Đáng nói là việc XKLĐ đi Hàn Quốc đã từng bị gián đoạn 4 năm, với cùng lý do: quá nhiều người Việt Nam sang Hàn Quốc làm việc rồi bỏ trốn ra ngoài, cư trú bất hợp pháp. Thỏa thuận mới về việc tiếp tục thực Chương trình EPS được Việt Nam và Hàn Quốc ký lại từ tháng 5/2016 và có giá trị trong vòng 2 năm.

Đến nay, chỉ còn gần 8 tháng nữa là hết thời hạn của Thỏa thuận nhưng chúng ta vẫn chưa có biện pháp hiệu quả để giảm tỷ lệ lao động cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc.

Hiện, tỷ lệ lao động tại Hàn Quốc đã hết hạn hợp đồng nhưng không về nước lên tới trên 30%. Căn cứ thông báo của phía Hàn Quốc về số lượng và tỷ lệ lao động cư trú bất hợp pháp, Việt Nam sẽ tiếp tục tạm dừng tuyển chọn trong năm 2018 tại các địa phương không giảm được tỷ lệ này. Những địa phương giảm được tỷ lệ và số lao động cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc sẽ được dỡ bỏ việc tạm dừng tuyển lao động.

Hết hạn hợp đồng nhưng chưa chịu về, đang trong thời hạn lao động nhưng bỏ trốn ra ngoài, đó là những trường hơp lao động cư trú bất hợp pháp hiện nay tại Hàn Quốc. Thậm chí, như gia đình chị Hoàng Thị Nhàn (xã Cương Gián, Nghi Xuân, Hà Tĩnh) có con trai vừa sang đến nơi đã bỏ trốn. Chị Nhàn chia sẻ: “Giờ cháu bí quá, cháu nói là giờ chỉ có làm liều để lấy số tiền trả nợ cho bố mẹ”.

Một số lao động khi được hỏi cho biết, lý do cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc là vì: “Số tiền đi XKLĐ Hàn Quốc chỉ có mất tiền vé máy bay nhưng vì đi qua cò mồi lên đến 8.000 USD nên phải mượn ngân hàng. Lúc sang Hàn Quốc, công việc không được mong muốn nên phải bỏ ra ngoài tìm việc làm tốt hơn để kiếm tiền gửi về trả ngân hàng”.

Ông Bùi Việt Hùng, Phó Chủ tịch UBND huyện Nghi Xuân (Hà Tĩnh) cho biết: “Chúng ta có thể kiến nghị Bộ LĐ-TB&XH và chính phủ Hàn Quốc có các biện pháp truy quyét để đưa lao động cư trú bất hợp pháp về nước, nhường chỗ cho các lao động đang chờ trong các kỳ thi tiếng Hàn vừa rồi có cơ hội đi Hàn Quốc làm việc”. 

Chỉ còn gần 8 tháng nữa là đến thời điểm để ký tiếp Thoả thuận về Chương trình EPS, tuy nhiên tình trạng lao động bỏ trốn vẫn chưa thuyên giảm. Giải pháp của các địa phương chủ yếu là tuyên truyền người thân vận động lao động cư trú bất hợp pháp về nước, tuy nhiên hiệu quả không cao. Điều này cho thấy việc giảm tỷ lệ lao động cư trú bất hợp pháp xuống mức cam kết là rất khó khăn. 

Ông Đặng Sỹ Dũng - Phó Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước, Bộ LĐ-TB&XH cho biết: “Chúng tôi rất lo lắng cho việc đánh giá việc Thoả thuận trong 2 năm thực hiện. Nếu không đạt được mục tiêu giảm tỷ lệ lao động cư trú bất hợp pháp xuống thì rất có thể Hàn Quốc sẽ không tổ chức kỳ thi trong năm 2018. Đây là ảnh hưởng rất lớn tới NLĐ, đặc biệt là những người đã bỏ thời gian, bỏ công sức học tiếng Hàn để chuẩn bị cho kỳ thi năm 2018”.

Chương trình EPS (Employment Permit System). Chương trình này bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/8/2004. Việt Nam là 1 trong 8 nước được Hàn Quốc chọn tham gia chương trình với những chế độ dành cho lao động nước ngoài làm việc tại Hàn Quốc như lao động bản xứ.