[Tìm 'phác đồ' điều trị cơn sốt vàng miếng] Bài 2: Nỗi lo vàng hoá nền kinh tế và các đề xuất chính sách
Quản lý thị trường vàng hiện nay không phải chỉ là sửa Nghị định 24, chống độc quyền vàng miếng, mà chính là các giải pháp ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo tính minh bạch và hạn chế tiền tệ hóa vàng miếng, đồng thời củng cố niềm tin vào đồng nội tệ.
Vàng miếng và giao dịch "cây - chỉ"
Ở Việt Nam, vàng miếng không chỉ là một tài sản mà còn có nguy cơ trở thành một dạng tiền tệ thứ hai. Trước đây các giao dịch nhà đất, xe cộ... thường được định giá bằng "cây, chỉ". Nay dù hình thức giao dịch này không còn phổ biến nhưng thói quen dường như đã "ăn sâu cắm rễ" là việc tích trữ vàng miếng như một biện pháp bảo vệ tài sản trước những biến động kinh tế và lạm phát, đặc biệt khi niềm tin vào đồng nội tệ bị giảm sút.
Chính vì lý do này, hơn 10 năm trước Nghị định 24 về quản lý vàng miếng được ban hành với mục đích cụ thể là quản lý và kiểm soát việc sử dụng vàng miếng với mục tiêu chống vàng hoá nền kinh tế, tức là ngăn chặn việc sử dụng vàng miếng như một phương tiện thanh toán chính thống, thay thế cho tiền tệ trái phép hoặc tăng cường tính minh bạch và hiệu quả của hoạt động tài chính trong nước.

Đổi mới phương cách về quản lý thị trường vàng là yêu cầu thúc bách hiện nay. Ảnh: QĐND.VN
Nghị định 24 đã thiết kế một số quy định cụ thể nhằm chống tiền tệ hóa, bao gồm: Quy định về việc cấp phép và quản lý việc sản xuất, kinh doanh và sử dụng vàng miếng; Quy định về giới hạn số lượng vàng được sử dụng trong các giao dịch; Quy định về báo cáo và kiểm tra định kỳ, như yêu cầu các tổ chức, cá nhân liên quan phải báo cáo và tiến hành kiểm tra định kỳ về việc kinh doanh, sử dụng vàng miếng.
Tuy đã được đánh giá là "hoàn thành sứ mệnh" là giúp ổn định kinh tế vĩ mô, song Nghị định 24 vẫn bị chỉ trích là tạo ra thế độc quyền, tạo cơ hội cho một số "cá mập" lũng đoạn thị trường dẫn đến (có lúc) chênh lệch giá vàng miếng SJC với giá vàng thế giới lên tới 18-19 triệu đồng/lượng. Ngay trách nhiệm thanh kiểm tra, giám sát gần đây lãnh đạo Chính phủ thúc giục, cơ quan quản lý mới lập đoàn thanh tra liên ngành đi kiểm tra!
Chính vì thế câu hỏi cần lời đáp hiện nay không phải chỉ là sửa Nghị định 24, chống độc quyền vàng miếng, mà chính là các giải pháp ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo tính minh bạch và hạn chế tiền tệ hóa vàng miếng, đồng thời củng cố niềm tin vào đồng nội tệ.
Chính sách bản vị vàng và sự củng cố niềm tin vào đồng nội tệ
Nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, củng cố niềm tin vào đồng nội tệ, ngoài lựa chọn "độc quyền vàng miếng" như Việt Nam, cũng có nơi đã áp dụng chính sách "bảo đảm giá trị tiền bằng vàng". Ví dụ cụ thể nhất là Hoa Kỳ đã từng áp dụng chế độ bản vị vàng, nơi giá trị đồng USD được đảm bảo bằng một lượng vàng, trước khi từ bỏ hoàn toàn chế độ này vào năm 1971.
Hoa Kỳ chính thức áp dụng chế độ bản vị vàng vào cuối thế kỷ 19 và duy trì cho đến năm 1933 khi Tổng thống Franklin D. Roosevelt ký Sắc lệnh 6102, cấm tích trữ vàng cá nhân và thu hồi vàng về Ngân hàng Dự trữ Liên bang.
Sau Thế chiến II, Hoa Kỳ cùng các quốc gia khác đã thiết lập hệ thống Bretton Woods, trong đó USD được cố định với giá vàng và các đồng tiền khác được cố định với USD. Hệ thống này tồn tại đến năm 1971 khi Tổng thống Richard Nixon tuyên bố chấm dứt hoán đổi USD lấy vàng, đánh dấu sự kết thúc hoàn toàn của chế độ bản vị vàng.
Thay vào đó, Chính phủ giữ quyền kiểm soát và quản lý toàn bộ dự trữ vàng của quốc gia thông qua các ngân hàng trung ương, như Ngân hàng Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ nắm giữ và quản lý một lượng lớn vàng tại các kho dự trữ của mình.
