Trung Quốc hạn chế xuất khẩu đất hiếm làm điêu đứng toàn thế giới

Quyết định của Trung Quốc vào tháng 4 về việc tạm dừng xuất khẩu nhiều loại đất hiếm và nam châm đã làm đảo lộn chuỗi cung ứng quan trọng đối với các nhà sản xuất ô tô, nhà sản xuất hàng không vũ trụ, công ty bán dẫn và nhà thầu quân sự trên toàn thế giới.

Sự thống trị của Trung Quốc đối với ngành công nghiệp khoáng sản quan trọng, chìa khóa cho quá trình chuyển đổi năng lượng xanh, ngày càng được coi là đòn bẩy quan trọng đối với Bắc Kinh trong cuộc chiến thương mại với Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump.

Trung Quốc sản xuất khoảng 90% lượng đất hiếm của thế giới và các đại diện của ngành công nghiệp ô tô đã cảnh báo về các mối đe dọa ngày càng tăng đối với sản xuất do họ phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu từ Trung Quốc.

"Điều này gây căng thẳng cho một hệ thống được tổ chức chặt chẽ với các bộ phận được đặt hàng trước nhiều tuần", Sherry House, Giám đốc tài chính của Ford, cho biết tại một hội nghị đầu tư vào hôm thứ Tư.

Bà cho biết các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Trung Quốc tạo thêm nhiều lớp hành chính, đôi khi diễn ra suôn sẻ, nhiều lúc thì không. "Vấn đề này vẫn tiếp tục tồn tại và chúng tôi sẽ tiếp tục giải quyết vấn đề này".

Ủy viên thương mại EU Maros Sefcovic cho biết hôm thứ Tư rằng ông và người đồng cấp Trung Quốc đã nhất trí làm rõ tình hình đất hiếm càng sớm càng tốt.

"Chúng ta phải giảm sự phụ thuộc vào tất cả các quốc gia, đặc biệt là một số quốc gia như Trung Quốc, nơi chúng ta phụ thuộc hầu như 100%", Ủy viên chiến lược công nghiệp EU Stephane Sejourne cho biết.

"Các biện pháp hạn chế xuất khẩu làm tăng ý chí đa dạng hóa nguồn cung của chúng tôi", ông cho biết khi Brussels xác định 13 dự án mới bên ngoài khối nhằm tăng nguồn cung kim loại và khoáng sản thiết yếu.

Hiệp hội cung cấp ô tô châu Âu CLEPA cho biết một số dây chuyền sản xuất đã ngừng hoạt động sau khi nguồn cung nguyên liệu bị tạm dừng, đây là cảnh báo mới nhất về mối đe dọa ngày càng tăng đối với hoạt động sản xuất vì các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Trung Quốc.

Trong số hàng trăm yêu cầu cấp giấy phép xuất khẩu do các nhà cung cấp ô tô đưa ra kể từ đầu tháng 4, chỉ có một phần tư được chấp thuận cho đến nay, CLEPA cho biết thêm, với một số yêu cầu bị từ chối vì những gì hiệp hội mô tả là "trình tự thủ tục phức tạp".

Hiệp hội không nêu tên các công ty nhưng cảnh báo về tình trạng ngừng hoạt động sẽ tiếp tục và mở rộng ra nhiều ngành hơn.

Mặc dù thông báo của Trung Quốc vào tháng 4 trùng với một gói trả đũa rộng hơn đối với thuế quan của Washington, các biện pháp này được áp dụng trên toàn cầu và đang gây lo ngại cho các giám đốc điều hành doanh nghiệp trên toàn thế giới.

Trước đó vào thứ Tư, Joerg Burzer - Giám đốc phụ trách sản xuất của Mercedes-Benz cho biết ông đang trao đổi với các nhà cung cấp hàng đầu về việc xây dựng "vùng đệm" các kho dự trữ để bảo vệ trước các mối đe dọa tiềm ẩn đối với nguồn cung.

Mercedes hiện không bị ảnh hưởng bởi tình trạng thiếu hụt đất hiếm.

BMW cho biết một phần mạng lưới nhà cung cấp của họ đã bị gián đoạn nhưng các nhà máy của riêng họ vẫn hoạt động bình thường.

Các nhà sản xuất ô tô của Đức và Hoa Kỳ đã phàn nàn rằng các hạn chế do Trung Quốc áp đặt đe dọa đến hoạt động sản xuất, sau một khiếu nại tương tự từ một nhà sản xuất xe điện Ấn Độ vào tuần trước.

Mathias Miedreich, thành viên hội đồng quản trị phụ trách hệ thống truyền động điện tại nhà cung cấp ô tô Đức ZF Friedrichshafen, cho biết công ty có thể xin được phần lớn các giấy phép cần thiết từ Trung Quốc.

Trong cuộc họp báo hôm thứ Ba, ông cho biết ông lo ngại rằng tình hình cuối cùng có thể giống với tình trạng thiếu chip máy tính trong đại dịch COVID-19, khiến hàng triệu xe bị xóa sổ khỏi kế hoạch sản xuất của các nhà sản xuất ô tô.

Nhiều người đang vận động chính phủ tìm ra giải pháp nhanh chóng nhưng một số công ty chỉ có đủ nguồn cung để sử dụng trong vài tuần hoặc vài tháng, Wolfgang Weber, Tổng giám đốc điều hành của Hiệp hội Công nghiệp điện và Kỹ thuật số ZVEI của Đức, cho biết trong một tuyên bố qua email.

Swedish Autoliv, nhà sản xuất túi khí và dây an toàn lớn nhất thế giới, cho biết hoạt động của công ty không bị ảnh hưởng, nhưng Tổng giám đốc điều hành Mikael Bratt cho biết ông đã thành lập một lực lượng đặc nhiệm để quản lý tình hình.

Sự phụ thuộc vào Trung Quốc

Có rất ít lựa chọn thay thế cho Trung Quốc.

Các nhà sản xuất ô tô từ General Motors cho tới BMW và các nhà cung cấp lớn như ZF và BorgWarner đang nghiên cứu hoặc đã phát triển động cơ có hàm lượng đất hiếm từ thấp đến bằng không nhằm mục đích cắt giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc, nhưng rất ít công ty có thể mở rộng quy mô sản xuất để giảm chi phí.

BMW đã triển khai động cơ điện không có nam châm cho thế hệ ô tô điện mới nhất của mình, nhưng vẫn cần đất hiếm cho các động cơ nhỏ hơn cung cấp năng lượng cho các bộ phận như cần gạt nước kính chắn gió hoặc con lăn cửa sổ ô tô.

"Không có giải pháp nào trong ba năm tới ngoại trừ việc đạt được thỏa thuận với Trung Quốc", Andreas Kroll, Giám đốc điều hành của Noble Elements, nhà nhập khẩu đất hiếm cho các công ty vừa và các công ty khởi nghiệp không có hàng tồn kho riêng, cho biết.