Phát hành cổ phiếu thưởng cho người lao động: Ai được? Ai hưởng?

Nhiều doanh nghiệp phát hành ESOP

Thời gian qua, TTCK Việt Nam liên tiếp đón nhận nhiều Công ty phát hành cổ phiếu thưởng cho người lao động (ESOP).

Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBANK – mã VPB) thời gian qua đã phân phối thành công hơn 33,1 triệu cổ phiếu thưởng (ESOP) với giá phát hành là 10.000 đồng/cổ phiếu. Được biết, phương án này đã được thông qua tại Nghị quyết ĐHĐCĐ thường niên 2018 của Ngân hàng.

Mức giá phát hành mua cổ phiếu ESOP chỉ là 10.000 đồng/cổ phiếu, thấp hơn 62,7% so với giá phiên 28/9 là 26.800 đồng/cổ phiếu.

Đặc biệt hơn, đồng loạt lãnh đạo và người nhà làm tại VPB đã đăng ký mua vào số lượng lớn quyền mua cổ phiếu thưởng với mức giá ưu đãi này. Cần phải nhớ rằng, dù số cổ phiếu này sẽ bị hạn chế chuyển nhượng 3 năm kể từ ngày phát hành theo Nghị quyết ĐHĐCĐ thường niên, nhưng mức giá này vẫn được coi là rất hấp dẫn.

Nhóm Tài chính cũng ghi nhận Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (mã VIB) và Công ty CP Chứng khoán Bản Việt (VCSC – mã VCI) đã phát hành lượng lớn cổ phiếu thưởng cho nhân viên.

Công ty CP Tập đoàn Đất Xanh (mã DXG) cũng gây chú ý khi Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Lương Trí Thìn đã mua đến hơn 3,2 triệu cổ phiếu thưởng để nâng tổng số cổ phiếu nắm giữ lên đến hơn 32,4 triệu cổ phiếu, tỷ lệ 9,27%.

Số lượng cổ phiếu thưởng DXG phát hành dự kiến là 7,5 triệu cổ phiếu, như vậy ông Thìn đã mua gần một nửa số cổ phiếu thưởng.

Ngoài ra, có thể kể đến một số doanh nghiệp, điển hình như Công ty CP Nhựa và Môi trường xanh An Phát (mã AAA) phát hành 4 triệu cổ phiếu với mức giá 10.000 đồng/cổ phiếu. Số cổ phiếu này thậm chí còn không bị hạn chế chuyển nhượng.

Công ty CP Đầu tư LDG (mã LDG) phát hành 2 triệu cổ phiếu với mệnh giá 10.000 đồng/cổ phiếu theo chương trình lựa chọn cho người lao động.

Ai được?

Bản thân nhiều nhà đầu tư cũng có các đánh giá trái chiều về ESOP.

Có thể thấy, dù các cổ phiếu ESOP này (trừ AAA) bị giới hạn chuyển nhượng trong một khoảng thời gian nhất định, nhưng loại cổ phiếu này vẫn được nhiều lãnh đạo, người lao động đăng ký mua vì mức giá rất hấp dẫn, đặc biệt trong trường hợp đây là các doanh nghiệp làm ăn “không đến nỗi”, việc mua cổ phiếu ESOP lại có thể coi là khoản tiền “hưu trí”, “đầu tư”, “tiết kiệm” tốt với lãnh đạo và người lao động.

Bản thân các doanh nghiệp phát hành cổ phiếu ESOP với giá ưu đãi thường lập luận việc phát hành này nhắm giữ chân nhân tài, thu hút các nhân lực mới đến Công ty, tạo động lực để thúc đẩy Ban lãnh đạo đạt/vượt chỉ tiêu kinh doanh đã đề ra,… (tiêu biểu nhất là trường hợp của Công ty CP Thế Giới Di động – mã MWG).

Thưởng cổ phiếu bằng ESOP có thể giúp người lao động giảm đáng kể khoản thuế thu nhập cá nhân so với việc được thưởng bằng tiền mặt. Ngoài ra, ESOP cũng có thể là hình thức gọi vốn tốt của doanh nghiệp từ chính “người nhà” là các lãnh đạo và nhân viên.

Bất chấp việc phát hành thêm có thể khiến cổ phiếu với giá phát hành thấp có thể dẫn đến việc pha loãng qua đó khiến tỷ lệ sở hữu của các cổ đông trong doanh nghiệp giảm, tại sao nhiều cổ đông vẫn chấp nhận phương án này? Trao đổi với người viết, một nhà đầu tư kỳ cựu nhận xét, việc các lãnh đạo mua vào cổ phiếu thưởng bằng từng đồng vốn họ bỏ ra sẽ tạo cảm giác an tâm cho cổ đông khi lợi ích của “những người cầm trịch” giờ gắn chặt với sức khỏe doanh nghiệp.

Tuy vậy, ở phía ngược lại, một số nhà đầu tư tỏ thái độ tiêu cực với việc phát hành cổ phiếu ESOP. Đa phần các ý kiến này cho rằng ESOP là cách khác để nhiều lãnh đạo gia tăng thị phần sở hữu và thu thêm lợi nhuận từ doanh nghiệp.

Khác với việc được thưởng khi lợi nhuận vượt kế hoạch năm, việc mua cổ phiếu ESOP có điều kiện ràng buộc không cao khi chỉ mang tính chất yêu cầu người lao động phải cống hiến đủ thời gian tại doanh nghiệp (Trừ trường hợp AAA).

Một trong các cơ sở cho quan điểm tiêu cực này đến từ việc hệ thống chuẩn mực kiểm toán ở Việt Nam chưa có chuẩn mực “Thanh toán trên cơ sở cổ phiếu”. Điều này khiến nhiều người nghi ngại nhiều doanh nghiệp có thể dùng ESOP như một công cụ “đẩy” lợi nhuận lên cao và hoàn thành mục tiêu đề ra.

Nhìn từ trường hợp của DXG và VPB, ông Triệu Quang Đức – Chuyên viên cao cấp của Công ty CP Chứng khoán Ngân hàng TMCP Phát triển Việt Nam Thịnh Vượng (VPBS) nhận định, thường các lãnh đạo doanh nghiệp có thể mua được lượng lớn ESOP nhờ vị trí và thâm niên làm việc của họ. “Ngoài ra, dù nhiều nhận định nói là phát hành ESOP gây thiệt hại cho cổ đông, nhưng nên nhớ ý kiến về việc phát hành hay không lại được quyết định bởi chính các cổ đông này”.

“Với các doanh nghiệp làm ăn minh bạch, không thể khẳng định việc phát hành thêm ESOP là hành vi rút ruột”, ông Đức khẳng định thêm.

Ngoài ra, ông Đức cũng đánh giá việc thay đổi lợi nhuận từ ESOP có thể ảnh hưởng tiêu cực đến lợi nhuận của doanh nghiệp sau giai đoạn ESOP.

Bài liên quan

Chủ tịch 'siêu Ủy ban' Nguyễn Hoàng Anh nói gì về việc quản lý 2,3 triệu tỷ đồng vốn

HDBank muốn phát hành 300 triệu USD trái phiếu quốc tế

'Thế trận' khó lường ở dự án Số 1 Công trường Quốc tế

[Cafe cuối tuần] Donald Trump, Fed và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam