Khó như tuân thủ pháp luật khi giải thể

LS.TRƯƠNG THỊ HIỀN
10:20 20/06/2021

Những ảnh hưởng tiêu cực của dịch bệnh càng lúc càng nghiêm trọng, dẫn đến việc nhiều doanh nghiệp phải tạm ngừng hoạt động hoặc giải thể. Một quá trình chuẩn bị thủ tục phức tạp kéo dài cùng sự bất hợp lý của pháp luật khiến việc giải thể trở thành một nỗi ám ảnh với doanh nghiệp.

4d36c_giaithe_ktsg

Những ảnh hưởng tiêu cực của dịch bệnh càng lúc càng nghiêm trọng, dẫn đến việc nhiều doanh nghiệp phải tạm ngừng hoạt động hoặc giải thể. Trong khi đó, giải thể doanh nghiệp là cả một quá trình thủ tục dài và phức tạp mà nhiều khi trở thành nỗi ám ảnh của những người có liên quan. Các quy định bất hợp lý của pháp luật cũng góp phần vào nỗi ám ảnh đó.

Trong phạm vi bài viết này, người viết xin tập trung vào những quy định bất hợp lý về các hoạt động bị cấm kể từ khi doanh nghiệp có quyết định giải thể.

Cấm chấm dứt thực hiện hợp đồng đã có hiệu lực

Điểm e khoản 1 điều 211 của Luật Doanh nghiệp 2020 (LDN) quy định: kể từ khi có quyết định giải thể, doanh nghiệp, người quản lý doanh nghiệp bị nghiêm cấm “chấm dứt thực hiện hợp đồng đã có hiệu lực”. Quy định này kế thừa nguyên vẹn điều 205 của LDN 2014.

Trước khi phân tích sự bất hợp lý của điều cấm này, xin được tóm tắt trình tự giải thể doanh nghiệp tự nguyện theo LDN như sau:

Bước 1: Doanh nghiệp/chủ doanh nghiệp thông qua quyết định giải thể;

Bước 2: Doanh nghiệp gửi thông báo giải thể cho phòng đăng ký kinh doanh (PĐKKD), cơ quan thuế có thẩm quyền và người lao động của doanh nghiệp;

Bước 3: Doanh nghiệp tổ chức thanh lý tài sản, thu hồi nợ, trả nợ, trả lương/thưởng/trợ cấp cho người lao động, quyết toán thuế... (bao gồm việc ký kết/chấm dứt các hợp đồng cần thiết để thanh lý tài sản, tất toán các nghĩa vụ theo hợp đồng...), chia tài sản còn lại cho chủ doanh nghiệp;

Bước 4: Doanh nghiệp nộp hồ sơ đăng ký giải thể cho PĐKKD;

Bước 5: PĐKKD ra thông báo giải thể.

Như vậy, theo điều cấm nêu trên, doanh nghiệp sau khi ban hành quyết định giải thể (tương ứng bước 1) thì không được chấm dứt các hợp đồng đang có hiệu lực, nhưng đó lại là việc cần phải thực hiện để hoàn tất bước 3. Trên thực tế, doanh nghiệp gần như không thể không vi phạm điều cấm này trừ khi họ không có bất kỳ hợp đồng nào đang có hiệu lực vào ngày ra quyết định giải thể. Còn nếu tuân thủ quy định này, các quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp đối với đối tác/nhà cung cấp/người lao động theo các hợp đồng đang có hiệu lực sẽ vẫn tiếp tục, và do đó, doanh nghiệp cũng sẽ không thể thực hiện được bước 4 để hoàn tất việc giải thể.

Để tránh vi phạm điều cấm này, có ý kiến cho rằng doanh nghiệp nên cố gắng chấm dứt các hợp đồng đang có hiệu lực trước khi ra quyết định giải thể. Khi ấy, việc gì xảy ra?

Đối với các hợp đồng mua bán, hợp đồng dịch vụ, hợp đồng thuê tài sản..., việc chấm dứt hợp đồng hoàn toàn khả thi. Dựa trên các quy định có liên quan của Bộ luật Dân sự và Luật Thương mại, khi đơn phương chấm dứt hợp đồng trước thời hạn mà không có lý do, doanh nghiệp chỉ có rủi ro tổn thất về tài chính do bị đối tác/nhà cung cấp phạt vi phạm hợp đồng hay bị yêu cầu bồi thường thiệt hại. Nếu doanh nghiệp có đủ điều kiện và sẵn lòng chi trả, bồi thường thì sẽ không dẫn đến các khả năng tranh chấp, kiện tụng.

