Trong một khu chợ ẩm ướt ở quận Hồng Kiều (Thượng Hải) vào một sáng thứ bảy, các quầy bán thịt vẫn tấp nập khách. Thịt gia cầm, thịt bò và thịt cừu luôn có sẵn, nhưng đại đa số vẫn là thịt lợn.

"Thịt lợn là thứ bắt buộc phải có", anh Cao, một tài xế taxi đang mua thức ăn cho gia đình ba người.

Thịt lợn là một món trong những bữa ăn hằng ngày của người Trung Quốc, đất nước này là nhà sản xuất và tiêu thụ thịt lớn nhất thế giới; tiêu thụ thịt bình quân đầu người đã tăng gấp đôi kể từ năm 1990. Thu nhập hộ gia đình tăng và một ngành công nghiệp nội địa ngày càng lớn và công nghiệp hóa đã đưa thịt lợn đến với hàng trăm triệu người tiêu dùng Trung Quốc, họ đã với thịt lợn vì nguồn cung dồi dào và giá cả phải chăng.

Bài liên quan

Giá lương thực tại Trung Quốc tăng vọt

Tuy nhiên, trong 12 tháng qua, giá thịt lợn đã tăng 30%, đây là hậu quả của sự bùng phát dữ dội của dịch tả lợn châu Phi, một loại virus rất dễ lây lan và gây chết người bắt đầu lây lan qua đàn gia súc Trung Quốc vào tháng 8 năm ngoái. Chuyên gia hàng hóa nông nghiệp Rabobank dự báo đến cuối năm 2019, sản lượng thịt lợn của nước này có thể giảm một nửa. Nhập khẩu, trước đây chiếm chưa đến 3% lượng tiêu thụ của Trung Quốc, nay trở thành giải pháp cần thiết để lấp đầy thâm hụt.

Điều này khiến đây là một thời điểm bất lợi cho Trung Quốc trong giữa cuộc chiến thương mại. Đối mặt với một đợt thuế quan trừng phạt khác của Hoa Kỳ vào ngày 1/8, Bắc Kinh đã tuyên bố tạm dừng tất cả việc nhập khẩu các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ và tự cắt đứt với nhà cung cấp lớn nhất của mình.

Đảng Cộng sản Trung Quốc mong muốn phát đi thông điệp về sự thịnh vượng và ổn định lâu dài trước lễ kỷ niệm 70 năm của Cộng hòa Nhân dân vào tháng 10 này, đã phải đối mặt với các vấn đề nội bộ ở Hồng Kông và Tân Cương.

Trong khi nền kinh tế Trung Quốc chắc chắn đã chịu tác động của chiến tranh thương mại, thì đối với ngành thực phẩm lại cho thấy khả năng phục hồi đáng ghi nhận, kết quả của việc nỗ lực phát triển nguồn cung thay thế và chủ nghĩa dân tộc dâng cao với hiệu ứng 'tập hợp dưới cờ' đã giúp người tiêu dùng và các nhà nhập khẩu vượt qua ảnh hưởng của lạm phát.

Ngược lại, ngành nông nghiệp Mỹ lại bị vùi dập bởi thời tiết và thuế quan ngay trước thềm Tổng thống Donald Trump chuẩn bị cho chiến dịch bầu cử năm 2020. Người chăn nuôi lợn và nhà sản xuất đậu nành phải đối mặt với một năm ảm đạm. Điều này thách thức khẳng định của ông Trump hồi đầu tháng 8 rằng "chiến tranh thương mại càng kéo dài, Trung Quốc càng yếu và chúng ta càng mạnh hơn".

"Ý tưởng này tồn tại vì Trung Quốc có dân số đông, nhu cầu thực phẩm rất lớn nên dễ bị tổn thương. Nhưng thực sự những gì bạn thấy trong cuộc chiến thương mại này lại có tác dụng ngược", Jiayi Zhou - chuyên gia an ninh lương thực tại Viện nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm cho biết.

Anh Cao cho biết gia đình anh vẫn ăn thịt lợn. "Chúng tôi vẫn mua, bất chấp tăng giá", anh nói; những người khác mà Nikkei Asian Review phỏng vấn cũng có câu trả lời tương tự. Một bà cụ đang đi siêu thị ở quận Gubei trả lời khi đang mua thịt lợn băm cho biết việc tăng giá "không có gì to tát".

Người tiêu dùng và các công ty đến nay đã có thể hấp thụ được 'cú đánh' ngắn hạn từ việc tăng giá thịt lợn và bổ sung biện pháp thay bằng loại thịt khác. Peter Huang Ming-tuan - CEO của Sun Art Retail Group, chuỗi siêu thị lớn nhất Trung Quốc và là nhà điều hành của các thương hiệu RT-Mart và Auchan, nói dù doanh thu giảm 6% trong 6 tháng đầu năm nhưng lâu dài thì chế độ ăn của người Trung Quốc thay đổi nhanh hơn.

Shandong Delisi Food, niêm yết tại Thâm Quyến, đã thông báo hôm 20/8 rằng lợi nhuận ròng nửa đầu năm tăng 57%, chủ yếu nhờ mặt hàng thịt lợn. Huatong Meat Products cũng dự báo lợi nhuận ròng trong nửa đầu năm tăng 10% so với năm ngoái.

