Ông Trump leo thang cuộc đối đầu với Fed

Quyết định chưa có tiền lệ

Tổng thống Donald Trump hôm 25/8 tuyên bố sa thải Thống đốc Hội đồng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Lisa Cook, đánh dấu động thái leo thang chưa từng có trong cuộc đối đầu với ngân hàng trung ương Mỹ do cơ quan này từ chối giảm lãi suất.

Quyết định của ông Trump sa thải một thống đốc được cho là chưa từng có tiền lệ trong lịch sử 111 năm của Fed.

Trong thư gửi bà Cook đăng trên mạng xã hội Truth Social thông báo việc sa thải, ông Trump dẫn cáo buộc của Giám đốc Cơ quan Tài chính nhà ở Liên bang Bill Pulte rằng thống đốc Fed đã khai man trong đơn xin vay thế chấp nhà.

Thông báo này được đưa ra 4 ngày sau khi Bộ Tư pháp Mỹ cho biết sẽ điều tra bà Cook vì tuyên bố của ông Bill Pulte.

Phản ứng trước thông báo này, bà Cook cho biết Tổng thống Trump "không có thẩm quyền làm thế (sa thải)" và khẳng định bà sẽ không từ chức. "Tôi sẽ tiếp tục thực hiện nhiệm vụ của mình để giúp đỡ nền kinh tế Mỹ như tôi đã làm kể từ năm 2022".

Tuần trước, đáp trả lời kêu gọi từ chức từ ông Trump trên mạng xã hội, bà Cook tuyên bố không có ý định để "bị bắt nạt" và từ chức bởi một số vấn đề được nêu trong một bài đăng trên mạng xã hội.

Bà Cook đã thuê luật sư nổi tiếng Abbe Lowell làm đại diện cho mình. Cho đến nay, bà chưa bị buộc tội bất kỳ tội danh nào.

Bà Cook là một trong 7 thành viên Hội đồng Thống đốc Fed và cũng là người phụ nữ Mỹ gốc Phi đầu tiên giữ chức vụ này, được cựu Tổng thống Joe Biden bổ nhiệm.

Quốc hội đã hạn chế quyền của tổng thống trong việc đơn phương sa thải một thống đốc Fed thông qua Đạo luật Dự trữ Liên bang năm 1913. Đạo luật này quy định rằng tổng thống chỉ có thể làm như vậy "khi có lý do chính đáng".

Dù luật không nêu rõ thế nào là "lý do chính đáng", nhưng trước đây, từ này thường được hiểu là hành vi sai trái hoặc trốn tránh nhiệm vụ.

Trong thư thông báo gửi bà Cook hôm 25/8, ông Trump đã gắn những cáo buộc của ông Pulte về gian lận thế chấp với nhận thức của công chúng về hành động của bà với tư cách là thống đốc Fed. Ông viết: "Có đủ lý do để tin rằng bà đã khai man về một hoặc nhiều hợp đồng thế chấp".

"Trước hành vi gian dối và có khả năng phạm tội của bà trong vấn đề tài chính, [người dân Mỹ] không thể và tôi không tin tưởng vào sự chính trực của bà đến vậy", ông Trump nhấn mạnh.

Phản ứng trái chiều

Trong một tuyên bố bảo vệ thân chủ, luật sư Abbe Lowell cho biết: "Tổng thống Trump đã một lần nữa sử dụng mạng xã hội để 'sa thải bằng tweet' và một lần nữa phản xạ bắt nạt của ông ấy lại có khiếm khuyết và những yêu cầu của ông ấy đều thiếu quy trình, cơ sở hay thẩm quyền pháp lý phù hợp".

"Chúng tôi sẽ thực hiện bất kỳ hành động nào cần thiết để ngăn chặn hành động bất hợp pháp của ông ấy", ông Lowell nói, đồng thời cảnh báo sẽ đâm đơn kiện quyết định của ông Trump.

Người phát ngôn của Fed chưa đưa ra bình luận gì về thông báo sa thải của ông Trump.

Tòa án liên bang có thể thách thức quyết định sa thải bà Cook. Tòa án Tối cao là cấp cuối cùng có thể phán quyết liệu việc sa thải bà có hợp pháp hay không.

Nếu quyết định này được giữ nguyên, Hội đồng Thống đốc Fed sẽ có đa số các thành viên do ông Trump bổ nhiệm.

