Cục Công nghiệp và An ninh (BIS) thuộc Bộ Thương mại  Mỹ đã thêm 24 công ty Trung Quốc vào danh sách đen "Entity List" vì vai trò của họ trong việc giúp Trung Quốc xây dựng và quân sự hóa các đảo nhân tạo vốn đang bị quốc tế lên án ở Biển Đông.

Bất chấp sự phản đối của Mỹ và các quốc gia khác, chính phủ Trung Quốc đã nhanh chóng xây dựng các đảo nhân tạo kể từ năm 2013, tạo điều kiện cho việc quân sự hóa các tiền đồn đang tranh chấp ở Biển Đông, qua đó vi phạm chủ quyền của các đối tác của Mỹ trong khu vực.

Hành động của Bộ Thương mại Mỹ sẽ áp dụng cho một loạt doanh nghiệp nhà nước của Trung Quốc, bao gồm các đơn vị của Công ty Xây dựng Giao thông Trung Quốc (CCCC), nhà thầu chính cho sáng kiến ​​Vành đai và Con đường của Trung Quốc, nhằm phát triển cơ sở hạ tầng và liên kết thương mại khắp châu Á, châu Phi.

Trong danh sách đen, Mỹ đã nêu đích danh 5 thực thể là công ty con của Công ty Xây dựng Giao thông Trung Quốc (CCCC), bao gồm: Công ty Nạo vét CCCC, Công ty Đường thủy Thiên Tân CCCC, Công ty Đường thủy Thượng Hải CCCC, Công ty Đường thủy Quảng Châu CCCC, và Công ty Thiết kế Hàng hải Số 2 CCCC.

Các động thái này diễn ra sau một tuyên bố chính thức của Mỹ vào tháng trước rằng Washington phản đối tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông. Ngoại trưởng Mike Pompeo cho biết việc thay đổi chính sách là một phần trong nỗ lực duy trì luật pháp quốc tế chống lại chiến dịch của Trung Quốc nhằm ép buộc và đe dọa các nước láng giềng Đông Nam Á để đạt được một số lợi ích nhất định trong khu vực.

Dưới thời ông Tập Cận Bình, Trung Quốc đã xây dựng các đảo nhân tạo trên các địa điểm do Trung Quốc kiểm soát trong khu vực và củng cố chúng bằng vũ khí - một chương trình vẫn tiếp tục bất chấp lời hứa của ông Tập trong cuộc họp báo năm 2015 tại Nhà Trắng là không "quân sự hóa" các đảo này.

Bộ Thương mại cho biết kể từ năm 2013, Trung Quốc đã xây dựng hơn 1.200 ha trên 7 khu vực ở Biển Đông, bao gồm các công nghệ tên lửa phòng không và chống hạm. Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross cho biết các công ty được nhắm đến trong các hành động mới "đóng một vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn Trung Quốc xây dựng các đảo nhân tạo này và buộc nước này phải chịu trách nhiệm".

Mỹ không có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông nhưng cho biết họ muốn đảm bảo tự do hàng hải ở các vùng biển giàu tài nguyên, có các tuyến đường vận chuyển quan trọng. Washington cũng đã thúc giục các quốc gia tranh chấp giải quyết tranh chấp một cách hòa bình và phù hợp với luật pháp quốc tế.

Trợ lý Ngoại trưởng David Stilwell đã gọi CCCC và các doanh nghiệp nhà nước khác tham gia vào các hoạt động của Trung Quốc ở Đông Nam Á là "phiên bản tương đương của Công ty Đông Ấn thời hiện đại". Đông Ấn là công ty đa quốc gia của Đế quốc Anh trong giai đoạn thế kỷ 17-19, từng nắm giữ quyền lực gần như một đất nước nhờ kiểm soát thuộc địa và có cả quân đội riêng.

Các hành động của Mỹ là một phần trong nỗ lực gắn nhãn CCCC là "Huawei lĩnh vực cơ sở hạ tầng", theo một quan chức cấp cao. Trong nhiều năm qua, Mỹ đã dẫn đầu một chiến dịch nhằm ngăn chặn sự mở rộng toàn cầu của Huawei, nói rằng Bắc Kinh có thể sử dụng công ty để do thám người dân nước này.

Quan chức Mỹ cáo buộc CCCC và các đơn vị của công ty này tham gia vào các kế hoạch tài trợ có tính chất săn mồi và hủy hoại môi trường trong các dự án ở Sri Lanka, Malaysia, Kenya, Tanzania, Philippines và các nơi khác.

Một đại diện của Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington cho biết trong một tuyên bố: "Các biện pháp trừng phạt của Mỹ đối với các công ty và nhân viên có liên quan của Trung Quốc là hoàn toàn vô lý. Đó là hành động bá quyền vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế và các chuẩn mực cơ bản điều chỉnh các quan hệ quốc tế".

Được niêm yết tại Hong Kong và Thượng Hải, CCCC là một trong những công ty cơ sở hạ tầng lớn nhất của Trung Quốc, sử dụng hơn 124.000 nhân viên với hàng chục công ty con kinh doanh trong các lĩnh vực phát triển và xây dựng cơ sở hạ tầng.

CCCC là nhà thầu số một trong sáng kiến ​​Vành đai và Con đường của Trung Quốc, qua đó giúp Bắc Kinh phát triển một mạng lưới toàn cầu gồm các cảng, đường bộ, đường sắt, đường ống và các khu công nghiệp, phần lớn do các công ty Trung Quốc xây dựng và được cấp vốn từ các nhà cho vay Trung Quốc.

