Ý nghĩa và sự cần thiết của việc nâng hạng TTCK Việt Nam

Sáng 10/10 tại Hà Nội, Tạp chí Nhà đầu tư/ Tạp chí điện tử Nhadautu.vn tổ chức Hội thảo "Nâng hạng thị trường chứng khoán và việc minh bạch thông tin của công ty niêm yết".

Hội thảo được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến với sự tham dự của lãnh đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, đại diện các bộ, ngành, Ban Kinh tế TW, Uỷ ban Kinh tế và Uỷ ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội, các chuyên gia kinh tế và các công ty kiểm toán, các thành viên thị trường.

Nhadautu.vn trân trọng giới thiệu bài tham luận của Ông Đặng Hồng Quang - Giám đốc, Trưởng Đại diện văn phòng Hà Nội, VinaCapital, với chủ đề: "Ý nghĩa và sự cần thiết của việc nâng hạng TTCK Việt Nam":

Quy mô và vị thế của thị trường chứng khoán Việt Nam

Thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam đã có bước phát triển vượt bậc trong 10 năm qua. Cụ thể, vốn hóa thị trường trên cả 3 sàn HoSE, HNX và UPCoM vào thời điểm cuối tháng 9/2023 là 246 tỷ USD, gấp 5,6 lần so với 10 năm trước. Giá trị giao dịch trung bình mỗi ngày đạt khoảng 1,1 tỷ USD, gấp 17 lần so với 10 năm trước. Số lượng công ty có vốn hóa trên 1 tỷ USD hiện tại lên đến 48 công ty, so với 10 năm trước chỉ có 8 công ty.

Bài liên quan

[TRỰC TIẾP] Hội thảo 'Nâng hạng thị trường chứng khoán và việc minh bạch thông tin của công ty niêm yết'

Thị trường chứng khoán Việt Nam hiện tại, vì nhiều lý do, vẫn được 2 tổ chức MSCI và FTSE Russell xếp vào nhóm thị trường cận biên. Với quy mô tăng trưởng vượt bậc trong 10 năm qua, việc Việt Nam ở trong nhóm thị trường cận biên được ví như “một con cá lớn nằm trong ao nhỏ” do Việt Nam đang chiếm tỉ trọng cao nhất trong các chỉ số thị trường cận biên, lên đến 29% trong chỉ số thị trường cận biên của MSCI và 38% trong chỉ số của FTSE Russell. Các nước xếp ngay sau Việt Nam chỉ có tỷ trọng trên dưới 10%.

Xét về quy mô vốn hóa và thanh khoản, TTCK Việt Nam hiện tại đã lớn hơn nhiều nước nằm trong các chỉ số chứng khoán thị trường mới nổi. Tổng vốn hóa của các doanh nghiệp niêm yết trên sàn HoSE vào thời điểm cuối tháng 9/2023 là 190 tỷ USD, gần tương đương với quy mô vốn hóa của thị trường Malaysia và lớn hơn nhiều thị trường châu Á (Philippines, Qatar, Kuwait…) hay châu Âu (Hy Lạp, CH Séc, Hungary…). Về thanh khoản cũng tương tự như vậy, thậm chí thanh khoản, tính bằng giá trị giao dịch hàng ngày trên thị trường, của TTCK Việt Nam còn vượt Malaysia và tương đương với Indonesia, tức chỉ đứng sau Thái Lan ở trong khối ASEAN.

Nói như vậy, để thấy rõ rằng, xét về quy mô về nền kinh tế và TTCK, Việt Nam hoàn toàn xứng đáng nằm trong nhóm các thị trường chứng khoán mới nổi. Do đó, việc nâng hạng TTCK Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi là cần thiết và xứng tầm với quy mô của TTCK Việt Nam. Đó cũng là cơ hội cho các nhà đầu tư trên thế giới được tiếp cận dễ dàng hơn với các cơ hội đầu tư tại một quốc gia có nền kinh tế tăng trưởng cao và nhiều tiềm năng như Việt Nam. Trên thực tế, FTSE Russell đã đưa Việt Nam vào danh sách theo dõi cho việc nâng hạng lên thị trường mới nổi cấp hai từ tháng 9/2018.

Ý nghĩa của việc nâng hạng đối với TTCK Việt Nam

Việc nâng hạng TTCK Việt Nam có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển kinh tế của đất nước nói chung và của các doanh nghiệp niêm yết nói riêng. Đó là sẽ thu hút thêm lượng lớn vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài từ cả các quỹ đầu tư chủ động và các quỹ chỉ số (ETF). Nhờ huy động được vốn, các doanh nghiệp niêm yết sẽ có thêm nguồn lực để đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh, mở rộng thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh, đồng thời nâng cao vị thế của Việt Nam trên thị trường tài chính quốc tế.

Theo thống kê, hiện tại có 860 quỹ đầu tư trên thế giới sử dụng chỉ số chứng khoán thị trường mới nổi làm chỉ số tham chiếu, tổng giá trị tài sản ròng lên tới 705 tỷ USD. Trong đó, có 844 quỹ đầu tư sử dụng chỉ số thị trường mới nổi của MSCI làm tham chiếu với tổng giá trị tài sản ròng khoảng 615 tỷ USD và 16 quỹ đầu tư sử dụng chỉ số thị trường mới nổi của FTSE Russell làm tham chiếu với tổng giá trị tài sản ròng khoảng 90 tỷ USD. Có thể kể đến tên một số quỹ đầu tư lớn như Vanguard FTSE Emerging Markets ETF (71 tỷ USD), iShares Core MSCI Emerging Markets ETF (69 tỷ USD), iShares MSCI Emerging Markets ETF (19 tỷ USD).