Trong một tuyên bố vào tối thứ Hai, Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Elizabeth Warren cho biết: "Nỗ lực sa thải Lisa Cook phi pháp là ví dụ mới nhất về một vị Tổng thống tuyệt vọng đang tìm kiếm một vật tế thần để che đậy cho thất bại của chính mình trong việc giảm chi phí cho người Mỹ".

Bà Warren, thành viên cấp cao của Ủy ban Ngân hàng, Nhà ở và Đô thị ở Thượng viện, khẳng định: "Đó là một hành vi giành giật quyền lực độc đoán, trắng trợn vi phạm Đạo luật Dự trữ Liên bang và phải bị đảo ngược tại tòa án".

Edward Mills, Giám đốc điều hành công ty tư vấn tài chính Raymond James, cho biết động thái sa thải bà Cook "đánh dấu một thời điểm chưa từng có đối với sự độc lập của ngân hàng trung ương, báo hiệu chiến dịch leo thang của Nhà Trắng nhằm gây ảnh hưởng trực tiếp đến các quyết định chính sách tiền tệ".

"Thị trường có thể nhìn nhận cuộc tấn công này vào sự độc lập của Fed theo hướng tiêu cực, làm gia tăng sự bất ổn về định hướng chính sách trong tương lai", ông Mills nói thêm.

Trong khi đó, ông Pulte hoan nghênh động thái của Tổng thống Trump và cảm ơn "cam kết ngăn chặn gian lận thế chấp và tuân thủ pháp luật" của ông.

Nỗ lực của ông Trump can thiệp vào chính sách của Fed

Việc sa thải Thống đốc Cook diễn ra sau nhiều tháng ông Trump công khai phàn nàn về việc Fed và Chủ tịch Jerome Powell không chịu cắt giảm lãi suất như ông yêu cầu kể từ khi trở lại Nhà Trắng vào tháng 1.

Ngày 15/7, ông Trump đã hỏi một nhóm thành viên Đảng Cộng hòa tại Quốc hội liệu ông có nên sa thải Chủ tịch Fed Powell hay không, và họ đồng ý, một quan chức cấp cao của Nhà Trắng cho hay. Ông Trump nói rằng ông sẽ thực hiện điều đó.

Nhưng một ngày sau đó, người đứng đầu Nhà Trắng công khai phủ nhận việc ông sẽ sa thải ông Powell, mặc dù ông vẫn để ngỏ khả năng đó nếu ông Powell mắc tội gian lận.

Nếu Tổng thống Trump đạt mục đích bãi nhiệm bà Cook, ông sẽ có thể đề cử người thay thế bà và sắp xếp lại ban điều hành của Fed trong vài năm tới. Nhiệm kỳ của các thống đốc Fed thông thường kéo dài 14 năm.

Hai trong số 7 thống đốc Fed hiện tại, Christopher Waller và Michelle Bowman, là những người được ông Trump bổ nhiệm. Cũng chính ông Trump đã đề cử ông Powell làm Chủ tịch Fed vào năm 2017.

Tính đến nay, hội đồng lãnh đạo Fed có 6 thành viên, bao gồm cả bà Cook. Hiện có một ghế trống sau khi bà Adriana Kugler từ chức vào đầu tháng này và sẽ quay lại Đại học Georgetown giảng dạy.

Tổng thống Trump đã đề cử ông Stephen Miran, Chủ tịch Hội đồng cố vấn kinh tế Nhà Trắng, để thay thế bà Kugler.

Nếu ông Miran được Thượng viện phê chuẩn, ông Trump thành công trong việc bãi nhiệm bà Cook và phê chuẩn người thay thế bà, 4 trên 7 người trong hội đồng lãnh đạo Fed sẽ là những người được ông Trump bổ nhiệm.

Hội đồng này, cùng với 5 chủ tịch khu vực luân phiên, hợp thành Ủy ban Thị trường mở liên bang, cơ quan thiết lập lãi suất chủ chốt của ngân hàng trung ương Mỹ.

Sau nhiều tháng chống chịu áp lực cắt giảm lãi suất từ ông Trump, tuần trước ông Powell đã bắn tín hiệu về các điều kiện "có thể đảm bảo" việc hạ lãi suất khi Fed xem xét "thận trọng".

Sau thông tin ông Trump sa thải bà Cook, thị trường tài chính rung lắc nhẹ. Chỉ số Dollar Index, thước đo tỷ giá đồng bạc xanh so với rổ gồm các loại tiền tệ chính, đã giảm 0,3%. Lợi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 2 năm, một loại lãi suất nhạy cảm với các động thái của Fed, đã giảm 4 điểm cơ bản trong phiên giao dịch qua đêm.