Các quan chức Mỹ và phương Tây khác đã lên án điều này với lý do sáng kiến đã thúc đẩy các giao dịch tài chính không rõ ràng tạo đòn bẩy chính trị cho Bắc Kinh bằng cách tạo gánh nặng cho các nước bằng các khoản vay của Trung Quốc.

Quan chức Mỹ cho biết một yếu tố khác thúc đẩy hành động vừa qua là do vai trò của CCCC trong chương trình hợp nhất quân sự-dân sự của Bắc Kinh, khuyến khích các thực thể dân sự Trung Quốc hợp tác với Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA) cho mục tiêu chung là củng cố quốc phòng.

Vào tháng 7/2018, văn phòng tổng hợp quân sự-dân sự của CCCC đã ký một thỏa thuận "hợp tác chiến lược" với Học viện Hậu cần Hải quân của PLA, cam kết hợp tác trong các vấn đề liên quan đến phát triển các dự án phòng thủ hàng hải, nghiên cứu lý thuyết và dữ liệu lớn (big data).

Trước đó, China Harbour Engineering Corp (công ty con của CCCC) cũng đã tham gia xây dựng vào dự án cảng Hambantota, vốn đang gây tranh cãi ở Sri Lanka. Không thể trả các khoản vay của Trung Quốc cho dự án, chính phủ Sri Lanka đã cho một công ty nhà nước khác của Trung Quốc thuê cơ sở này trong 99 năm.

Các quan chức Mỹ đã gọi kế hoạch là một trong những ví dụ rõ ràng nhất về "ngoại giao bẫy nợ" và nói rằng đó là một phần của nỗ lực của Trung Quốc nhằm đạt được một tiền đồn chiến lược có giá trị. Bắc Kinh đã phủ nhận mọi động cơ thầm kín đối với các dự án Vành đai và Con đường của mình và nói rằng chúng đã và đang thúc đẩy sự phát triển trong khu vực, qua đó mang lại lợi ích cho tất cả các bên.

Là 'mũi giáo tiên phong' của sáng kiến ​​Vành đai và Con đường của Trung Quốc, CCCC đã thực hiện các dự án đường sắt và đường ống ở Malaysia. Các dự án này đã dính đến cựu thủ tướng Najib Razak và nhà đầu tư gốc Trung Quốc Jho Low. Đây là 2 nhân vật trung tâm trong đại án tham nhũng quỹ đầu tư nhà nước 1Malaysia Development Bhd (1MDB).

Ngoài ra, CCCC cũng là một trong những công ty tham gia vào kế hoạch của Bắc Kinh nhằm xây dựng các sân bay ở Greenland. Dự án này đã bị Nhà Trắng ngăn cản vào năm 2018 vì lo ngại nó có thể tạo cho quân đội Trung Quốc một chỗ đứng vững chắc ở vùng Bắc Cực gần Bắc Mỹ.

Vào tháng 6, một tòa án phúc thẩm Kenya đã ra phán quyết rằng Tập đoàn Đường sắt Kenya thuộc sở hữu nhà nước đã vi phạm các quy tắc mua sắm trong việc mời đơn vị CCCC Trung Quốc xây dựng một tuyến đường sắt ở quốc gia Đông Phi này, có khả năng gây thiệt hại cho hàng tỷ USD.

Không chỉ vậy, CCCC cũng đang có quan hệ kinh doanh ngay trên đất Mỹ khi đã đầu tư gần 1 tỷ USD vào thương mại, bán lẻ và bất động sản ở Los Angeles. Công ty Công nghiệp Nặng Thượng Hải Chấn Hoa (ZPMC), một công ty con của CCCC, là nhà chế tạo máy móc phục vụ cảng biển và nhà cung cấp cần cẩu lớn nhất cho các cảng Mỹ.

Vì các hạn chế xuất khẩu của Bộ Thương mại nhắm mục tiêu vào các mặt hàng rời khỏi Mỹ, các doanh nghiệp như vậy thường sẽ không bị ảnh hưởng trực tiếp bởi các hành động tuần qua trừ khi họ đang tìm cách xuất khẩu hàng hóa cho các công ty mẹ trong danh sách đen, quan chức Bộ Thương mại cho biết.

Các thực thể khác của Trung Quốc mà Bộ Thương mại nhắm tới bao gồm các công ty phát triển và sản xuất thiết bị định vị và viễn thông. Trong số đó có các viện nghiên cứu được điều hành bởi hai nhà thầu quốc phòng lớn thuộc sở hữu nhà nước, Tập đoàn Công nghệ Điện tử Trung Quốc và Tập đoàn Đóng tàu Nhà nước Trung Quốc.

Bài liên quan

Nóng: Rạng sáng 14/7, Mỹ chính thức bác gần hết yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông

Cựu ngoại trưởng Philippines muốn tịch thu tài sản Trung Quốc vì tàn phá Biển Đông

Chủ tịch huyện Hoàng Sa phản đối Trung Quốc thành lập cái gọi là ‘thành phố Tam Sa’ ở biển Đông

'Quốc hội yêu cầu bảo vệ chủ quyền, lợi ích dân tộc trước diễn biến phức tạp ở Biển Đông'