VinaCapital ước tính trong trường hợp TTCK Việt Nam được nâng hạng từ cận biên lên mới nổi, tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam sẽ chiếm khoảng từ 0,7% đến 1,2% trong chỉ số thị trường mới nổi của MSCI và FTSE Russell. Như vậy, dòng vốn nước ngoài đổ thêm vào thị trường chứng khoán Việt Nam có thể đạt 5 đến 8 tỷ USD.

Có một thống kê khá thú vị là TTCK các nước thường tăng mạnh và tăng vượt trội so với chỉ số chứng khoán toàn cầu vào giai đoạn 1-2 năm trước khi được nâng hạng. Lấy ví dụ khi thị trường chứng khoán Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) được nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi vào tháng 6/2014, chỉ số chứng khoán của nước này đã tăng 153% trong vòng 1,5 năm trước đó, gấp 5,3 lần mức tăng 29% của chỉ số MSCI toàn cầu trong cùng thời gian. Với trường hợp của Ả Rập Xê Út, chỉ số chứng khoán của họ đã tăng 27% trong 18 tháng trước khi được nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi vào tháng 5/2019, trong khi chỉ số MSCI toàn cầu giảm 1% trong cùng kỳ.

Việc nâng hạng thị trường còn có ý nghĩa tăng chiều sâu cho TTCK Việt Nam, khắc phục tình trạng các nhà đầu tư cá nhân đang chiếm tỷ lệ giao dịch trên 90% toàn thị trường, thông qua việc tăng hút dòng vốn ngoại, có tính ổn định cao, vào thị trường. Điều này còn có tính thời điểm đặc biệt quan trọng khi dòng vốn quốc tế, nhất là dòng vốn của các Quỹ Hưu trí và Quỹ Hiến tặng lớn của phương Tây đang rút khỏi thị trường Trung Quốc do căng thẳng địa chính trị Mỹ – Trung, và các nhà đầu tư tổ chức quy mô cực lớn này đang tìm kiếm thị trường chứng khoán giàu tiềm năng khác để giải ngân. Việc TTCK Việt Nam vẫn đang ở trong nhóm cận biên trong khi Ấn độ và Indonesia đã ở trong nhóm mới nổi là điều bất lợi cho việc tiếp cận nguồn vốn rất lớn này.

Các trở ngại đối với việc nâng hạng TTCK và giải pháp

Hiện tại, Việt Nam còn một số tiêu chí chưa đáp ứng được tiêu chuẩn nâng hạng của 2 tổ chức MSCI và FTSE Russell. Tuy nhiên, có 2 tiêu chí cơ bản nhất đó là giới hạn tỷ lệ sở hữu cho nhà đầu tư nước ngoài và vấn đề ký quỹ trước giao dịch (pre-funding).

Về tỷ lệ sở hữu cho nhà đầu tư nước ngoài, hiện tại, theo Luật Đầu tư và Nghị định 31/2021/NĐ-CP, đang có 25 ngành nghề chưa được tiếp cận thị trường và 59 ngành nghề tiếp cận thị trường có điều kiện đối với nhà đầu tư nước ngoài. VinaCapital kiến nghị giảm bớt số lượng ngành nghề ở trong danh sách này đối với những ngành nghề không nhất thiết phải hạn chế tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài. Ngoài ra, việc phát hành chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết (NVDR) cũng sẽ giúp nhà đầu tư nước ngoài có thể đầu tư vào những doanh nghiệp đã chạm giới hạn tỷ lệ sở hữu cho nhà đầu tư nước ngoài.

Về yêu cầu ký quỹ trước giao dịch (pre-funding), hệ thống giao dịch chứng khoán KRX đang được UBCK đặt mục tiêu đi vào vận hành vào cuối tháng 12/2023. Hệ thống này sẽ là cơ sở về mặt kỹ thuật cho việc không cần yêu cầu nhà đầu tư nước ngoài phải có đủ 100% tiền trong tài khoản trước khi mua chứng khoán. Công ty chứng khoán cho biết có thể phối hợp với các bên liên quan hỗ trợ ứng vốn cho nhà đầu tư nước ngoài để thực hiện giao dịch mà không cần ký quỹ 100%. Về lâu dài, việc triển khai mô hình đối tác bù trừ trung tâm (CCP), trong đó ngân hàng lưu ký được là thành viên thanh toán bù trừ, sẽ giải quyết được vấn đề pre-funding.

Ngoài hai trở ngại lớn nêu trên, còn một số vấn đề khác cũng cần giải quyết để TTCK Việt Nam được nâng hạng như: thủ tục đăng ký mở tài khoản mới cho nhà đầu tư nước ngoài còn tốn nhiều thời gian; một số thông tin về doanh nghiệp, các quy định về pháp lý không có sẵn bằng tiếng Anh; và còn một số hạn chế về mức độ tự do hóa trên thị trường giao dịch ngoại hối.

Nếu giải quyết được tất cả những vấn đề nêu trên, TTCK Việt Nam sẽ sớm được nâng hạng. Đây sẽ là bước ngoặt quan trọng của TTCK Việt Nam và là một trong những động lực phát triển về lâu dài cho các doanh nghiệp niêm yết, đồng thời góp phần vào việc mang thêm nhiều nhà đầu tư nước ngoài đến với Việt Nam hơn nữa.

(*) Ông Đặng Hồng Quang - Giám đốc, Trưởng Đại diện văn phòng Hà Nội, VinaCapital

Bài liên quan

Định vị 2 điểm nghẽn nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam

Kinh nghiệm quốc tế và một số giải pháp nâng hạng TTCK từ góc nhìn của một tổ chức xếp hạng tín nhiệm

Việt Nam tiếp tục trong danh sách theo dõi nâng hạng thị trường chứng khoán

Điều kiện và giải pháp nâng hạng thị trường chứng khoán