Đầu tháng này, dù thuế suất với thịt lợn Mỹ đã ở mức 62% thì nhà buôn nước này vẫn sẵn sàng mua. Ngay trong tuần từ ngày 2 đến 8/8, Trung Quốc đã mua hơn 10.000 tấn lợn Mỹ. Đó là thời điểm Mỹ dọa sẽ áp đợt thuế mới. Nhưng chính lời đe dọa làm các nhà nhập khẩu Trung Quốc quay lưng với heo Mỹ, vì tinh thần dân tộc.

Henan Shuanghui Investment & Development đã nhập khẩu hơn 100.000 tấn thịt lợn Mỹ trong nửa đầu năm nay. Con số này không thay đổi so với năm trước, mặc dù nhu cầu nội địa ngày càng tăng. Chủ tịch Henan Shuanghui cho biết các yếu tố chính trị đang hạn chế tiềm năng mở rộng thương mại và công ty hiện tìm cách tăng nhập khẩu từ châu Âu và Nam Mỹ.

"Chỉ cần nhìn vào cách người Mỹ bắt nạt đất nước chúng tôi, bất kỳ người Trung Quốc nào có nhân phẩm sẽ không xem xét việc mua thịt lợn Mỹ", một nhân viên họ Chen của Huicheng Frozen Food (Thâm Quyến) tuyên bố và nói thêm rằng công ty hiện đang nhập khẩu thêm thịt lợn từ Brazil và Nga.

Mua thịt lợn từ nguồn khác thì dễ hơn tìm nhà cung ứng, lắp ráp iPhone khác. Trung Quốc có thể mua thực phẩm từ EU hoặc Mỹ Latinh mà không bị ảnh hưởng bởi thuế quan. Trái lại, các nhà nhập khẩu công nghệ và hàng tiêu dùng của Mỹ có ít lựa chọn hơn.

Trong khi sự phụ thuộc của nền kinh tế Mỹ vào Trung Quốc đối với hàng tiêu dùng khó bị phá vỡ, Bắc Kinh đã dành hơn một thập kỷ để cố gắng đa dạng hóa nguồn cung thông qua một loạt các khoản đầu tư, các dự án viện trợ và giao dịch thương mại.

Năm 2006, khi Trump vẫn nổi tiếng là một ngôi sao truyền hình thực tế thì Trung Quốc đã đưa ra kế hoạch 5 năm để tăng đầu tư vào nông nghiệp ở nước ngoài. Theo số liệu từ Bộ Thương mại nước này, đầu tư trực tiếp của Trung Quốc vào nông nghiệp ở nước ngoài đã tăng từ khoảng 200 triệu USD năm 2006 lên 3,3 tỷ USD vào 2016.

Năm 2017, Bắc Kinh công bố một "kế hoạch hành động" nông nghiệp song song với sáng kiến cơ sở hạ tầng "Vành đai Con đường". Tiền của nước này đổ vào nông nghiệp ở Brazil, Ukraine, Angola, Congo... "Những quốc gia này không phải là nhà cung cấp truyền thống ... nhưng chắc chắn họ đang được xem là nhà cung cấp tiềm năng", chuyên gia Jiayi Zhou nói.

Trong khi đó, cuộc chiến thương mại đã tác động mạnh đến nông nghiệp Mỹ. Xuất khẩu nông sản nước này sang Trung Quốc đã giảm từ 19,5 tỷ USD trong năm 2017 xuống còn 9,2 tỷ đô la trong năm 2018. Các vụ phá sản trang trại đã tăng 13% trong năm tính đến tháng 6/2019.

Trong một tuyên bố vào đầu tháng 8, Chủ tịch Văn phòng Nông trại liên bang Zippy Duvall đã gọi thông báo chấm dứt tất cả hàng nhập khẩu nông sản Mỹ của Trung Quốc là "một đòn giáng mạnh vào hàng nghìn nông dân và chủ trang trại vốn đang vật lộn để tồn tại".

Đối với những người nuôi heo ở Mỹ, nỗi sợ hãi về tương lai trở nên trầm trọng hơn bởi ý thức về cơ hội bị tước đoạt. Trước cuộc bầu cử của Trump, nhiều người đã mong muốn mở khóa lại thị trường châu Á thông qua TPP, hiệp định là Trump cho rút ngay khi làm tổng thống. Giờ thì thị trường Trung Quốc đang tạm khóa, thậm chí Mexico cũng đưa ra hàng rào thuế quan để trả đũa.

Tổng thống Trump đã bắt đầu chiến dịch tái tranh cử của mình. Vùng nông thôn miền Trung Tây của Mỹ sẽ là một chiến trường quan trọng. Dù có vài sự rạn nứt về lòng trung thành của nông dân dành cho ông, nhưng đến hiện tại, ông vẫn được ủng hộ lớn.

"Thật đáng ngạc nhiên rằng nông dân không tấn công mạnh mẽ vào tổng thống dù bị tổn thương. Tôi không hiểu tại sao họ lại quan tâm nhiều đến sở hữu trí tuệ ở Trung Quốc", Ian Sheldon - Giáo sư kinh tế nông nghiệp tại Đại học bang Ohio bình luận.

(Theo Nikkei)

Bài liên quan

'Không có chuyện thịt lợn nhập có giá 30.000 đồng/kg'

Bí kíp lựa thịt lợn sạch - tươi - ngon đúng chuẩn

Thiếu nguồn cung do dịch tả lợn châu Phi, Việt Nam chi gần 24 triệu USD nhập khẩu thịt lợn

Giữa tâm bão dịch tả lợn châu Phi, Masan đưa thịt lợn Meat Deli trở lại thị trường