Cạnh đó, Chính phủ ban hành các quy định nghiêm ngặt về việc mua bán và tích trữ vàng. Ví dụ, Sắc lệnh 6102 của Hoa Kỳ vào năm 1933 đã cấm người dân sở hữu vàng và yêu cầu họ nộp vàng cho ngân hàng trung ương. Đồng thời, để tránh tình trạng vàng trở thành một loại tiền tệ thứ hai, chính phủ thiết lập các chính sách nghiêm ngặt về việc chuyển đổi vàng sang đồng tiền quốc gia và ngược lại. Giá vàng thường được cố định hoặc kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo tính ổn định của hệ thống tài chính.
Sau thời gian tương đối dài, chính phủ Hoa Kỳ nhận thấy chế độ bản vị vàng đã giới hạn khả năng của ngân hàng trung ương trong việc điều chỉnh cung tiền, gây khó khăn trong việc quản lý lạm phát và điều chỉnh kinh tế. Một số quốc gia khác cũng đã phải từ bỏ chế độ bản vị vàng do áp lực kinh tế và khủng hoảng tài chính. Việc cố định đồng tiền với vàng có thể dẫn đến thiếu hụt cung tiền và giảm khả năng đáp ứng nhu cầu thanh khoản trong nền kinh tế.
Tuy từ bỏ, họ vẫn phải thực thi các biện pháp để bảo đảm giá trị đồng nội tệ khi không còn áp dụng chế độ bản vị vàng, đặc biệt trong các thời kỳ khủng hoảng như chiến tranh, thiên tai, và dịch bệnh.
Một số chiến lược chính mà các chính phủ áp dụng thay thế bao gồm: "Chính sách về tiền tệ và lãisuất". Các ngân hàng trung ương, như Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (Fed) hoặc Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB), sử dụng chính sách tiền tệ để kiểm soát lạm phát và ổn định giá trị đồng tiền. Bằng cách điều chỉnh lãi suất và quản lý cung tiền, các ngân hàng trung ương có thể ảnh hưởng đến nền kinh tế và duy trì niềm tin vào đồng tiền quốc gia. Trong thời kỳ khủng hoảng, các ngân hàng trung ương thường giảm lãi suất để kích thích nền kinh tế, làm cho việc vay vốn trở nên rẻ hơn và thúc đẩy chi tiêu và đầu tư .
Cạnh đó là áp dụng các "chính sách tài khóa", như tăng chi tiêu công của chính phủ để hỗ trợ nền kinh tế trong thời kỳ khủng hoảng. Các gói cứu trợ, trợ cấp và chương trình kích thích kinh tế (kích cầu nhằm tăng sức mua của dân như cho tiền, giảm thuế, phí chứ không hỗ trợ lãi suất cho doanh nghiệp mà thực chất là kích cung) giúp ổn định thu nhập và duy trì niềm tin của người dân vào sự ổn định tài chính của quốc gia.
Chính phủ cũng áp dụng đồng thời các giải pháp nhằm "cân đối ngân sách", như duy trì các cân đối lớn hoặc tạo ra các quỹ dự trữ trong thời kỳ kinh tế ổn định để sử dụng trong những thời kỳ khủng hoảng, giúp tránh phải in tiền quá mức và giữ vững niềm tin vào giá trị đồng tiền.
Ưu tiên thứ ba mới là các biện pháp can thiệp trực tiếp vào ngoại hối, gồm "dự trữ vàng và ngoại hối". Nhiều quốc gia duy trì dự trữ vàng và ngoại hối lớn để hỗ trợ giá trị đồng tiền quốc gia. Việc nắm giữ tài sản dự trữ này giúp tăng cường niềm tin của người dân và nhà đầu tư vào khả năng thanh toán và ổn định tài chính của quốc gia, trong đó áp dụng chính sách quản lý chặt chẽ việc mua bán và sở hữu vàng để ngăn chặn tình trạng găm giữ vàng.
Đồng thời với các giải pháp trên, các chính phủ luôn theo nguyên tắc "minh bạch và truyền thông". Theo đó Chính phủ và ngân hàng trung ương thường xuyên công bố thông tin về chính sách tiền tệ, tài khóa và tình hình kinh tế để duy trì sự minh bạch và niềm tin của công chúng.
Cuối cùng là việc tái cấu trúc tạo nên "hệ thống ngân hàng vững mạnh" không có sở hữu chéo. Hệ thống ngân hàng vững mạnh với các quy định chặt chẽ giúp đảm bảo an toàn tài chính và duy trì niềm tin của người dân vào đồng tiền và hệ thống tài chính. Minh bạch các chương trình bảo hiểm tiền gửi giúp bảo vệ tiền gửi của người dân trong ngân hàng, làm tăng niềm tin vào hệ thống tài chính, tuyệt đối không để xảy ra các hình ảnh người dân đi kiện nhân viên (làm thuê cho ngân hàng) đòi tiền hay căng băng rôn đưa lên mạng đòi tiền.
