Thuế tối thiểu toàn cầu: 'Bài toán mới' cho kinh tế Việt Nam

THANH TRẦN
07:34 12/06/2022

Thuế tối thiểu toàn cầu sẽ góp phần tăng nguồn thu từ thuế, hạn chế các hiện tượng trốn, tránh thuế, chuyển giá… của các tập đoàn đa quốc gia tại Việt Nam.

Global-Minimum-Tax-for-Businesses-Why-It-Is-Prevented-770x513

Thuế tối thiểu toàn cầu sẽ góp phần tăng nguồn thu từ thuế, hạn chế các hiện tượng trốn, tránh thuế, chuyển giá… của các tập đoàn đa quốc gia tại Việt Nam. Ảnh: Getty Images.

Cuộc đấu tranh chống trốn thuế, rửa tiền thông qua "thiên đường thuế" đã được Chính phủ các quốc gia coi là vấn đề toàn cầu, gần đây đã đạt được sự đồng thuận rộng rãi bằng cơ chế thuế tối thiểu toàn cầu.

Về nguyên tắc, các nước G7 đã đồng ý áp dụng mức thuế thu nhập doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu là 15% nhằm ngăn chặn cạnh tranh về thuế giữa các nước.

Ngày 1/7/2021, các quốc gia thành viên của Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) đã nhất trí với quy định áp mức thuế tối thiếu trên phạm vi toàn cầu; các Bộ trưởng Tài chính G20 cũng đã thông qua thỏa thuận này vào trung tuần tháng 7/2021.

Tuy nhiên, một vài điều khoản của thỏa thuận vẫn cần hoàn thiện trước khi cuộc họp Thượng đỉnh G20 diễn ra vào tháng 10/2021 cũng như tiếp tục tìm kiếm sự ủng hộ của các nước tham gia Diễn đàn Hợp tác chung thực hiện các giải pháp chống xói mòn cơ sở tính thuế và chuyển lợi nhuận của OECD/G20 (Inclusive Framework). Tháng 10/2021, mức thuế 15% đã được 139 quốc gia đồng ý.

Theo thỏa thuận này, kể từ năm 2023, tỷ lệ thuế thu nhập doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu 15% sẽ được áp dụng cho các công ty có thu nhập từ 750 triệu euro (870 triệu USD) trở lên (Trụ cột 2). Thỏa thuận trên đã có một số điều chỉnh so với văn bản gốc, trong đó, tỷ lệ đánh thuế 15% sẽ không tăng ngay lập tức và các doanh nghiệp nhỏ cũng không bị ảnh hưởng bởi tỷ lệ này.

Trụ cột 2 được hy vọng sẽ tạo ra đột phá và mang lại sự công bằng vì phân bổ lại hơn 125 tỷ USD lợi nhuận từ khoảng 100 công ty đa quốc gia lớn nhất và có lợi nhuận nhiều nhất cho các nước, góp phần tránh tình trạng nhiều nước đua nhau giảm thuế để thu hút vốn đầu tư nước ngoài và hạn chế tình trạng chuyển lợi nhuận ra nước ngoài.

Những vấn đề đặt ra cho Việt Nam

Xét về mục tiêu phát triển kinh tế toàn cầu và tạo lập môi trường cạnh tranh lành mạnh, công bằng giữa các quốc gia, Trụ cột 2 là một cải cách thuế tiến bộ, nhằm hạn chế thực trạng nhiều công ty đa quốc gia đã trốn thuế hay lập kế hoạch giảm thiểu thuế thông qua chuyển lợi nhuận sang các thiên đường thuế hay hoạt động kinh doanh qua nền tảng số xuyên quốc gia mà không có hiện diện vật lý.

