Đấu thầu cao tốc Bắc - Nam: Cây ‘cờ lệnh’ rối rắm

Bộ Giao thông vận tải (GTVT) đã hủy việc sơ tuyển đấu thầu quốc tế để chọn nhà đầu tư thực hiện 8 dự án thành phần theo hình thức đối tác công - tư (PPP) của dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2017 - 2020. Thay vào đó, Bộ GTVT sẽ điều chỉnh hồ sơ mời sơ tuyển phù hợp với hình thức đấu thầu trong nước để lựa chọn nhà đầu tư thực hiện 8 dự án trên.

GS-TSKH Nguyễn Mại đánh giá đây là “một chủ trương hợp lòng dân”. 

“Là một người có hơn 30 năm hoạt động trong lĩnh vực đầu tư, tôi có thế khẳng định rằng, các nhà thầu Việt Nam đủ năng lực để thực hiện dự án đường cao tốc Bắc - Nam có chất lượng tốt, chi phí đầu tư hợp lý, hiệu quả kinh tế- xã hội cao và thời gian hoàn thành nhanh", GS.Nguyễn Mại nói.

Tuy nhiên, khi lãnh đạo Bộ GTVT tuyên bố: “Chọn nhà đầu tư nội làm đường cao tốc Bắc - Nam: Không hạ chuẩn!”, thông điệp này lại đang khiến các nhà đầu tư nội chưa kịp mừng đã nản.

Ông Trần Văn Thế, Phó Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Đèo Cả - nhà đầu tư hạ tầng giao thông hàng đầu trong nước hiện nay, cũng phải kêu lên: “Không hạ chuẩn thì chẳng có danh nghiệp trong nước nào đủ điều kiện”.

Ông Trần Văn Thế đặt giả thiết là nếu các nhà đầu tư trong nước thực hiện toàn bộ 8 dự án đường cao tốc Bắc - Nam thì ngân hàng trong nước cũng không có khả năng cung cấp tín dụng.

“Hiện nay, nhiều ngân hàng cho biết đã chạm trần mức cho vay trong lĩnh vực BOT rồi, lãi suất huy động cho vay cao, các bất cập chính sách làm cho ngân hàng lo lắng dẫn đến việc bảo lãnh đấu thầu, giải ngân tín dụng không đơn giản”, vị Phó Chủ tịch Tập đoàn Đèo Cả nói.

Dẫn một ví dụ về sự bế tắc nguồn vốn tín dụng, ông Thế nói về vướng mắc dự án cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận. Dự án này đã được ghi vốn ngân sách nhà nước hỗ trợ 2.186 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu đã tham gia 30%, việc giải phóng mặt bằng đã hoàn thành 100%, lưu lượng ước đạt trên 20.000 xe/ngày đêm, hợp đồng tín dụng đã ký với ngân hàng đầu mối Vietinbank cách đây 1 năm. Hôm 27/9 vừa qua, đích thân Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc trực tiếp thăm tuyến dự án cao tốc và tái khẳng định phải hoàn thành dự án trong năm 2021.

Dù vậy, việc đưa điều kiện cho vay khó khăn chưa từng có trong tiền lệ cho thấy đến giờ vẫn chưa có bất cứ một động thái nới lỏng nào từ phía ngân hàng và chưa rõ bao giờ nguồn vốn mới được giải ngân? Từ đó, ông Thế cho biết, khi ngân hàng nói không với BOT thì nhà đầu tư không còn cách nào khác cũng sẽ nói không với cao tốc Bắc - Nam.

Ở khía cạnh điều kiện đấu thầu, chuyên gia Võ Hoàng Anh thuộc Tổng công ty Tư vấn thiết kế GTVT-CTCP (TEDI) cho rằng Nghị định 63/2018/NĐ-CP về PPP đã có quy định phần vốn chủ sở hữu, năng lực nhà đầu tư, vậy nếu áp dụng cho các dự án cao tốc Bắc - Nam thì quy định phần vốn này ở ngưỡng 11% - 12%. Chiếu theo quy định tại nghị định đưa vào dự án này thì phần vốn nhà đầu tư khá thấp. Trong khi điều kiện dự thầu hiện đang quy định vốn chủ sở hữu 20%. Điều này sẽ khiến các nhà đầu tư trong nước gặp những khó khăn nhất định.

"Trong một liên doanh, tiêu chí kinh nghiệm nên là tổ hợp của kinh nghiệm các nhà đầu tư chứ không phải kinh nghiệm riêng rẽ của một nhà đầu tư. Thay vì được cộng tiêu chí để các nhà đầu tư trong nước có thể liên danh với nhau một cách thuận lợi thì hiện lại đang chưa có điều khoản mở cho tiêu chí ấy”, chuyên gia Võ Hoàng Anh nói.

Việc đầu tư dự án cao tốc Bắc - Nam có tổng chiều dài 654km mà số vốn huy động từ các nhà đầu tư chỉ khoảng 50.000 tỷ đồng, từ góc nhìn của một chuyên gia tài chính, ông Võ Hoàng Anh nhận định đây là vẫn một dự án hiệu quả nếu biết kết hợp hài hòa các thế mạnh trong ngoài nước.

"Các tuyến cao tốc khác, vốn nhà đầu tư bỏ ra đến cả gần chục ngàn tỷ cho việc khai thác chỉ khoảng vài chục đến dưới 100 km mà vẫn đầu tư được, có hiệu quả", vị chuyên gia tài chính nói.

Dự án cao tốc Bắc Giang – Lạng Sơn vừa mới thông xe hôm 29/9 chỉ sau hơn 2 năm triển khai xây dựng là một minh chứng cho điều đó.

Xây dựng cao tốc Bắc - Nam là nhiệm vụ cấp bách bởi huyết mạch 1A đang quá tải, nhưng điều đang gây lo lắng, thậm chí có thể dẫn tới bất ổn chính là cách thức triển khai nửa vời, “lỗi nhịp”. Bộ GTVT được giao cầm “cây cờ lệnh” trong tay, tiếc rằng chưa phất mạch lạc.

Bài liên quan

Không chỉ định thầu các dự án cao tốc Bắc - Nam

[Nóng] Hủy sơ tuyển theo hình thức đấu thầu rộng rãi quốc tế với cao tốc Bắc - Nam

Vì sao khó giải ngân kinh phí giải phóng mặt bằng dự án cao tốc Bắc - Nam qua Nghệ An?

Thủ tướng ấn nút khởi công cao tốc Bắc - Nam đoạn Cam Lộ - La Sơn