Đối với hợp đồng thuê đất/văn phòng làm trụ sở, việc chấm dứt hợp đồng cũng hoàn toàn khả thi theo Bộ luật Dân sự và Luật Thương mại. Tuy nhiên, xét theo LDN và trên thực tế, việc này không thể thực hiện, vì ở thời điểm này doanh nghiệp vẫn đang hoạt động và không thể đăng ký bỏ địa chỉ trụ sở trên Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp; không thể không có nơi cất giữ tài sản, giấy tờ của doanh nghiệp, nơi cho người lao động làm việc...

Đối với hợp đồng lao động (HĐLĐ), việc đơn phương chấm dứt HĐLĐ trước thời hạn hoặc chấm dứt HĐLĐ không xác định thời hạn mà không có lý do theo quy định của Bộ luật Lao động 2019 (BLLĐ) sẽ gây nhiều tổn thất cho doanh nghiệp, chưa kể việc doanh nghiệp không thể chấm dứt HĐLĐ nếu người lao động không đồng ý. Việc chấm dứt HĐLĐ phải tuân theo các trường hợp chấm dứt HĐLĐ hoặc các trường hợp người sử dụng lao động có quyền đơn phương chấm dứt HĐLĐ theo BLLĐ, nếu không sẽ bị xem là chấm dứt HĐLĐ trái pháp luật và người sử dụng lao động phải nhận người lao động trở lại làm việc theo điều 41 BLLĐ.

Quy định riêng về việc chấm dứt HĐLĐ theo BLLĐ

Khoản 7, điều 34 BLLĐ quy định HĐLĐ sẽ chấm dứt trong trường hợp “người sử dụng lao động không phải là cá nhân chấm dứt hoạt động”. Còn theo điều 45 của bộ luật này, “thời điểm chấm dứt hợp đồng lao động tính từ thời điểm có thông báo chấm dứt hoạt động”. Đối chiếu với quy định của LDN, người ta không xác định được “thông báo chấm dứt hoạt động” tại điều 45 BLLĐ thuộc văn bản nào theo quy trình giải thể 5 bước.

Giả sử có hướng dẫn “thông báo chấm dứt hoạt động” là quyết định giải thể của doanh nghiệp theo bước 1 thì hướng dẫn này lại mâu thuẫn với điều cấm của LDN được nêu ở trên. Và chắc hẳn không thể có hướng dẫn về “thông báo chấm dứt hoạt động” là thông báo giải thể của PĐKKD theo bước 5, vì điều đó sẽ không có ý nghĩa, bởi doanh nghiệp phải chấm dứt tất cả các HĐLĐ tại bước 3 mới có thể có thông báo giải thể theo bước 5.

Trên thực tế, từng có một doanh nghiệp có vốn nước ngoài bị một số người lao động khởi kiện về việc chấm dứt HĐLĐ trái pháp luật dù doanh nghiệp đó có ra quyết định giải thể và có thông báo chấm dứt HĐLĐ với người lao động trước thời hạn theo đúng quy định. Tòa án sơ thẩm đã bác đơn khởi kiện của những người lao động vì cho rằng doanh nghiệp đã ra quyết định giải thể thì được quyền chấm dứt HĐLĐ với người lao động để tất toán các nghĩa vụ của doanh nghiệp và giải thể.

Tuy nhiên, khi những người lao động đó kháng cáo, Tòa án phúc thẩm đã chấp nhận kháng cáo và tuyên doanh nghiệp đã đơn phương chấm dứt HĐLĐ trái pháp luật vì đã vi phạm điều 205 LDN 2014 (mặc dù điều 41 BLLĐ 2012 có quy định rõ “đơn phương chấm dứt HĐLĐ trái pháp luật là các trường hợp chấm dứt HĐLĐ không đúng quy định tại các điều 37, 38 và 39 của bộ luật này”).

Bản án này đã gây xôn xao dư luận. Một số người cho rằng nó được ban hành không đúng theo quy định của pháp luật vì đã không căn cứ vào các quy định của BLLĐ để quyết định về một vấn đề hoàn toàn thuộc phạm vi điều chỉnh của BLLĐ. Một số người khác lại cho rằng thẩm phán có cơ sở pháp lý khi không công nhận một hành vi vi phạm điều cấm của pháp luật, vì doanh nghiệp không chỉ phải tuân thủ pháp luật lao động mà còn phải tuân thủ các pháp luật khác trong đó có LDN.

Các hành vi bị cấm khác

Theo khoản 1 điều 205 LDN 2014, khoản 1 điều 211 LDN 2020, ngoài bị cấm chấm dứt thực hiện hợp đồng đã có hiệu lực, doanh nghiệp khi giải thể còn bị cấm một số hoạt động khác. Như việc doanh nghiệp bị cấm “từ bỏ hoặc giảm bớt quyền đòi nợ”. Đây là điều cấm không hợp lý đối với trường hợp doanh nghiệp đã tất toán hết các nghĩa vụ và đang có một số đối tác còn nợ doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp xóa hoặc giảm nợ để chấm dứt hợp đồng với đối tác nhằm hoàn tất việc giải thể thì sẽ vi phạm pháp luật.