Theo bà Hương Vũ, Tổng Giám đốc EY Consulting Việt Nam, Chính phủ Việt Nam cần thiết phải tôn trọng và đảm bảo thực hiện đầy đủ chính sách này, đồng thời qua đó học hỏi kinh nghiệm của các quốc gia phát triển và trong khu vực để hạn chế các tác động tiêu cực của chính sách đến nền kinh tế Việt Nam, hoàn thiện hệ thống pháp luật nôi địa, hiện đại hóa việc quản lý thuế, nâng cao hiệu quả của các chính sách thuế cùng với đa dạng hóa các hình thức hỗ trợ đầu tư theo xu thế chung của các nước nhưng vẫn không trái với các cam kết quốc tế liên quan.

Đồng quan điểm, TS. Cấn Văn Lực cho rằng, việc tham gia triển khai thuế tối thiểu toàn cầu góp phần tăng cường hội nhập quốc tế của Việt Nam nói chung, cải cách hệ thống thuế theo hướng phù hợp với thông lệ và chuẩn mực quốc tế nói riêng.

Việc tích cực tham gia, thực hiện các công cụ, khuôn khổ pháp lý của OECD sẽ góp phần cải thiện hình ảnh của Việt Nam trong mắt các đối tác, nhà đầu tư quốc tế. Điều này sẽ góp phần hoàn thiện khung pháp lý về thuế của Việt Nam nói riêng và thúc đẩy sửa đổi chính sách thu hút đầu tư nước ngoài của Việt Nam theo hướng giảm ưu đãi về thuế và tăng cường cạnh tranh bằng môi trường đầu tư, cơ sở hạ tầng, nhân lực...

Bên cạnh đó, thuế tối thiểu toàn cầu góp phần tăng nguồn thu từ thuế, hạn chế các hiện tượng trốn, tránh thuế, chuyển giá… của các tập đoàn đa quốc gia tại Việt Nam.

Tuy nhiên, theo TS. Cấn Văn Lực, sức cạnh tranh trong thu hút đầu tư của Việt Nam có thể bị ảnh hưởng trong ngắn hạn.

Hiện nay, theo các chuyên gia, mặc dù thuế thu nhập doanh nghiệp hiện nay ở mức 20%, song Việt Nam đang áp dụng cơ chế ưu đãi thuế dựa trên địa bàn, lĩnh vực được khuyến khích đầu tư và quy mô dự án với: mức thuế suất ưu đãi (thay đổi giữa các lĩnh vực, hạng mục) và thời gian ưu đãi (thời gian miễn thuế và thời gian được giảm thuế suất) khiến thuế suất thực tế có thể thấp đến 5%.

Các ưu đãi bao gồm: ưu đãi thuế suất (10% lên đến 15 năm và 20% lên đến 10 năm); miễn, giảm thuế có thời hạn (tối đa đến 9 năm); cho phép chuyển lỗ (trong vòng 5 năm); miễn đánh thuế chuyển lợi nhuận ra nước ngoài; hoàn thuế cho lợi nhuận tái đầu tư; cho phép được khấu hao nhanh. Ở các khu kinh tế đặc biệt, cơ chế ưu đãi có thể còn nhiều hơn, dài hạn hơn.

Các ưu đãi về thuế, giảm tiền thuê đất... đã góp phần giảm chi phí đầu vào, tăng năng suất sản xuất, xuất khẩu, nâng cao sức cạnh tranh của các nhà đầu tư, đồng thời thu hút mạnh mẽ vốn FDI vào Việt Nam. Do đó, khả năng cạnh tranh trong thu hút đầu tư nước ngoài của Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng khi khung thuế ưu đãi thay đổi.

Các công ty đa quốc gia lớn đầu tư vào Việt Nam có thể sẽ phải chịu một số hình thức “thuế bổ sung” tại quốc gia nơi đặt trụ sở chính nếu được hưởng mức thuế suất tại Việt Nam thấp hơn 15%. Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng của thỏa thuận này đến Việt Nam còn phụ thuộc vào phạm vi và đối tượng mà Thỏa thuận thuế toàn cầu điều chỉnh. Đối với những đối tượng nằm ngoài phạm vi điều chỉnh, nội luật vẫn sẽ được áp dụng.

