[Gặp gỡ thứ Tư] TS. Lê Xuân Nghĩa: Hãy bắt đầu lo ngại về chu kỳ giảm GDP

Tăng trưởng GDP và thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam trong vài năm trở lại đây thể hiện sự đi lên rõ nét. Tuy nhiên, theo TS. Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia Tài chính ngân hàng thì chu kỳ tăng trưởng đi lên sẽ không còn kéo dài lâu và điều này nằm trong quy luật vận hành của kinh tế thế giới. Nhadautu.vn đã có cuộc trao đổi riêng với TS. Lê Xuân Nghĩa.

Thưa ông, GDP của Việt Nam đang có những bước đi đầy triển vọng khi năm 2017 đã đạt 6,81%, vượt chỉ tiêu Quốc hội đề ra là 6,7%. Dự kiến quý I/2018 tăng trưởng đạt trên 7,4%. Vậy xin ông cho biết nhận định của mình về tăng trưởng GDP Việt Nam trong thời gian tới?

TS. Lê Xuân Nghĩa: Trước mắt kinh tế Việt Nam vẫn có thể tăng trưởng, ít nhất đến hết quý III/2018, nhưng về lâu dài, chúng ta đang bước vào một chu kỳ giảm tăng trưởng, khi thu nhập bình quân đầu người đã ở mức trên 2.000 USD trong vòng 3 - 4 năm nay. Khi đạt được ngưỡng này, theo quy luật thì tăng trưởng về lâu dài sẽ giảm.

Cụ thể, nhìn qua các nước lân cận Việt Nam thì chu kỳ tăng trưởng cao kéo dài lắm cũng chỉ được như Trung Quốc là 6 năm, còn lại như Malaysia, Thái Lan thì giảm ngay khi đạt được mốc thu nhập bình quân đầu người 2.000 USD.

Các nhà đầu tư đang băn khoăn không biết chu kỳ tăng trưởng của Việt Nam sẽ kéo dài được bao lâu? Nếu nhìn rộng ra, nhìn vào các nước trong khu vực thì chúng ta không thể ảo tưởng rằng GDP những năm tới có thể đạt 8-9% hay 10%, mà chỉ nên kỳ vọng nó không xuống quá thấp, và tốt nhất là được như Trung Quốc, xuống từ từ, tồn tại đâu đó quanh mức 6%.

Chúng ta không thể tự huyễn hoặc mình rằng: với khởi nghiệp, với các FTA có hiệu lực Việt Nam sẽ trở thành một nước khác biệt, duy nhất nằm ngoài quy luật tăng trưởng của thế giới.

Vậy thưa ông, ngoài những vấn đề mang tính quy luật kinh tế nêu trên thì còn những tác nhân nào có thể tác động tới tăng trưởng của Việt Nam thời gian tới mà chúng ta cần nhìn nhận rõ hoặc đưa ra cảnh báo?

TS. Lê Xuân Nghĩa: Ngoài những vấn đề mang tính quy luật với kinh tế thì ở Việt Nam còn một vấn đề rất đáng lo ngại đó là tiềm năng của doanh nghiệp Việt vô cùng yếu. Cái yếu này không chỉ là bề nổi, là tiềm lực kinh tế, tài chính mà cái yếu thể hiện sâu sắc ở văn hoá doanh nghiệp. Nhiều chủ doanh nghiệp miệng phì phèo xì gà, đi xe triệu đô nhưng chưa biết ngày mai doanh nghiệp mình sẽ đi về đâu. Theo tôi, vai trò của Chính phủ ở đây chính là khắc phục những yếu kém mang tính văn hoá nêu trên của cộng đồng doanh nghiệp Việt.

Một trong những vấn đề nữa làm tôi lo ngại sẽ tác động tới tăng trưởng kinh tế thế giới nói chung, Việt Nam nói riêng là hình ảnh toàn cầu hoá đang dần mai một, vai trò của WTO trở nên nhạt nhoà. Tại Hội nghị G20 mới đây, hoàn toàn không thấy có từ nào về "toàn cầu hoá", có chăng chỉ còn thấy nói tới thương mại công bằng. Điều này đang dẫn tới lo ngại là chiến tranh thương mại ngày càng khốc liệt, "đòn gió" cũng có nhưng rồi sẽ có những "đòn thật". Chiến tranh thương mại sẽ dẫn tới cả chiến tranh tiền tệ. Trong khi trên bình diện toàn cầu, hiện không thấy cường quốc nào cho thấy năng lực và trách nhiệm giữ vai trò dẫn dắt.

Ông vừa nhắc tới viễn cảnh chiến tranh tiền tệ, vậy ông có cảnh báo nào đối với thị trường tài chính Việt Nam hiện nay?

TS. Lê Xuân Nghĩa: Với thị trường tài chính Việt Nam hiện nay, có một hiện tượng rất đáng lo ngại, đó là Trái phiếu Chính phủ (TPCP) giảm giá, tức là lãi suất trái phiếu giảm.

Nếu cộng cả hệ số rủi ro trái phiếu thì lãi suất trái phiếu Việt Nam còn đang thấp hơn nhiều so với cả TPCP Mỹ. Đây là một nghịch lý, khi rủi ro của TPCP Việt Nam cao hơn TPCP Mỹ. Điều này có thể dẫn tới nguy cơ nhà đầu tư nước ngoài rút vốn khỏi Việt Nam đề quay lại đầu tư tại Mỹ. Cho tới thời điểm này, chưa có nghiên cứu cụ thể nào chỉ ra lý do tại sao lại xảy ra hiện tượng nêu trên hoặc cảnh báo về nó. Nếu cứ để hiện tượng này tiếp diễn sẽ dẫn tới những tác động mạnh tới thị trường tài chính, kinh tế của Việt Nam.

Theo một vài nhận định ban đầu thì lãi sất TPCP xuống thấp một phần nguyên nhân vì một quy định của Ngân hàng Nhà nước (NHNN). Cụ thể, NHNN quy định trong 100 đồng huy động được thì các ngân hàng thương mại chỉ được cho vay 80 đồng. Với số tiền nhàn rỗi, các nhà băng không biết dùng làm gì nên đã mang đi mua TPCP, và làm cho lãi suất TPCP xuống thấp. Nhưng để làm rõ thực tế này, đòi hỏi phải có những phân tích, mổ xẻ nghiêm túc và sâu sắc.

Xin cảm ơn ông!

Bài liên quan

GDP quý I/2018 tăng cao nhất từ trước đến nay, ước đạt 7,41%

Tư nhân và kì vọng đóng góp 65% GDP

CPTPP sẽ làm tăng 3,5% GDP của Việt Nam

Lạ lẫm đất nước Uzbekistan: Là mỏ vàng thế giới nhưng GDP chưa bằng 1/3 Việt Nam