Chuyên gia mách nước tránh bẫy lừa đảo đầu tư siêu lợi nhuận

Vào những tháng cuối năm 2024, cơ quan chức năng triệt phá một loạt đường dây lừa đảo đầu tư, lừa đảo tài chính quy mô lớn với tổng số tiền thu giữ, thiệt hại hàng chục nghìn tỷ đồng như đường dây lừa đảo Mr. Pips Phó Đức Nam, Công ty GFDI... Thống kê cho thấy con số người bị lừa đảo lên đến hàng nghìn người.

Bẫy lừa đảo tinh vi

Bình luận vấn đề này, ông Trần Hoàng Sơn, Giám đốc Chiến lược thị trường, CTCP Chứng khoán VPBank (VPBankS) bày tỏ có nhiều nguyên nhân nhà đầu tư dễ bị mắc bẫy trước lời mời gọi đầu tư siêu lợi nhuận.

Thứ nhất, các trang thường giả mạo những tên của ngân hàng, tổ chức tài chính uy tín trên thế giới, chạy quảng cáo liên tục trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Zalo; hoặc mạo danh, lợi dụng hình ảnh của doanh nhân, Shark ở trên các phương tiện truyền thông để chạy quảng cáo, mời gọi đầu tư.

Thứ hai, kẻ lừa đảo có thể mời mua cổ phần nhưng thực ra là góp vốn, và cổ phần phát hành ra không có giá trị, không có ý nghĩa pháp lý. Trong những năm gần đây, chúng ta đã thấy chiêu trò góp vốn vào mô hình đầu tư như nông nghiệp, trang trại… Kẻ lừa đảo có thể đưa nhà đầu tư đến thăm trang trại đó. Nhưng thực tế, các doanh nghiệp đã tạo ra trang trại ảo, phông bạt. Chỉ trong một thời gian sau, doanh nghiệp biến mất và rất khó đòi lại vốn.

Thứ ba, các công ty đầu tư mời nhà đầu tư tham gia group kín, thường gửi ảnh lợi nhuận giả để tạo cảm giác ham thích. Những group kín ở web, app trading giả mạo này có thể tạo lập hình ảnh siêu lợi nhuận trong thời gian ngắn. Việc lợi nhuận dễ dàng có thể thu hút nhà đầu tư nộp tiền và thử. Giai đoạn đầu nộp tiền ít thì nhà đầu tư có thể rút lãi nhưng đến lúc nộp nhiều thì do một lý do nào đó, phía sàn cho biết phải nộp thêm để rút tiền. Nhưng càng nộp thì lại càng không thể rút được nữa.

Do vậy, chuyên gia đến từ VPBankS cho rằng nếu ai đó tuyên bố mang lại lợi nhuận hai chữ số hàng tháng hoặc hàng tuần, nhà đầu tư nên hỏi lại: “Mô hình kinh doanh của bạn là gì? Trên toàn cầu đã có ai làm hay chưa? Làm như thế nào để đạt lợi nhuận đó?”.

Thực tế, chỉ có những công ty có sáng chế, sáng tạo tuyệt vời nhất trên thế giới mới có mức tăng trưởng hàng năm trên 50%. Ông Sơn dẫn chứng như câu chuyện của Nvidia với sản phẩm chip bán dẫn tốt nhất thế giới, thì mới đạt được mức tăng trưởng đáng ước mơ như vậy. Nếu trên toàn cầu không có công ty nào thì chắc chắn đây là mô hình lừa đảo, lấy của người trước trả cho người sau. Với mô hình như trên, họ thường lợi dụng sự thiếu hiểu biết của nhà đầu tư để dẫn dụ về mức sinh lời siêu lợi nhuận.

Cẩn trọng khi đầu tư vào thị trường tiền số

Trong giai đoạn vừa rồi, bitcoin và nhiều đồng tiền số khác tăng rất mạnh mẽ, khiến nhà đầu tư hào hứng khi được mời đầu tư. Thế nên, trên thế giới hiện nay, hoạt động lừa đảo cũng thường tập trung vào tiền số, và những đồng tiền này được gọi là “coin rác”. Những đồng tiền trên được tạo ra trên các nền tảng ảo, không có một ứng dụng nào cả và dễ rơi vào trạng thái vô giá trị.

Ông Sơn đánh giá tiền số là thị trường rất tiềm năng, nhưng các đồng tiền cần phải có một mục đích ứng dụng thực tế nào đó. Ví dụ, những đồng tiền như bitcoin có thể là công cụ thanh toán, dự trữ về mặt giá trị. Bitcoin được khóa về mặt số lượng (21 triệu đơn vị). Bởi vậy, khi nhu cầu ngày càng tăng, nguồn cung ngày càng ít thì giá bitcoin trong tương lai sẽ đi lên.

Coin nào mà có nền tảng, ứng dụng về mặt tài chính thì mới có giá trị. Những đồng tiền có nền tảng như Solana (SOL) hay Ethereum (ETH) đều có những bước tăng giá rất tốt trong năm nay. Những đồng memecoin (được phát hành dựa trên niềm tin, hình ảnh meme …) thì thường rơi vào giai đoạn mất giá không phanh, vô giá trị.

Bởi vậy, khi đầu tư vào thị trường tiền số, nhà đầu tư cần có thời gian đủ dài để tìm hiểu xem sự vận hành của đồng coin, nghiên cứu xem nền tảng đó có ứng dụng tài chính, công nghệ không, có tạo ra giá trị hay không? Nếu không, đây sẽ là những đồng coin rác và nhà đầu tư có thể bị “rút thảm” (rugpull) bất cứ lúc nào. Rút thảm là nhà sáng lập bán toàn bộ vốn, rút đi và khiến nhà đầu tư mất toàn bộ tiền.

Giám đốc Chiến lược thị trường VPBankS đánh giá trong giai đoạn hiện tại, mặc dù tiền số đầy tiềm năng nhưng cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro. Vì vậy, trước khi tham gia, nhà đầu tư cần trang bị kiến thức và kỹ năng, tránh rủi ro về lừa đảo và đặc biệt cẩn trọng trước những lời kêu gọi đầu tư vào tiền ảo “x3, x4 lợi nhuận” trong thời gian ngắn. Mặt khác, tiền số vẫn là lĩnh vực “tranh tối tranh sáng” bởi Việt Nam chưa có khuôn khổ pháp lý quản lý loại tài sản này.

Ngoài ra, trong năm 2024, Bộ Công an đã xử lý rất nhiều sàn giao dịch, chủ yếu là các sàn ảo, chẳng hạn như MyAladdinz, Forex, LionGroup, Wefinex, Copycat. Đây toàn là những cái tên xa lạ với dân tài chính.

Do đó, khi có lời mời tham gia các sàn giao dịch, nhà đầu tư phải xem cái tên đó có được nhà nước cấp phép hay không, có được quảng bá rộng rãi trên phương tiện thông tin đại chúng hay không và được quản lý bởi bộ ngành nào.

Nhà đầu tư cần lưu ý hai yếu tố là sàn có hợp pháp hay không và có mô hình kinh doanh chuẩn hay không. Mô hình kinh doanh là yếu tố rất quan trọng bởi vì một công ty, một tổ chức đều phải có mô hình hoạt động. Ví dụ, công ty chứng khoán hoạt động như một nhà môi giới, ngân hàng là tổ chức kinh doanh vốn. Còn những công ty lừa đảo thì mô hình hoạt động rất lập lờ và kêu gọi nhà đầu tư bỏ tiền vào một sản phẩm không rõ ràng. Các app, sàn lừa đảo thường không có ở Việt Nam và lưu trữ dữ liệu tại nước ngoài, rất khó có thể truy vết nguồn gốc.