Chủ tịch và CEO là người thân: Vì sao nhiều công ty vướng nhưng không bị phạt?

Công ty cổ phần Đầu tư và Thương mại TNG (mã: TNG) vừa bị Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Thái Nguyên xử phạt 25 triệu đồng vì đã để bố làm Chủ tịch HĐQT còn con giữ vai trò CEO.

TNG đã bổ nhiệm ông Nguyễn Đức Mạnh làm Tổng Giám đốc trong khi ông Nguyễn Văn Thời (bố ông Mạnh) làm Chủ tịch HĐQT. Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Thái Nguyên cho biết điều này không đảm bảo điều kiện theo quy định tại điểm b khoản 5 điều 162 Luật Doanh Nghiệp.

Cụ thể, tại điểm b khoản 5 điều 162 của Luật Doanh nghiệp, đối với các công ty đại chúng, Giám đốc hoặc Tổng Giám đốc không được là người có quan hệ gia đình với các quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên của công ty hoặc công ty mẹ. Luật có hiệu lực từ ngày 1/1/2021.

Nếu chiếu theo quy định này thì hàng loạt doanh nghiệp niêm yết trên sàn đang vướng. Như tại Chứng khoán SSI (mã: SSI), ông Nguyễn Duy Hưng đang làm Chủ tịch HĐQT kiêm người đại diện theo pháp luật và ông Nguyễn Hồng Nam – em trai ông Hưng làm Tổng Giám đốc. Tại Sợi Thế Kỷ (mã: STK), bà Đặng Mỹ Linh giữ chức Chủ tịch HĐQT và anh trai – ông Đặng Triệu Hòa làm Tổng Giám đốc. Tại Tập đoàn Hóa chất Đức Giang (mã: DGC), bố là ông Đào Hữu Huyền đang giữ chức Chủ tịch HĐQT trong khi con trai – ông Đào Hữu Duy Anh làm Tổng Giám đốc…

Câu hỏi đạt ra: tại sao cùng vướng việc Chủ tịch HĐQT và Tổng Giám đốc là người thân, nhưng các doanh nghiệp niêm yết trên không bị phạt còn TNG bị phạt, hay một số đơn vị khác lỡ bổ nhiệm sau đó cũng phải miễn nhiệm?

Mới đây, Công ty cổ phần City Auto (mã: CTF) thông báo quyết định HĐQT miễn nhiệm ông Trần Lâm khỏi chức vụ Tổng Giám đốc kể từ 3/1 sau 1 tháng bổ nhiệm. Ông Trần Lâm là con trai của Chủ tịch HĐQT đương nhiệm Trần Ngọc Dân. Vào năm 2022, Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình (mã: HBC) đã miễn nhiệm ông Lê Viết Hiếu – con trai ông Lê Viết Hải, Chủ tịch HĐQT khỏi chức vụ Tổng Giám đốc để đảm bảo yêu cầu pháp lý.

Năm 2025 sẽ phải tách bạch?

Theo tìm hiểu của Nhadautu.vn, Điều 218 Luật doanh nghiệp 2020 có quy định chuyển tiếp liên quan đến vấn đề Chủ tịch và Tổng Giám đốc công ty đại chúng là người thân. Đó là, đối tượng là người quản lý doanh nghiệp, Kiểm soát viên và người đại diện theo ủy quyền mà không đáp ứng đủ tiêu chuẩn, điều kiện quy định tại điểm b khoản 5 Điều 14, khoản 3 Điều 64, khoản 3 Điều 93, khoản 3 Điều 101, các điểm a, b và c khoản 3 Điều 103, điểm d khoản 1 Điều 155, điểm b khoản 5 Điều 162 và khoản 2 Điều 169 của Luật này được tiếp tục thực hiện nhiệm vụ đến hết thời gian còn lại của nhiệm kỳ.

Như vậy, những doanh nghiệp có Chủ tịch HĐQT và Tổng Giám đốc là người thân được bổ nhiệm trước khi Luật doanh nghiệp 2020 có hiệu lực từ 1/1/2021 sẽ được thực hiện nhiệm vụ cho đến hết nhiệm kỳ.

Luật doanh nghiệp quy định nhiệm kỳ tổng giám đốc của một doanh nghiệp không quá 5 năm và có thể bổ nhiệm lại với nhiệm kỳ không hạn chế. Như vậy, năm 2025 sẽ là năm có sự thay đổi rõ ràng ở các doanh nghiệp đang vướng quy định.

Như tại Chứng khoán SSI, ông Nguyễn Hồng Nam được bổ nhiệm làm Tổng Giám đốc từ 1/8/2020. Theo báo cáo quản trị của SSI, nhiệm kỳ Tổng Giám đốc là 5 năm kể từ thời điểm được HĐQT bổ nhiệm. Trong kỳ họp ĐHĐCĐ thường niên 2024, ông Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch SSI chia sẻ nhiệm kỳ ông Nam sẽ kết thúc vào 2025, công ty đã có sự chuẩn bị về lực lượng, người kế cận để có người làm CEO trong tương lai nhằm không vi phạm quy định.

Ông Đào Hữu Duy Anh được bổ nhiệm làm Tổng Giám đốc thay bố là ông Đào Hữu Huyền từ ngày 13/3/2020. Theo điều lệ của doanh nghiệp, nhiệm kỳ Tổng Giám đốc không quá 5 năm. Ông Huyền vừa mới được tái bổ nhiệm làm Chủ tịch HĐQT tập đoàn cho nhiệm kỳ 2024 – 2029.

Tại kỳ họp ĐHĐCĐ thường niên 2023, Chủ tịch Hóa chất Đức Giang từng trả lời cổ đông rằng công ty là công ty đại chúng và sẽ làm đúng luật. Hết nhiệm kỳ, công ty sẽ tách bạch, ai làm Chủ tịch, ai làm Tổng Giám đốc vào kỳ đại hội 2025 sẽ rõ.