'Bài toán mới' cho kinh tế Việt Nam

Đối với tình hình của quốc tế, Bộ Tài chính cho rằng cần chấp thuận chủ trương áp dụng mức thuế suất tối thiểu toàn cầu (15%) theo quyết định của OECD để đảm bảo tuân thủ cam kết và quyền đánh thuế của Việt Nam.

Theo đó, Bộ Tài chính sẽ phối hợp với các bộ, ngành, trình cấp có thẩm quyền nội luật hóa các quy định theo hướng dẫn của trụ cột 2.

Ngoài ra, Bộ Kế hoạch và Đầu tư được giao nghiên cứu, trình Chính phủ, trình Quốc hội sửa đổi Luật Đầu tư (phần ưu đãi đầu tư có liên quan) để đảm bảo môi trường đầu tư và chính sách ưu đãi thu hút đầu tư.

Đặc biệt, để đảm bảo đánh giá tổng thể vấn đề này cần có sự phối hợp của các Bộ, ngành, do vậy Bộ Tài chính trình Thủ tướng Chính phủ cho phép thành lập Tổ công tác liên ngành của Chính phủ (bao gồm: Lãnh đạo Chính phủ làm Tổ trưởng, các bộ: Tài chính, Công Thương, Kế hoạch và Đầu tư, Tư pháp, Khoa học và Công nghệ làm thành viên) để nghiên cứu các giải pháp hỗ trợ về thuế, tài chính và các giải pháp khác phù hợp với tiêu chuẩn của trụ cột 2.

Các giải pháp mới này nhằm đảm bảo quyền thu thuế của Việt nam đồng thời tăng tính cạnh tranh thu hút đầu tư bằng cách đa dạng hóa các chính sách hỗ trợ ưu đãi đầu tư khác ngoài chính sách ưu đãi về thuế.

Về phần mình, GS-TSKH. Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài cho rằng Việt Nam cần phải chủ động tham gia cơ chế thuế tối thiểu toàn cầu, tranh thủ cơ hội mới để cùng với đẩy nhanh hơn công cuộc cải cách đang được tiến hành, để tạo nên động lực mới thu hút nhiều hơn, có chất lượng hơn vốn FDI theo định hướng tại Nghị quyết 50 của Bộ Chính trị.

Ngoài ra, các cơ quan quản lý cần đàm phán lại hợp đồng với doanh nghiệp FDI chịu tác động bởi cơ chế thuế tối thiểu toàn cầu theo nguyên tắc "cùng có lợi", để loại trừ khả năng chuyển thuế sang nước cư trú của nhà đầu tư nước ngoài. Trong trường hợp những nước chọn đơn phương giải quyết mà không đàm phán với doanh nghiệp FDI có thể dẫn đến việc tranh chấp bằng trọng tài với các công ty, gây tốn kém, tác động tiêu cực đến môi trường đầu tư.

GS-TSKH. Nguyễn Mại cũng đề xuất Chính phủ nên đàm phán với một số nước có doanh nghiệp FDI chịu tác động cơ chế thuế tối thiểu toàn cầu một số nôi dung hạn chế của Hiệp định đầu tư, Hiệp định tránh đánh thuế trùng để phù hợp với luật pháp đã được điều chỉnh.

Sáng 14/6, tại Hà Nội, Tạp chí Nhà đầu tư/Nhadautu.vn sẽ tổ chức hội thảo "Thuế tối thiểu toàn cầu và những vấn đề đặt ra với Việt Nam".

Dự kiến, hội thảo có sự tham dự của gần 50 đại biểu đại diện cho các bộ, ngành, các cơ quan hữu quan của Đảng và Quốc hội, các chuyên gia kinh tế trong và ngoài nước, đại diện một số hiệp hội doanh nghiệp, doanh nghiệp, các công ty tư vấn đầu tư quốc tế và các cơ quan báo chí Trung ương, địa phương.

