Pháp có tổng thống 39 tuổi: Liệu niềm hy vọng sẽ thành hiện thực?

Emmanuel Macron đã trở thành tổng thống thứ 8 của “Đệ ngũ Cộng hòa Pháp”, với 65,5 % phiếu bầu. 39 tuổi, ông là tổng thống trẻ nhất trong lịch sử nước này. Không tả không hữu, chính đảng “En Marche!” do ông vừa mới sáng lập đã nổi lên như một hồi kèn xung trận: “Hãy tiến lên!”.

Đêm 7/5, Tổng thống sắp lên nắm quyền của nước Pháp, Emmanuel Macron nói với hãng tin AFP: “Một trang sử mới đang được mở ra trong đêm nay”. Trang sử mà ông mong ước, đó là kỷ nguyên của “niềm hy vọng và lòng tin sẽ quay lại”.

Lễ chuyển giao chính quyền sẽ diễn ra tại Điện Elysée ngày 14/5 tới. Lần đầu tiên kể từ 110 năm nay, việc chuyển giao diễn ra vào ngày Chủ Nhật.

Nhưng chén rượu mừng hẵng còn vơi, mới chỉ được một nửa. Phần ba cử tri bỏ phiếu cho bà Le Pen là một con số rất lớn. Số 52% cử tri Anh chọn Brexit không bỏ phiếu cho Nigel Farage và tỷ lệ cử tri Mỹ chọn Trump cũng không cao như thế này.

Kết quả tuy ngoạn mục, Emmanuel Macron vẫn bị coi là chưa được tôi luyện qua chính trường. Thắng lợi của ông, vì vậy, chỉ được xem như khúc dạo đầu cho những trận chiến khốc liệt hơn đang ở phía trước.

Tuy nhiên, cuối tuần qua, cả châu Âu đã thở phào nhẹ nhõm. Thủ tướng Anh Theresa May là một trong những lãnh đạo đầu tiên nhanh chóng chúc mừng ông Macron. Các thủ đô EU vui mừng, vì như vậy, Pháp sẽ không là quân cờ domino tiếp theo sau “cuộc đổ bộ” của Brexit và sau thắng lợi của ông Donald Trump trong mùa bầu cử Hoa Kỳ.

Dù từng ủng hộ bà Le Pen, Tổng thống Trump cũng đã chúc mừng Macron trên Twitter.

Đồng euro ngay lập tức tăng giá sau khi có tin ông Macron đắc cử. Trong phiên giao dịch đầu tiên tại các thị trường châu Á, một euro ăn 1,1023 USD, là mức cao nhất kể từ tháng 11 năm ngoái tới nay.

Tổng thống đắc cử sẽ làm gì để nước Pháp có thể tự hào về văn hóa và văn minh của mình, để nước Pháp luôn mở rộng vòng tay, chứ không thu mình và chia rẽ? Macron từng khẳng định, những lá phiếu dành cho ông không nhằm mục đích chống lại cánh hữu. Những lá phiếu ấy là sự chọn của nước Pháp để trở lại với con đường trung chính, cùng nhau kiến tạo và cùng nhau đổi mới.

Macron sẽ đối mặt với một nước Pháp thất nghiệp cao, tăng trưởng thấp, lại đứng trước nguy cơ của chủ nghĩa khủng bố, của khủng hoảng nhập cư và cả của sự bấp bênh trong quan hệ với EU. Kịch tính hơn, khi lịch sử chọn ông làm điểm tựa, Macron vẫn chưa có cương lĩnh cụ thể nhằm hoàn tất vai trò như một “hiệp sỹ” tưới mới và trẻ trung từ một nền chính trị được cử tri cho là già cỗi và đã hết thời.

5 năm tới là cả một cuộc trường chinh gian khổ, để vượt lên làn ranh giữa “nước Pháp mới” với “nước Pháp cũ”, giữa một lãnh thổ có ngoại hình lục lăng “co cụm” với một đất nước “rộng mở”, giữa một con tầu cạn kiệt nhiên liệu “quay lại bến đỗ” với một chiến hạm đang hăm hở vượt đại dương để “hội nhập với châu Âu và hội nhập với thế giới”.