Bắt đầu từ Nghị định 24 và...
Thực tế thì sứ mệnh của Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng miếng của Việt Nam đã kết thúc, mặc dù kỳ vọng chống tiền tệ hoá vàng miếng chưa đạt được mục tiêu; Người dân vẫn có xu hướng găm giữ vàng thay vì đầu tư vào các kênh khác như chứng khoán hay bất động sản; Các biện pháp quản lý vàng miếng chưa đủ linh hoạt để đối phó với biến động thị trường vàng.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết Chính phủ đang chỉ đạo quyết liệt nhiều giải pháp chống vàng hoá nền kinh tế. Ảnh: Quochoi.vn
Từ kinh nghiệm của các quốc gia đi trước, từ hiện tượng người dân "kéo co" với nhà nước khi xếp hàng mua, găm giữ vàng miếng, các đề xuất chính sách nên chú trọng các yêu cầu sau:
Thứ nhất là tăng minh bạch và thông tin. Chính phủ cần đẩy mạnh tuyên truyền các chính sách kinh tế, tình hình tài chính quốc gia để tạo niềm tin cho người dân.
Thứ hai, phát triển các kênh đầu tư an toàn khác. Khuyến khích người dân đầu tư vào các kênh khác như trái phiếu chính phủ, chứng khoán, và các quỹ đầu tư để giảm sự phụ thuộc vào vàng.
Thứ ba áp dụng chính sách tiền tệ linh hoạt. Ngân hàng Nhà nước cần tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ linh hoạt, điều chỉnh lãi suất và cung tiền phù hợp để kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế.
Thứ tư củng cố bảo hiểm tiền gửi. Tăng cường các chương trình bảo hiểm tiền gửi để bảo vệ tiền gửi của người dân trong ngân hàng, làm tăng niềm tin vào hệ thống tài chính.
Thứ năm, phổ biến giáo dục tài chính. Tăng cường giáo dục tài chính để người dân hiểu rõ hơn về các rủi ro và lợi ích của việc đầu tư vào vàng cũng như các kênh đầu tư khác.
Việc quản lý vàng miếng và duy trì niềm tin của người dân vào đồng nội tệ đòi hỏi một chiến lược toàn diện và dài hạn. Các biện pháp bình ổn giá vàng cần được kết hợp với cải cách kinh tế và tăng cường giáo dục tài chính để xây dựng một hệ thống tài chính vững mạnh và bền vững.
- Cùng chuyên mục
Thiếu tướng Vũ Hồng Văn giữ chức Bí thư Đồng Nai
Trước khi làm Bí thư Tỉnh ủy Đồng Nai, Thiếu tướng Vũ Hồng Văn đã kinh qua các chức vụ như: Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Phó Chính ủy, Phó Tư lệnh Cảnh sát cơ động; Giám đốc Công an tỉnh Đắk Lắk; Giám đốc Công an tỉnh Đồng Nai; Cục trưởng Cục An ninh chính trị nội bộ.
Sự kiện - 25/01/2025 10:54
Bộ trưởng Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị làm Phó Bí thư Thường trực Thành ủy TP.HCM
Bộ Chính trị quyết định điều động, phân công, chỉ định ông Nguyễn Thanh Nghị, Bộ trưởng Xây dựng tham gia Ban Chấp hành, Ban Thường vụ Thành ủy và giữ chức Phó Bí thư Thường trực Thành ủy TP.HCM, nhiệm kỳ 2020-2025.
Sự kiện - 25/01/2025 10:37
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio mong muốn sớm thăm Việt Nam
Ngoại trưởng Rubio khẳng định mối quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ là hình mẫu tiêu biểu trong quan hệ quốc tế, và cùng chia sẻ nhiều lợi ích chung, nhân tố nền tảng để quan hệ tiếp tục phát triển trong thời gian tới.
Sự kiện - 25/01/2025 09:43
Tinh gọn bộ máy Chính phủ giảm 5 bộ trưởng, 13 tổng cục trưởng, 519 cục trưởng
Bộ máy Chính phủ tinh gọn giảm 5 bộ, 3 cơ quan trực thuộc Chính phủ, 13/13 tổng cục và hàng ngàn cục, vụ; đi cùng đó là giảm tương ứng số bộ trưởng, tổng cục trưởng, cục trưởng, vụ trưởng...
Sự kiện - 25/01/2025 09:28
Toàn văn phát biểu bế mạc Hội nghị Trung ương của Tổng Bí thư Tô Lâm
Nhadautu.vn trân trọng giới thiệu phát biểu bế mạc của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII vào chiều 24/1.
Sự kiện - 25/01/2025 00:23
Tạp chí Nhà đầu tư được tặng bằng khen về thu hút đầu tư
Ngoài việc đoạt giải 3 giải "Búa liềm vàng" Nghệ An năm 2024, nhà báo Nguyễn Văn Dũng còn được nhận bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An vì đã có thành tích xuất sắc về công tác tuyên truyền thu hút đầu tư năm 2024 trên địa bàn tỉnh Nghệ An.
Sự kiện - 24/01/2025 15:31
Chân dung Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương Nguyễn Duy Ngọc
Chiều 23/1, ông Nguyễn Duy Ngọc, Chánh văn phòng Trung ương Đảng, được Ban Chấp hành Trung ương bầu bổ sung vào Bộ Chính trị và giữ chức Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương.
Sự kiện - 24/01/2025 07:52
Ông Nguyễn Duy Ngọc giữ chức Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương
Ông Nguyễn Duy Ngọc, Chánh Văn phòng Trung ương Đảng giữ chức Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương.
Sự kiện - 23/01/2025 23:31
Trungnam Group trao tặng Trường THPT Tây Tiền Hải phòng máy tính hiện đại
Hoạt động này không chỉ góp phần nâng cao chất lượng học tập cho thế hệ trẻ mà còn khẳng định vai trò tiên phong của Trungnam Group trong việc kiến tạo giá trị tích cực cho cộng đồng và đất nước.
Sự kiện - 23/01/2025 21:09
Tổng Bí thư Tô Lâm: Hội nghị Trung ương bàn 5 nội dung, trọng tâm là sắp xếp bộ máy
Chiều 23/1, Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã khai mạc trọng thể tại Thủ đô Hà Nội. Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì, phát biểu khai mạc Hội nghị.
Sự kiện - 23/01/2025 18:58
Quảng Ninh khai mạc Hội sách, báo Xuân Ất Tỵ 2025
Ngày 23/1, tại Thư viện tỉnh, Hội Nhà báo và Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Quảng Ninh phối hợp tổ chức Hội sách, báo Xuân Ất Tỵ 2025. Chương trình nằm trong chuỗi các hoạt động chào đón Tết Ất Tỵ của tỉnh Quảng Ninh.
Sự kiện - 23/01/2025 17:32
Thượng tá Nguyễn Viết Hoàng giữ chức vụ Phó Giám đốc Công an TP. Huế
Thượng tá Nguyễn Viết Hoàng, Trưởng Công an quận Thuận Hóa (TP. Huế) được điều động, bổ nhiệm giữ chức vụ Phó Giám đốc Công an TP. Huế.
Sự kiện - 23/01/2025 17:28
Việt Nam muốn gia nhập OECD, tổ chức diễn đàn kinh tế tầm cỡ thế giới tại TP.HCM
Tổng thư ký OECD khẳng định tổ chức này sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam trong tư vấn chính sách và những vấn đề Việt Nam cần.
Sự kiện - 23/01/2025 07:20
Hà Lan xem xét đầu tư vào lĩnh vực chip bán dẫn tại Việt Nam
Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị xem xét mở rộng hợp tác sang các lĩnh vực mà Hà Lan có thế mạnh và Việt Nam có nhu cầu, trong đó có thiết kế và sản xuất chip bán dẫn.
Sự kiện - 23/01/2025 07:17
Thủ tướng: Việt Nam sẵn sàng nhập khẩu các mặt hàng mạnh của Mỹ để cân bằng thương mại
Việt Nam mong muốn phát huy các lợi thế cạnh tranh, tăng cường nhập khẩu và hợp tác trong các lĩnh vực mà Mỹ có thế mạnh và Việt Nam có nhu cầu.
Sự kiện - 22/01/2025 18:09
[Gặp gỡ thứ Tư] 'Việt Nam cần gửi tín hiệu rõ ràng về cam kết cải thiện mạnh mẽ cơ sở hạ tầng'
"Nếu Chính phủ Việt Nam gửi đi các tín hiệu rõ ràng, mục tiêu tăng trưởng kinh tế 7% năm 2025 nằm trong tầm tay", ông Jonathan London, Cố vấn kinh tế của UNDP nhận định.
Sự kiện - 22/01/2025 08:31
- Đọc nhiều
Đáng đọc
- Đáng đọc
Phó Đức Nam - Mr.Pips, đằng sau sự hào nhoáng xa hoa tuổi 30
Pháp luật - Update 1 month ago
Doanh nhân Chu Lập Cơ - Từ đỉnh cao đến vực sâu
Pháp luật - Update 1 month ago
Bộ Tài chính Mỹ: Việt Nam không thao túng tiền tệ
Thị trường - Update 2 month ago