Doanh nghiệp cũng bị cấm “ký kết hợp đồng mới, trừ trường hợp để thực hiện việc giải thể doanh nghiệp”. Điều cấm này cũng không hợp lý đối với trường hợp doanh nghiệp cần chuyển trụ sở, như chuyển đến địa điểm nhỏ hơn để cắt giảm chi phí thuê văn phòng.

Điều cấm khác là cấm “cầm cố, thế chấp, tặng cho, cho thuê tài sản”. Điều này cũng không hợp lý đối với doanh nghiệp cần thực hiện quyền sở hữu tài sản của mình để thu xếp tài chính, hoặc có tài sản cho thuê trong thời gian chờ giải thể, nhất là khi thời gian giải thể có thể sẽ kéo dài vì còn phải thực hiện việc quyết toán thuế với cơ quan thuế địa phương.

Ngoài ra, điều cấm doanh nghiệp “huy động vốn dưới mọi hình thức” cũng không hợp lý đối với những doanh nghiệp cần thu xếp nguồn tiền để thực hiện các nghĩa vụ tài chính trong thời gian chưa thanh lý được tài sản hay thu hồi được nợ.

Có thể thấy những quy định bất hợp lý này không chỉ gây khó cho doanh nghiệp mà còn ẩn chứa rủi ro bất ổn về mặt xã hội, dẫn đến các tình huống khiếu kiện không cần thiết. Thiết nghĩ chúng cần được xem xét điều chỉnh cho phù hợp hơn để vừa tăng tính khả thi, vừa tạo sự an tâm cho doanh nghiệp một khi họ đã chẳng đặng đừng phải làm các thủ tục đóng cửa doanh nghiệp.

(Theo TBKTSG)

  • Cùng chuyên mục
Hòa Phát báo lãi hơn 7.600 tỷ đồng nửa đầu năm

Hòa Phát báo lãi hơn 7.600 tỷ đồng nửa đầu năm

Sau 6 tháng đầu năm 2025, doanh thu và lãi sau thuế của Hòa Phát đạt lần lượt 74.237 tỷ đồng và 7.614 tỷ đồng, lần lượt hoàn thành 44% và 51% kế hoạch năm.

Tài chính - 01/08/2025 17:58

PV Power vượt kế hoạch lợi nhuận năm 2025

PV Power vượt kế hoạch lợi nhuận năm 2025

Sau nửa đầu năm 2025, doanh thu thuần PV Power đạt 17.565 tỷ đồng, tăng 12,4%; lợi nhuận sau thuế 1.205 tỷ đồng, tăng 83% so với nửa đầu năm 2024. Như vậy, PV Power đã hoàn thành gần 46% kế hoạch doanh thu và vượt kế hoạch lợi nhuận 766 tỷ đồng.

Tài chính - 01/08/2025 17:55

‘Cá mập’ PYN Elite Fund gom mạnh cổ phiếu YEG

‘Cá mập’ PYN Elite Fund gom mạnh cổ phiếu YEG

PYN Elite Fund trở thành cổ đông lớn YeaH1 từ tháng 4 và liên tục gom thêm cổ phiếu. Tập đoàn YeaH1 công bố kết quả kinh doanh tăng trưởng mạnh nửa đầu năm.

Tài chính - 01/08/2025 14:43

Cổ phiếu TAL của Taseco Land chính thức niêm yết sàn HoSE

Cổ phiếu TAL của Taseco Land chính thức niêm yết sàn HoSE

Việc Taseco Land đáp ứng đầy đủ tiêu chí niêm yết của sàn HoSE được kỳ vọng sẽ củng cố niềm tin cổ đông và thu hút dòng vốn tổ chức trung và dài hạn.

Tài chính - 01/08/2025 10:23

Chỉ số S&P 500 giảm phiên thứ 3 liên tiếp

Chỉ số S&P 500 giảm phiên thứ 3 liên tiếp

Chỉ số S&P 500 đã có phiên giảm điểm thứ 3 liên tiếp bất chấp đà tăng điểm của nhóm cổ phiếu công nghệ.

Tài chính - 01/08/2025 08:53

Lãi ròng Vinpearl nửa đầu năm 2025 đạt 257 tỷ đồng

Lãi ròng Vinpearl nửa đầu năm 2025 đạt 257 tỷ đồng

Lũy kế nửa đầu năm 2025, doanh thu và lợi nhuận sau thuế Vinpearl lần lượt đạt 5.912 tỷ đồng và 257 tỷ đồng, lần lượt hoàn thành 42,2% và 15% chỉ tiêu cả năm.

