Tại tọa đàm Thuế doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu –Triển vọng và thách thức trong thu hút FDI trên địa bàn TP.HCM, do Trung tâm hội nhập quốc tế, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM kết hợp Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) tổ chức, ông Phan Đức Hiếu, nhận định, tác động trước tiên của thuế tối thiểu toàn cầu có thể giảm hiệu quả chính sách ưu đãi thu hút đầu tư nước ngoài (FDI).

"Chính sách này sẽ tác động đến doanh nghiệp FDI lớn, có doanh thu toàn cầu trên 750 triệu Euro, nhưng cũng tác động đến tất cả các dự án nhỏ. Vì với nguyên tắc toàn cầu và cộng gộp, có thể dự án nhỏ ở Việt Nam nhưng lại nằm trong mạng lưới kinh doanh toàn cầu của công ty đó thì cũng bị tác động", ông Hiếu đánh giá và thông tin thêm, một trong những công cụ chủ đạo Việt Nam dùng để thu hút FDI là ưu đãi thuế.

"Công thức chung là "miễn 4 giảm 9" (tức miễn 4 năm, giảm 9 năm), ưu đãi 23 lĩnh vực đặc biệt, 7 lĩnh vực ưu đãi thấp hơn; ưu đãi trong khu công nghiệp, khu kinh tế, khu công nghệ cao… Theo ước tính sơ bộ, thuế thực tế đối với FDI hiện nay ở Việt Nam là 12,3%, thấp hơn mức tối thiểu toàn cầu là 15%. Thậm chí có một số tập đoàn lớn chỉ ở mức 2,75%-5,95%", ông Hiếu ước lượng.

Theo ông Hiếu, Việt Nam là một trong những nước chưa thủ đủ 15% thuế tối thiểu toàn cầu thì các tập đoàn, công ty đa quốc gia không nộp đủ mức thuế này sẽ mang về nộp cho nước mà công ty đóng trụ sở.

"Nếu doanh nghiệp nhìn vào ưu đãi để quyết định đầu tư thì điều này gây hạn chế, thậm chí không còn. Nghĩa là thuế tối thiểu toàn cầu có tác động trực tiếp và gián tiếp tới TP.HCM nói riêng và Việt Nam nói chung. Tác động trực tiếp sẽ là giảm ưu đãi chính sách thu hút FDI, giảm hiệu quả công cụ ưu đãi thuế. Điều này tạo ra tác động gián tiếp từ quốc gia sở tại về thu hút lao động, chi phí, giá cả... Chúng ta thắt lưng buộc bụng để ưu đãi cho nhà đầu tư, nhưng phần "hy sinh" đó lại mang về cho các quốc gia mà công ty có trụ sở", ông Hiếu phân tích.

Ông Hiếu và các chuyên gia đều nhận định, trong bài toán mang tên thuế tối thiểu toàn cầu để thu hút FDI, Việt Nam không có quyền lựa chọn, mà phải tham gia một cách khôn khéo. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội cải thiện môi trường đầu tư, thu hút FDI cho TP.HCM và Việt Nam.

ông Phan Vũ Hoàng, Phó Tổng Giám đốc Deloitte Việt Nam cho biết, chất lượng môi trường đầu tư quan trọng hơn cả những ưu đãi. Không thể lấy ngân sách ra để ưu đãi mãi cho nhà đầu tư nước ngoài, thay vào đó nên tăng chất lượng hấp dẫn bằng hạ tầng, sự minh bạch trong quyết định.

Trong khi đó, TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright phân tích và cho rằng, có thách thức nhưng cơ hội cũng rất nhiều. Theo ông Tuấn, TP.HCM là điểm sáng thu hút FDI năm 2022, với tổng 3,94 tỷ USD, tăng 5,4% so với năm 2021, lũy kế còn hiệu lực 11.273 dự án, tổng vốn 55,84 tỷ USD. FDI đóng góp hơn 13% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, thu ngân sách đạt hơn 78.000 tỷ đồng, chiếm hơn 17% tổng thu ngân sách của TPHCM.

Ông Tuấn cho rằng, TP.HCM vẫn là địa phương khác biệt về môi trường sống, văn hóa, đầu tư... nên không sợ không thu hút được FDI.

"Tuy nhiên, cần thay đổi tư duy tiếp cận thu hút FDI chất lượng cao, bỏ cách tiếp cận ưu đãi thuế trong chiến lược thu hút FDI, tạo lập môi trường cạnh tranh công bằng và bình đẳng. Bên cạnh đó là tập trung đầu tư vốn nhân lực, nâng chất cơ sở hạ tầng, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, thực hiện chiến lược tăng trưởng xanh...", ông Tuấn nhấn mạnh.

Bài liên quan

[Gặp gỡ thứ Tư] Phó chủ tịch EuroCham: Thuế tối thiểu toàn cầu - cơ hội cải cách cho Việt Nam

Thực thi Thuế tối thiểu toàn cầu: Trụ cột II là vấn đề mới và khó đối với các nước khi triển khai

Nhà đầu tư ngoại mong muốn Việt Nam nhanh chóng nghiên cứu nội luật hóa Thuế tối thiểu toàn cầu

Thuế tối thiểu toàn cầu: Tác động và giải pháp cho Việt Nam