Việc hai ứng cử viên không thuộc các đảng phái chính trị truyền thống lọt vào vòng hai là một sự kiện chưa từng thấy, được giới quan sát cảnh báo nhiều lần. Điều mà phân tích của Le Monde nhấn mạnh là tỉ lệ ủng hộ thực sự, hay nói cách khác “chỉ số tình yêu” (côte d’amour) đối với hai ứng cử viên vào chung kết là hết sức thấp.

Có tới một nửa số cử tri bầu cho hai ứng viên là do họ ở vào thế buộc phải lựa chọn, vì không còn ai khả dĩ hơn.

Trẻ trung nhưng thiếu nghị trình cụ thể, ông Macron, sinh ngày 21/12/1977, chỉ có thể khiến dư luận hướng về hy vọng. Đấy là đánh giá thận trọng của giới quan sát sau giờ phút thăng hoa.

Đã có ngay sự so sánh Macron với Matteo Renzi của Ý. Sinh năm 1975, ông Renzi từng lên làm Thủ tướng Ý cũng lúc 39 tuổi như Macron hiện nay, nhưng không cải tổ được kinh tế Ý và mất chức năm 2016, sau hai năm nắm quyền. Ông Macron có nhiệm kỳ lâu hơn để cải tổ nước Pháp, nhưng liệu các chính trị gia lứa tuổi trước 40 có làm được gì không, chúng ta còn phải chờ xem.

“Rất vui vì cử tri Pháp đã chọn một tương lai đi cùng châu Âu”, Chủ tịch Ủy ban Âu châu Jean-Claude Juncker viết trên Twitter. Các công dân toàn cầu có thể tạm nâng cốc chúc mừng cho nước Pháp, chúc mừng cho châu Âu, dù rằng chén mừng này chưa thể rót đầy.

Quyền lực của tổng thống Pháp rất đặc biệt. Tổng thống đồng thời là Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang (đừng quên nước Pháp là một cường quốc hạt nhân) và có quyền lựa chọn ra Thủ tướng (đương nhiên với sự phê duyệt của Quốc hội). Tổng thống cũng có quyền tổ chức trưng cầu dân ý và giải tán Hạ viện khi cần. Khởi nguyên của những “đặc quyền” này có từ thời Charle de Gaulle (năm 1958).

Niềm hy vọng và lòng tin của của tri Pháp sẽ quay lại như ước nguyện của Macron? Điều này tùy thuộc vào quá trình hiện thực hóa kế hoạch trước bầu cử của Macron. Ông dự định dành các khoản tiết kiệm ngân sách 60 tỷ euro (65 tỷ USD) để Pháp đạt mức nằm trong giới hạn thâm thủng ngân sách mà EU đưa ra, 3% GDP.

Ông sẽ sử dụng các khoản đầu tư công trị giá 50 tỷ euro trong thời gian năm năm cho các dự án bảo vệ môi trường, thực tập học nghề, đổi mới công nghệ digital và các cơ sở hạ tầng công. Ông sẽ quyết định hạ mức thuế doanh nghiệp, từ 33,3% xuống 25%.

Để trở thành một tổng thống thực quyền và có hiệu quả, hẳn nhiên, Macron phải làm sao để đảng “Tiến Lên” của ông chiếm được vị trí đa số ở Quốc hội. Nếu không đạt được điều này, mô thức “sống chung” (cohabitation) sẽ là nguồn gốc của mọi đấu đá nội bộ và cản trở tiến trình lập pháp sau này.

Tổng thống đắc cử Macron không dấu diếm việc mình sẽ tham gia vào tiến trình định hình ngành lập pháp. Và để làm được điều đó, Macro dự kiến “thu nạp” các đảng viên mới từ hàng ngũ của xã hội dân sự, chiếm khoảng một nửa số thành viên mới trong đảng. Đối với nửa còn lại, Macro hy vọng sẽ tập hợp các thành viên từ các đảng truyền thống dưới ngọn cờ “trung tâm”.

Đương nhiên, thành công của chiến lược nói trên còn là câu chuyện của tương lai.

Bài liên quan

Chân dung Emmanuel Macron - Tổng thống Pháp trẻ nhất lịch sử vừa đắc cử

Macron đắc cử tổng thống Pháp: Euro lên đỉnh, chứng khoán khởi sắc

Thị trường tài chính thế giới phản ứng tích cực với kết quả bầu cử tổng thống Pháp