Tài chính - 01/08/2025 08:39

Thủy văn thuận lợi, lãi ròng 6 tháng của REE tăng 48%

Thủy văn thuận lợi, lãi ròng 6 tháng của REE tăng 48%

So với kế hoạch năm được thông qua tại ĐHĐCĐ thường niên năm 2025, REE đã hoàn thành 44,7% mục tiêu doanh thu và gần 51% kế hoạch lợi nhuận sau nửa đầu năm.

Tài chính - 01/08/2025 06:45

Lãi ròng Vingroup nửa đầu năm đạt gần 4.059 tỷ đồng, tăng 120%

Lãi ròng Vingroup nửa đầu năm đạt gần 4.059 tỷ đồng, tăng 120%

Tập đoàn Vingroup kết thúc nửa đầu năm 2025 với kết quả doanh thu và lợi nhuận đều tăng trưởng mạnh.

Tài chính - 31/07/2025 17:39

NHNN điều chỉnh tăng thêm chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2025

NHNN điều chỉnh tăng thêm chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2025

Ngân hàng Nhà nước vừa phát đi thông báo cho biết đã điều chỉnh tăng thêm chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2025 đối với các tổ chức tín dụng.

Tài chính - 31/07/2025 17:33

Lợi nhuận 6 tháng của Vietnam Airlines vượt hơn 20% chỉ tiêu cả năm

Lợi nhuận 6 tháng của Vietnam Airlines vượt hơn 20% chỉ tiêu cả năm

Vietnam Airlines sau nửa đầu năm 2025 đã hoàn thành hơn một nửa kế hoạch doanh thu và vượt 20,3% chỉ tiêu lợi nhuận năm.

Tài chính - 31/07/2025 14:06

VietinBank báo lãi quý II tăng 80%, cổ phiếu bứt phá

VietinBank báo lãi quý II tăng 80%, cổ phiếu bứt phá

Luỹ kế 6 tháng đầu năm, ngân hàng thu về khoản lãi trước thuế 18.920 tỷ đồng, tăng 46% so với cùng kỳ năm trước. Với kết quả này VietinBank giữ vị trí á quân lợi nhuận của ngành ngân hàng.

Tài chính - 31/07/2025 10:45

Fed chưa sẵn sàng hạ lãi suất, S&P 500 và Dow Jones giảm điểm

Fed chưa sẵn sàng hạ lãi suất, S&P 500 và Dow Jones giảm điểm

Các chỉ số chứng khoán Hoa Kỳ giảm sau khi Chủ tịch Fed Jerome Powell phát tín hiệu rằng ngân hàng trung ương chưa sẵn sàng hạ lãi suất.

Tài chính - 31/07/2025 10:02

Lần thứ 5 liên tiếp Fed giữ nguyên lãi suất

Lần thứ 5 liên tiếp Fed giữ nguyên lãi suất

Bất chấp sức ép từ Tổng thống Mỹ Donald Trump và sự phản đối của 2 quan chức cấp cao, Fed lần thứ 5 liên tiếp giữ nguyên chính sách tiền tệ.

Tài chính - 31/07/2025 08:03

Lãi ròng quý II của SHB tăng gần 60%

Lãi ròng quý II của SHB tăng gần 60%

Xét trong nửa đầu năm 2025, thu nhập lãi thuần SHB đạt 14.670 tỷ đồng, tăng hơn 53%; lãi trước thuế 8.913 tỷ đồng, tăng 29,6%; lãi sau thuế 7.103 tỷ đồng, tăng gần 29,3%. Tính ra, SHB đã hoàn thành 61% mục tiêu lãi cả năm 2025.

Tài chính - 30/07/2025 17:09

Nghiên cứu xây dựng bộ chỉ số chứng khoán mới

Nghiên cứu xây dựng bộ chỉ số chứng khoán mới

UBCKNN đã chỉ đạo các SGDCK phối hợp cùng các SGDCK nước ngoài và các tổ chức xếp hạng thị trường như FTSE Russell, MSCI phát triển các bộ chỉ số chứng khoán mới, để tăng khả năng thu hút dòng vốn đầu tư quốc tế.

Tài chính - 30/07/2025 15:59

MBB hoàn thành một nửa kế hoạch lợi nhuận năm 2025

MBB hoàn thành một nửa kế hoạch lợi nhuận năm 2025

Tính trong nửa đầu năm 2025, lãi trước thuế MBB đạt 15.889 tỷ đồng, tăng 18,3% so với cùng kỳ năm trước. So với mục tiêu lợi nhuận trước thuế 31.712 tỷ đồng cả năm, MBB đã thực hiện được 50% kế hoạch đề ra.

Tài chính - 30/07/2025 13:45