Bảo hộ thương hiệu nông sản Việt Nam và bài học nhìn từ 'Gạo ông Cua'

Trải qua gần 4 năm đối mặt với những sự cố liên quan đến xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trong nước cũng như nhiều quốc gia trên thế giới, sau khi đoạt giải Gạo ngon nhất thế giới lần 2 năm ngoái. Ông Hồ Quang Cua đã đăng ký bảo hộ thành công thương hiệu Gạo ST25 ông Cua.

Trải qua khoảng thời gian dài kiên nhẫn làm việc với luật sư quốc tế, tháng 12/2023, Mỹ đã chính thức công nhận bảo hộ nhãn hiệu Gạo ST25 của ông Cua.

Chia sẻ tại hội thảo tham vấn hoàn thiện chính sách pháp luật xây dựng thương hiệu nông sản Việt Nam mới đây, Kỹ sư Hồ Quang Cua - "cha đẻ" thương hiệu gạo ông Cua ST25 cho biết, 6 tháng sau khi đoạt giải Gạo ngon nhất thế giới vào năm 2019, tại Mỹ đã có doanh nghiệp đăng ký độc quyền từ khóa ST25, nếu không kịp thời ngăn chặn, quốc gia này sẽ bảo hộ lan ra nhiều nước trên thế giới. Điều này đồng nghĩa, Gạo ST25 của Việt Nam khó có cơ hội xuất hiện trên thương trường gạo thế giới.

Đáng nói cuối năm 2023, gạo ông Cua lần thứ 2 được vinh danh là loại gạo ngon nhất thế giới, đây cũng là cơ hội để cá nhân ông Cua đẩy mạnh bảo hộ thương hiệu của mình cũng như gạo Việt nói chung.

Nhận được cơ hội, kèm sự kiên trì bảo vệ thương hiệu với nhiều công sức gầy dựng ông Cua kể lại: "Dưới sự hướng dẫn của Cục Sở hữu trí tuệ, Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, phải đến tháng 9/2022 - tức 28 tháng từ khi họ đăng ký đến khi bị khóa hồ sơ, đó là khoảng thời gian chúng tôi phải kiên nhẫn, làm việc với luật sư quốc tế, các bên liên quan... Có tổng cộng 35 đơn đăng ký bảo hộ độc quyền từ khóa ST25, trong đó Mỹ có 11 đơn, Úc 7 đơn, Việt Nam 17 đơn. Họ không phải làm thương hiệu gạo mà họ muốn bảo hộ độc quyền chữ ST25 để bán lại".

Lấy dẫn chứng từ Thái Lan, ông Cua phân chỉ rõ, nước bạn lấy gạo Hom Mali là gạo thơm quốc gia, cấp dưới hơn thì gọi là gạo thơm. Hai cấp này thể hiện hai giá trị khác hẳn nhau. Một cái tầm giá 1 USD/kg, còn một cái chừng 50-60 cent/kg. Nếu chúng ta không có một sự phân biệt thì sẽ là hàng ngang tiến lên.

Từ thực tế này liên hệ đến vấn đề xây dựng thương hiệu Gạo Việt Nam, ông Cua cho rằng, cần lựa chọn những sản phẩm tinh túy của quốc gia để xây dựng có trọng tâm, trọng điểm. Có những tiêu chuẩn, quy chuẩn nghiêm ngặt, khắt khe để đảm bảo chất lượng sản phẩm.

Trước nay, rất ít nông sản chủ lực quốc gia được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ. Mặt khác, chưa có một hành lang pháp lý chung về việc sử dụng tên gọi địa danh quốc gia Việt Nam để đăng ký bảo hộ với các sản phẩm nông sản chủ lực cấp quốc gia.

Về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp Trần Thanh Nam nhận định, nhãn hiệu của các sản phẩm ở nhiều cấp độ khác nhau, có nhãn hiệu của doanh nghiệp, vùng, quốc gia. Như vậy, việc xác định phạm vi sử dụng và giải quyết các tranh chấp nếu xảy ra cần phải có một cơ chế.

Riêng đối với lĩnh vực lúa gạo, năm 2015, Thủ tướng Chính phủ đã thông qua Quyết định 706/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Phát triển thương hiệu Gạo Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.

Đáng nói, đến năm 2018, Bộ NN-PTNT đã tích cực hỗ trợ các doanh nghiệp xây dựng và phát triển nhãn hiệu chứng nhận Gạo Việt Nam/Vietnam Rice và được Bộ Khoa học và Công nghệ cấp Giấy chứng nhận Nhãn hiệu chứng nhận Quốc gia Gạo Việt Nam/Vietnam Rice. Trên hệ thống Madrid, nhãn hiệu này đã được bảo hộ tại 21 quốc gia. Thế nhưng đến nay, các cơ quan chuyên môn vẫn loay hoay vì không cấp được nhãn hiệu do chưa có cơ chế cụ thể.

Bên cạnh gạo, các chuyên gia đầu ngành cho rằng Việt Nam có thêm 2 sản phẩm có thể làm thí điểm về thương hiệu quốc gia là cà phê và thủy sản, vì cùng với gạo đây là các sản phẩm hiện gây được tín hiệu cũng như đạt mức độ độc đáo trên thế giới. Tuy nhiên các mặt hàng này hiện cũng rất khó trong việc xây dựng thương hiệu.

Bài liên quan

Nhiều tín hiệu lạc quan cho ngành gạo Việt Nam

Giá gạo thế giới giảm, gạo Việt Nam vẫn giữ giá cao

'Con đường lúa gạo Việt Nam' tại Hậu Giang phá 2 kỷ lục quốc gia

Gạo Việt Nam dần chinh phục các hệ thống bán lẻ lớn tại Pháp