  • Cùng chuyên mục
Đề xuất Hà Nội, TP.HCM là đơn vị hành chính cấp tỉnh loại đặc biệt

Đề xuất Hà Nội, TP.HCM là đơn vị hành chính cấp tỉnh loại đặc biệt

Bộ Nội vụ đề xuất TP. Hà Nội và TP.HCM là đơn vị hành chính cấp tỉnh loại đặc biệt, các thành phố trực thuộc trung ương là đơn vị hành chính cấp tỉnh loại I.

Sự kiện - 14/09/2025 15:31

Thủ tướng: Tháo gỡ các vướng mắc pháp luật đang cản trở kiến tạo, phát triển nhanh và bền vững

Thủ tướng: Tháo gỡ các vướng mắc pháp luật đang cản trở kiến tạo, phát triển nhanh và bền vững

Kết luận Phiên họp Chính phủ chuyên đề xây dựng pháp luật lần thứ 2 trong tháng 9/2025 để cho ý kiến vào dự thảo 10 dự án luật và 1 nghị quyết của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chỉ đạo tiếp tục rà soát các vướng mắc của luật pháp đang cản trở kiến tạo, phát triển nhanh và bền vững để tháo gỡ, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện.

Sự kiện - 14/09/2025 09:15

Tổng Bí thư: Ngành Tòa án phải phấn đấu để mọi phán quyết đều thấu tình, đạt lý

Tổng Bí thư: Ngành Tòa án phải phấn đấu để mọi phán quyết đều thấu tình, đạt lý

Tổng Bí thư yêu cầu tập trung nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động xét xử của Tòa án các cấp - Đây là nhiệm vụ trung tâm của ngành Tòa án, cũng là nhiệm vụ trung tâm của cải cách tư pháp.

Sự kiện - 13/09/2025 16:35

[Café Cuối tuần] Phá thế độc tôn của ngành điện

[Café Cuối tuần] Phá thế độc tôn của ngành điện

Ngay sau Lễ Quốc khánh, bên cạnh những cờ hoa còn rực rỡ trên phố, mạng xã hội bỗng rộ lên một chủ đề khác: hóa đơn tiền điện tháng 8 tăng vọt.

Sự kiện - 13/09/2025 06:45

Ông Trương Gia Bình: Mô hình toàn cảnh kinh tế tư nhân Việt Nam hướng đến mục tiêu công - tư kiến quốc

Ông Trương Gia Bình: Mô hình toàn cảnh kinh tế tư nhân Việt Nam hướng đến mục tiêu công - tư kiến quốc

Ông Trương Gia Bình - Trưởng Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân, Chủ tịch Tập đoàn FPT cho rằng, cần thúc đẩy cơ chế cùng làm, cùng chia sẻ trách nhiệm giữa khu vực tư nhân và các cơ quan nhà nước, góp phần hiện thực hóa mục tiêu kinh tế tư nhân thành một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế.

Sự kiện - 12/09/2025 15:25

Hà Nội khởi công công viên hai bên sông Tô Lịch vào tháng 10

Hà Nội khởi công công viên hai bên sông Tô Lịch vào tháng 10

Hà Nội sẽ khởi công Dự án đầu tư xây dựng công viên tuyến hai bên sông Tô Lịch, nhân dịp kỷ niệm 71 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954-10/10/2025).

Sự kiện - 12/09/2025 10:34

Thủ tướng yêu cầu báo cáo tình hình, giải pháp quản lý thị trường tiền tệ, vàng, chứng khoán

Thủ tướng yêu cầu báo cáo tình hình, giải pháp quản lý thị trường tiền tệ, vàng, chứng khoán

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc vừa ký Công điện số 161/CĐ-TTg ngày 11/9/2025 của Thủ tướng Chính phủ về việc báo cáo tình hình và giải pháp quản lý, điều hành thị trường tiền tệ, thị trường vàng, thị trường chứng khoán.

Sự kiện - 12/09/2025 09:42

Nghị quyết của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân

Nghị quyết của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân

Tạp chí Nhà đầu tư/Nhadautu.vn trân trọng giới thiệu Nghị quyết số 72 của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân.

