Tòa án ngăn ông Trump sa thải thống đốc Lisa Cook, bảo vệ sự độc lập của Fed

Thẩm phán của tòa án liên bang Mỹ mới đây ngăn chặn Tổng thống Donald Trump sa thải Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Lisa Cook sau khi đại diện của quan chức này đệ đơn kiện việc ông Trump cách chức bà.

Trong lệnh tạm thời ngăn chặn việc sa thải bà Cook tối muộn ngày 9/9, thẩm phán Tòa án Washington D.C. Jia Cobb nhấn mạnh: "Lợi ích công cộng trong sự độc lập của Cục Dự trữ Liên bang nghiêng về việc phục chức cho bà Cook".

"(Bà) Cook đã chứng minh rõ rằng việc bà bị cách chức là vi phạm điều khoản ‘có lý do chính đáng’ của Đạo luật Dự trữ Liên bang", lệnh ngăn chặn nêu rõ.

Theo luật định, nhằm bảo vệ ngân hàng trung ương khỏi sự can thiệp chính trị, các thống đốc Fed chỉ bị sa thải khi “có lý do chính đáng”.

Lý giải cho quyết định của mình, thẩm phán Cobb cho biết, “cách hiểu đúng nhất” về điều khoản đó là cơ sở để cách chức một thống đốc Fed chỉ giới hạn ở các hành động liên quan đến "hành vi khi đương chức" của thống đốc đó.

Do đó, "có lý do chính đáng" không bao hàm việc cách chức một cá nhân chỉ vì hành vi xảy ra trước khi họ nhậm chức”, thẩm phán Cobb viết, đề cập đến cáo buộc gian lận thế chấp của bà Cook mà Tổng thống Trump đã viện cớ để sa thải bà.

Lệnh của thẩm phán Cobb yêu cầu ông Chủ tịch Fed Jerome Powell và Hội đồng Thống đốc Fed "không được thực hiện bất kỳ hình thức nào" việc cách chức bà Cook do lệnh của Tổng thống Trump.

Bà Cook, nữ thống đốc da màu đầu tiên trong lịch sử của Fed, đã phủ nhận mọi sai phạm. Đây là lần đầu tiên một tổng thống Mỹ có động thái sa thải một thống đốc Fed vì lý do được cho là có căn cứ.

"Phán quyết hôm nay công nhận và tái khẳng định tầm quan trọng của việc bảo vệ sự độc lập của Fed khỏi sự can thiệp chính trị bất hợp pháp", Abbe Lowell, luật sư của bà Cook, tuyên bố.

"Việc cho phép Tổng thống cách chức Thống đốc Cook một cách bất hợp pháp dựa trên những cáo buộc mơ hồ và thiếu căn cứ sẽ gây nguy hiểm cho sự ổn định của hệ thống tài chính của chúng ta và làm suy yếu thượng tôn pháp luật", ông Lowell nói.

Tòa án Tối cao Mỹ dự kiến sẽ đưa ra phán quyết cuối cùng trong vụ kiện này.

Quyết định của thẩm phán Cobb cũng đồng nghĩa với việc bà Cook sẽ tham gia cuộc họp định kỳ sắp tới của Fed, vào ngày 16-17/9. Thị trường nhận định Fed sẽ cắt giảm lãi suất tại cuộc họp này.

Lo ngại về sự độc lập của Fed

Trước đó, ngày 25/8, ông Trump thông báo sa thải Thống đốc Cook vì Giám đốc Cơ quan Tài chính nhà ở liên bang Bill Pulte cho rằng bà đã gian lận thế chấp khi ký các tài liệu cho hai bất động sản mà bà sở hữu. Bà Cook đã ký các tài liệu đó trước khi gia nhập Fed.

Việc sa thải bà Cook diễn ra sau nhiều tháng ông Trump liên tiếp gây áp lực lên Fed và Chủ tịch Jerome Powell để hạ lãi suất. Ông Trump cũng đã đề cập đến ý định sa thải ông Powell vào mùa hè này. Những động thái đó làm dấy lên quan ngại về tính độc lập của ngân hàng trung ương Mỹ.

Fed từ lâu đã hoạt động với quyền tự chủ trong việc thiết lập lãi suất, không chịu áp lực chính trị, vì các quyết định của cơ quan này rất quan trọng trong việc định hình nền kinh tế Mỹ và toàn cầu.

Trong trường hợp sa thải bà Cook thành công, ông Trump sẽ đề cử người thay thế bà, đồng nghĩa với việc 4/7, tức đa số, thống đốc của Fed sẽ là những người được ông đề cử. Hai trong số thống đốc Fed, được ông Trump đề cử trong nhiệm kỳ đầu, đã bỏ phiếu ủng hộ giảm lãi suất trong cuộc họp của Fed vào tháng 7.

Ngày 10/9, Ủy ban Ngân hàng Thượng viện Mỹ dự kiến bỏ phiếu về việc ông Trump đề cử Stephen Miran, chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế của Nhà Trắng, vào Hội đồng Thống đốc Fed. Ông Miran sẽ thay thế bà Adriana Kugler, người đã bất ngờ từ nhiệm hồi tháng trước.