Bạn bè bên Đức nay gặp lại Cử chắc không nhận ra. Da dẻ đen nhẻm, quần áo tuềnh toàng, đúng chất lão nông tri điền. Bao nhiêu trắng trẻo, hồng hào bơ sữa coi như đã trả hết cho đất khách quê người.

Cử quê Đức Thọ, Hà Tĩnh. Thế nào rồi ra lại lấy vợ Đức. Hai dòng máu Đức, một da vàng, một da trắng kết hợp sinh được 4 người con. Đùng một cái, nhớ mẹ già ở quê, Cử quyết định về nước. Hai con gái theo mẹ ở lại Âu châu, hai con trai theo cha về châu Á. Hai vợ chồng năm gặp nhau đôi ba lần, như Chức nữ - Ngưu lang.

Cử về Việt Nam đầu những năm hai nghìn. Mua căn nhà phố ở ngõ Thọ Xương, cách Bờ Hồ mấy bước chân. Ban đầu hắn làm tư vấn đầu tư, kéo “bọn Đức” sang hợp tác làm ăn với nhiều những tập đoàn lớn của Việt Nam. Đội của Nguyễn Trọng Cử ở bên Đức thời kỳ đó là đội mạnh, đồng Mark giắt lưng. Nhiều bạn bè nghe Cử rủ rê cũng về nước, rồi góp tiền cùng làm nhà máy. (Đội Đức không hiểu sao không máu buôn đất, có thể vì thế mà đến nay có vẻ mờ so với các soái Nga). Hồi Phạm Hùng làm Tổng giám đốc Lilama, lâu lâu lại thấy Cử xuất hiện cùng mấy lão Tây, bàn toàn chuyện nồi hơi, tuabin…

Cử là du học sinh Việt Nam thuộc loại xuất sắc tại Đông Đức. Sau bức tường Berlin sụp đổ, Cử cùng các đồng đội ở lại “khởi nghiệp” trên nước Đức thống nhất. Sẵn gen cần cù chịu khó của người Việt, kiến thức thu nạp mấy năm du học Đông Đức, lại đang độ tuổi vàng của năng lượng và sáng tạo, nên khi tiếp xúc với “văn minh” Tây Đức, Cử và nhiều bạn bè một thuở nhanh chóng tích luỹ được không chỉ tiền bạc mà còn là kinh nghiệm, trình độ làm ăn, kinh doanh. Bối cảnh kinh tế trong nước đầu những năm 2000 khi Đổi mới đã thành hình, có thể coi là miền đất hứa cho những Việt kiều như Cử.

Thế nào rồi đang “xuôi chèo mát mái” tự nhiên hắn bỏ phố lên rừng. Đó là miền “khỉ ho cò gáy” cách thị trấn Sapa mười mấy cây số. Nhưng không phải lánh đời để tu luyện nhân tâm, luật gia Nguyễn Trọng Cử bắt đầu một cuộc “khởi nghiệp” hoàn toàn mới: nuôi cá hồi, cá tầm.

Không ngoa khi gọi Cử là một trong những “thành hoàng” của làng nuôi cá nước lạnh Việt Nam. Sát cánh cùng Cử là các chuyên gia ở Trung tâm nghiên cứu Thuỷ sản nước lạnh và đặc biệt là là Udo Grob, người bạn Đức lâu năm, chuyên gia hàng đầu về cá nước lạnh. Đầu tư bài bản, chuyên nghiệp, từ cơ sở ban đầu ở Thác Vàng, Sapa đến nay hệ thống trại cá nước lạnh công nghệ Đức của Nguyễn Trọng Cử đã trở thành nhà cung cấp con giống và thành phẩm cá tầm, cá hồi lớn nhất cả nước.

Nghề chơi cũng lắm công phu, huống hồ nghề nuôi. Ấp được trứng cá tầm với điều kiện ở trong nước là cả một kỳ công. Cá nở rồi lại làm sao dưỡng được, chăm bẵm cho đến khi cứng cáp, xuất chuồng mà bơi lội tung tăng khắp các hồ nuôi trong nam ngoài bắc. Công phu ấy không thể tính tháng, tính ngày. 

Tháng 2/2017,  Phó Thủ tướng Cộng hoà Uzbekistan kiêm Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Nguồn nước Uzbekistan, ngài Mirzaev Zoiyr cùng Đoàn công tác của nước bạn đã dành trọn một ngày lên Sông trại Đà Bắc, tỉnh Hoà Bình thăm cơ sở nuôi cá của ông Cử và kí biên bản hợp tác nuôi cá tầm.

Với sản phẩm "cây nhà lá vườn"- “Caviar made in Vietnam“, một bữa tiệc được tổ chức ngay trên Sông trại Đà Bắc để thiết đãi những vị khách quý đến từ phương xa. Cử dí dỏm:  Người nuôi cá đi làm “ngoại giao” bằng chuyên môn của mình.

Một nhà văn khi biết về mô hình cá sạch này đã đặt cho  Nguyễn Trọng Cử một tên mới khá thú vị: “Cá Cử“. Nhà hàng 46 An Dương, Hà Nội là một cơ sở mới của “Cá Cử“ trong tâm nguyện xây dựng mô hình "Cá sạch từ trại nuôi đến bàn ăn". Cử kỳ vọng xây dựng nơi đây trở thành không chỉ là một không gian ẩm thực mà  còn một không gian văn hoá. Những đêm "Âm vang di sản dân ca" đầu tiên đã được tổ chức.

Nói về cử, Phạm Hùng chỉ dùng một chữ "kết nối". Theo ông Hùng, đây là năng lực tuyệt vời của Nguyễn Trọng Cử: kết nối hai dòng máu Đức Thọ và Đức "Tây", kết nối nông nghiệp Việt với công nghệ Đức, và đặc biệt là kết nối bạn bè....

Đó là một góc nhìn, còn từ những thành tựu hôm nay nhìn lại hành trình "ngược dòng" của Nguyễn Trọng Cử, có thể phần nào giải mã chìa khoá nguồn năng lượng của người đàn ông này chính là tình yêu mẹ già, yêu gia đình, quê hương đất nước và tình yêu lao động. 

Bài liên quan

Mô hình cá sạch và 'ngoại giao nhân dân'

Việt Nam vào top 10 nước nhận kiều hối lớn nhất 2017

Chính phủ Đức đầu tư hơn 5 triệu Euro hỗ trợ Việt Nam ứng dụng lưới điện thông minh

Tiêu chí xác định DN nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao