzwater, cựu thư ký báo chí Nhà Trắng dưới thời Tổng thống Bush, giải thích: “Đó là một thời điểm khó khăn. Thâm hụt quá cao khiến Tổng thống đau đáu mỗi ngày về lý do tại sao chúng tôi không thể phục hồi nền kinh tế. Lãi suất cao hơn, và Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Alan Greenspan đã từ chối hạ lãi suất cho vay cho đến khi mức thâm hụt giảm. Thất nghiệp tăng cao, tăng trưởng kinh tế đã chững lại". "Tổng thống đã rất quan tâm đến điều đó,” Fitzwater nói.

Tổng thống Bush đã triệu tập các cuộc đàm phán cấp cao nhất trong các phiên họp kín gần Căn cứ Không quân Andrews với các nhà lãnh đạo Cộng hòa và Dân chủ từ  cả Hạ viện lẫn Thượng viện, cùng với các nhà đàm phán Nhà Trắng. Fitzwater nói: "Càng ngồi vào các cuộc họp ... ông càng quyết định rằng bất kể chính trị, bất kể hậu quả gì, ông cũng phải huy động thêm tiền thông qua việc đánh thuế". Theo đó thỏa thuận được đưa ra để đổi lấy các khoản chi tiêu tùy ý trong nước, cải cách quyền lợi chưa từng có. Bush đồng ý tăng mức thuế thu nhập cá nhân liên bang từ 28 lên 31% - không phải mức tệ, so với tỷ lệ cao nhất thời điểm năm 2014 là 39,6%. Thời điểm 2014, với khoản nợ quốc gia ở mức 17 nghìn tỷ USD, hầu hết các thành viên Đảng Cộng hòa đều muốn có được một thỏa thuận như thế.

Năm 2014, Bush được Quỹ John F. Kennedy Library vinh danh với giải thưởng Can đảm vì sự thỏa thuận ngân sách năm 1990. "Biết rõ thỏa thuận ngân sách năm 1990 có thể làm hỏng triển vọng tái tranh cử nhưng ông đã làm những gì ông nghĩ là tốt nhất cho đất nước, tạo nên sự tăng trưởng kinh tế trong những năm sau đó", quỹ này khẳng định.

Dù thất bại trong việc tái đắc cử năm 1992, tuy nhiên ông vẫn vui mừng khi chứng kiến 2 người con trai của mình, Jeb Bush, trở thành thống đốc của bang Florida (1998), và George W. Bush, trở thành tổng thống thứ 43 của nước Mỹ. 

Trong cuốn sách "41 - Chân dung cha tôi" được xuất bản năm 2014, cựu tổng thống George W. Bush ca ngợi cha mình là một người táo bạo, dũng cảm, luôn tìm kiếm những cuộc phiêu lưu và thử thách mới. "Ông là một con người khiêm nhường và luôn quyết tâm sống hết mình cho đến cuối cùng", George W. Bush viết.

Bài liên quan

Trump điều chuyên cơ Không lực Một chở thi hài Bush 'cha' tới Washington

Gia đình cựu Tổng thống Mỹ Obama hiện có tài sản tới 40 triệu USD, họ làm gì với số tiền đó?

Tổng thống Mỹ đe dọa áp thuế hàng hoá Trung Quốc lần thứ tư

Cựu phu nhân tổng thống Mỹ Hillary Clinton ngỏ ý muốn làm bà chủ Facebook