Sự kiện - 12/09/2025 08:47

Bà Bùi Thị Quỳnh Vân được chỉ định làm Bí thư Quảng Ngãi

Bà Bùi Thị Quỳnh Vân được chỉ định làm Bí thư Quảng Ngãi

Bà Bùi Thị Quỳnh Vân, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi nhiệm kỳ 2020-2025, được Bộ Chính trị chỉ định giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi, nhiệm kỳ 2025-2030.

Sự kiện - 11/09/2025 16:16

Phó Thủ tướng: Quảng Ngãi phải tạo ra những đột phá về kinh tế

Phó Thủ tướng: Quảng Ngãi phải tạo ra những đột phá về kinh tế

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hoà Bình nhấn mạnh, để vươn lên trở thành cực tăng trưởng quan trọng của miền Trung - Tây Nguyên, tỉnh Quảng Ngãi cần phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế và tạo ra những đột phá về kinh tế.

Sự kiện - 11/09/2025 16:16

Thủ tướng: Cả nước đã có gần 2.500km đường cao tốc, phải vượt mục tiêu 3.000km trong năm nay

Thủ tướng: Cả nước đã có gần 2.500km đường cao tốc, phải vượt mục tiêu 3.000km trong năm nay

Chiều tối 10/9, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo Nhà nước các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành giao thông vận tải chủ trì họp phiên thứ 20 của Ban Chỉ đạo.

Sự kiện - 11/09/2025 08:51

[Gặp gỡ thứ Tư] 'Cơ hội bứt phá từ niềm tin và tư duy đổi mới'

[Gặp gỡ thứ Tư] 'Cơ hội bứt phá từ niềm tin và tư duy đổi mới'

Hội nghị xúc tiến đầu tư Gia Lai 2025 đã khép lại, mang về hơn 4,6 tỷ USD vốn đầu tư. Sự kiện đã khẳng định hình ảnh một "Gia Lai mới" rộng lớn hơn, giàu tiềm năng hơn sau sáp nhập.

Sự kiện - 10/09/2025 13:44

Công ty thuộc Hyundai muốn tham gia phát triển đường sắt tốc độ cao ở Việt Nam

Công ty thuộc Hyundai muốn tham gia phát triển đường sắt tốc độ cao ở Việt Nam

Lãnh đạo Hyundai Rotem đã trình bày những kinh nghiệm và kết quả Hyundai Rotem cũng như Hàn Quốc đã đạt được trong lĩnh vực phát triển tàu cao tốc.

Sự kiện - 10/09/2025 11:42

Chính thức thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam

Chính thức thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam

Từ 9/9, doanh nghiệp có vốn điều lệ từ 10.000 tỷ đồng trở lên, thoả một số điều kiện, sẽ được cấp giấy phép thí điểm thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam. Tài sản mã hoá chỉ được phát hành cho nhà đầu tư nước ngoài.

Sự kiện - 09/09/2025 18:53

Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ: Không nên khuyến khích công chức viết đơn xin thôi việc

Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ: Không nên khuyến khích công chức viết đơn xin thôi việc

Theo nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trần Anh Tuấn, địa phương phải tiến hành đánh giá, phân loại đội ngũ cán bộ, công chức ở cấp xã theo 2 nhóm, đó là: nhóm giữ lại làm việc và nhóm giải quyết chế độ chính sách, ví dụ như chính sách tinh giản biên chế. "Đó là bước đầu tiên để củng cố, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. Không nên khuyến khích công chức viết đơn xin thôi việc, vì như thế sẽ mất người giỏi", ông Tuấn bày tỏ.

Sự kiện - 09/09/2025 15:14

Những vòng xe tiếp sức học sinh nghèo đến trường

Những vòng xe tiếp sức học sinh nghèo đến trường

Trong không khí đầu năm học mới, Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) phối hợp cùng các nhà tài trợ trao tặng 30 chiếc xe đạp nâng bước các học sinh có hoàn cảnh khó khăn tới trường.

Sự kiện - 09/09/2025 09:28