Diễn đàn Kinh tế Thế giới Davos 2020: Những kế hoạch còn 'dang dở' của Tổng thống Donald Trump

Trong một cuộc họp báo mở tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) ở Davos ngay trước khi trở về Mỹ, ông Trump đã tìm cách hướng sự chú ý vào nền kinh tế Mỹ khi đưa ra một danh sách thống kê để chứng tỏ rằng "Nước Mỹ đã đạt được những thành công chưa từng có về kinh tế". Ngoài ra, Tổng thống Trump cũng nhấn mạnh về việc 'đại tu' Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

"Chúng tôi sắp làm một điều rất kịch tích. Tổng giám đốc Roberto Azevedo cùng các đại diện WTO sẽ sang Washington vào khoảng tuần tới hoặc tuần sau nữa", Tổng thống Donald Trump cho biết.

Tổng giám đốc Azevedo xác nhận kế hoạch thảo luận với Tổng thống Mỹ cũng như với nhà lãnh đạo các nước thành viên khác sẽ được tổ chức sớm nhất có thể. Ông nhấn mạnh: "WTO phải đổi mới nếu làm tốt vai trò trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hiện tại. Chúng tôi cam kết tiến hành thay đổi".

Thành lập năm 1995, WTO chịu trách nhiệm soạn thảo và quản lý thực hiện những quy tắc thương mại toàn cầu. Tuy nhiên, thời gian gần đây công tác của tổ chức gặp khó vì đạt đồng thuận giữa 164 thành viên gần như là bất khả thi.

Tổng thống Donald Trump đánh giá Mỹ đang phải chịu thua thiệt do những quy tắc WTO tồn tại nhiều lỗ hổng pháp lý khiến một số nước (Trung Quốc) được hưởng một số lợi ích nhất định.

Hai năm qua Mỹ sử dụng quyền phủ quyết để bác hàng loạt bổ nhiệm mới của Cơ quan phúc thẩm (Appellate Body) thuộc WTO. Kết quả là đơn vị được xem là tòa tối cao của thương mại toàn cầu này chỉ còn lại 3 trên 7 thành viên - mức tối thiểu để xét xử tranh chấp.

2 trong số 3 thẩm phán kết thúc nhiệm kỳ vào ngày 10/12/2019, qua đó khiến Cơ quan phúc thẩm mất khả năng đưa ra phán quyết cho nhiều vụ tranh chấp, trong đó có 7 vụ chống lại thuế nhôm thép và thuế nhập khẩu Tổng thống Trump ban hành năm ngoái.

Tòa cấp thấp hơn vẫn có thể xét xử tranh chấp, nhưng phán quyết họ đưa ra sẽ vô dụng nếu bên thua kháng cáo lên Cơ quan phúc thẩm cấp cao hơn đã tê liệt. Không còn biện pháp răn đe từ WTO, các quốc gia có thể dùng thuế quan lẫn những phương thức trừng phạt khác nhằm hạn chế nhập khẩu một cách tùy tiện.

Chính quyền Washington mới đây vừa giành 2 chiến quan trọng: thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 với Trung Quốc cùng Thỏa thuận Mỹ - Mexico - Canada (USMCA) thay thế Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA). Phát biểu tại WEF Davos 2020, Tổng thống gọi đây là mô hình cho thế kỷ 21.

Trong một cuộc phỏng vấn với CNBC trong tuần qua, ông Trump nói rằng ông đã có một "cuộc nói chuyện tuyệt vời" với Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen bên lề Diễn đàn Kinh tế Thế giới.

Trước đó, Tổng thống Donald Trump cũng đã nói rõ tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos rằng chính quyền của ông sẽ tích cực chuyển sang đàm phán một thỏa thuận thương mại với Brussels. Và nếu tiến độ không được thực hiện nhanh chóng, ông sẽ áp mức thuế lên tới 25% đối với những chiếc xe được sản xuất tại châu Âu.

"Tôi muốn hoàn thành công việc với Trung Quốc trước, sau đó là đến Mexico và Canada. Nhưng bây giờ chúng tôi đã hoàn thành và chúng tôi sẽ hướng đến châu Âu", ông Trump nói trong một cuộc phỏng vấn với CNBC.

Mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương này đã tạo ra 1,3 nghìn tỷ USD trong năm 2018, theo thống kê của chính phủ Mỹ. Tính cùng nhau, 28 quốc gia thuộc EU là thị trường xuất khẩu lớn nhất đối với hàng hóa của Mỹ năm đó.

Tuy nhiên, các chuyên gia nói rằng việc nhắm đến một thỏa thuận nhanh có nghĩa là sẽ không có thời gian để giải quyết các vấn đề nhức nhối trong nhiều thập kỷ đã ngăn cản Mỹ và Liên minh Châu Âu hoàn thành một thỏa thuận toàn diện để thúc đẩy thương mại. Nỗ lực mới nhất, Hiệp định đối tác thương mại và đầu tư xuyên Đại Tây Dương, đã được tuyên bố là lỗi thời trước khi nó có thể được hoàn thành.

Chad Bown, một thành viên cao cấp tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, cho biết việc soạn thảo của một thỏa thuận mới không rõ ràng sẽ không thể giải quyết các vấn đề pháp lý lớn đang ngăn chặn thương mại xuyên Đại Tây Dương.

"Trong một khoảng thời gian ngắn, tôi nghĩ rằng thực sự không có khả năng cả 2 bên sẽ có thể giải quyết các vấn đề chênh lệch về nông nghiệp thực sự lớn giữa Mỹ và Liên minh Châu Âu," ông Bown nói.

Kể từ khi trở thành tổng thống, ông Trump đã tham gia các cuộc đàm phán với Hàn Quốc, Canada và Mexico dẫn đến những điều chỉnh đối với các thỏa thuận thương mại hiện có. Ngoài ra, ông cũng thành công trong các cuộc thảo luận với Trung Quốc dẫn đến thỏa thuận "giai đoạn một". Nhật Bản cũng đã được thuyết phục để ký một hiệp ước thương mại hạn chế để tránh thuế quan mới.

Mặc dù vậy, liệu Tổng thống Donald Trump có thể làm điều tương tự với Liên minh châu Âu?

"Với châu Âu, điều đó hoàn toàn khác biệt. Chúng tôi chưa bao giờ đi đến thỏa thuận đầy đủ với họ về bất kỳ thỏa thuận nào. Vì vậy, nó thực sự là một ẩn số lớn mà họ sẽ phải ghép lại với nhau và gọi đó là một thỏa thuận thương mại”, ông Bown cho biết thêm.

Trong những ngày gần đây, ông Trump đã tuyên bố sẽ tăng thuế đối với những chiếc xe được sản xuất ở châu Âu lên 25%.

"Tôi đã nói rằng, hãy lưu ý, nếu chúng tôi không nhận được thứ gì đó, tôi sẽ phải hành động. Và hành động đó sẽ là mức thuế rất cao với ôtô của họ và những thứ khác được nhập vào nước chúng tôi", ông Trump thuật lại lời đã nói với bà Ursula von der Leyen.

Nhưng ông cũng nói thêm rằng các nhà đầu tư không nên hoảng sợ trước viễn cảnh thuế quan đối với ôtô châu Âu. "Họ sẽ thỏa thuận, vì họ phải làm thế. Họ không có sự lựa chọn", Tổng thống Trump tuyên bố.

Nếu những gì ông Trump tuyên bố trở thành sự thật, chúng sẽ làm ảnh hưởng trực tiếp đến trung tâm của ngành công nghiệp châu Âu, làm cho những chiếc xe được sản xuất bởi Volkswagen, BMW và Daimler  tại thị trường quê nhà của họ trở nên đắt đỏ hơn cho người Mỹ. Nước Đức, nơi sản xuất bị sa lầy trong suy thoái, hiếm khi có thể trả thuế mới cho các sản phẩm của mình.

"Nó chắc chắn sẽ có tác động tiêu cực rất đáng kể" đối với tăng trưởng kinh tế cả ở châu Âu và Mỹ, Torsten Slok, nhà kinh tế trưởng tại Deutsche Bank Securities nói.

Thủ tướng Đức Angela Merkel, phát biểu hôm thứ năm tại Davos, cho biết bà hy vọng một thỏa thuận có thể được thực hiện với Mỹ, đồng thời nhắc lại quan điểm của bà rằng khuôn khổ thương mại đa phương là con đường tốt hơn cho sự thịnh vượng toàn cầu.

Ngay cả một thỏa thuận nhỏ với châu Âu cũng có thể là một công cụ mạnh mẽ cho Tổng thống Trump trên con đường tái đắc cử.

Bài liên quan

Sóng gió chờ ông Donald Trump ở Davos

Hạ viện Mỹ gửi điều khoản luận tội Tổng thống Donald Trump cho Thượng viện

Tổng thống Donald Trump phát biểu đáp trả thế nào sau khi Iran nã tên lửa vào các căn cứ quân sự?

Hạ viện Mỹ bỏ phiếu giới hạn quyền chỉ huy quân sự của Tổng thống Donald Trump