Một nội dung mới của dự thảo Luật phòng, chống tham nhũng (sửa đổi) là quy định mở rộng phạm vi điều chỉnh ra khu vực ngoài nhà nước; áp dụng đối với công ty đại chúng, tổ chức tín dụng.

Dự Luật cũng sẽ điều chỉnh cả các tổ chức xã hội do Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Nội vụ hoặc Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định thành lập hoặc phê duyệt điều lệ, thường xuyên huy động các khoản đóng góp của nhân dân để hoạt động từ thiện (bỏ quy định áp dụng đối với quỹ đầu tư như dự thảo cuối năm 2017). 

Bài liên quan

Đại biểu Quốc hội đề nghị có danh hiệu 'Dũng sĩ diệt tham nhũng'

Đại biểu Bế Minh Đức nêu ý kiến nhất trí với việc mở rộng phạm vi như trên, vì "phù hợp với xu thế quốc tế, với Bộ Luật Hình sự 2015 và trong thực tế nhiều khi hành vi hối lộ, nhận hối lộ xuất phát từ chính các doanh nghiệp khu vực ngoài nhà nước".

Đại biểu Hoàng Văn Hùng cũng đồng thuận với đề xuất mở rộng này nhưng đề nghị tập trung vào các công ty đại chúng, tổ chức tài chính bởi đây là những đơn vị có sự góp vốn của nhiều cổ đông, người dân. 

Tranh luận với các ý kiến ủng hộ, đại biểu Lưu Bình Nhưỡng nói “có gì đó đang nhầm lẫn ở đây" và cho hay nhiều cử tri lo ngại là hiện chỉ với khu vực công đã rất nhiều việc, Nhà nước còn mở ra khu vực tư nữa thì "lấy người đâu mà làm?".

Đề xuất công khai thuế nhu nhập cá nhân của lãnh đạo 

Nhiều đại biểu cũng đã phát biểu ý kiến vào quy định mới về xử lý tài sản, thu nhập không được giải trình hợp lý về nguồn gốc.

Theo đó, trường hợp người có nghĩa vụ kê khai đã kê khai không trung thực hoặc có tài sản, thu nhập tăng thêm mà không giải trình được một cách hợp lý về nguồn gốc, Chính phủ đề xuất hai phương án xử lý là đánh thuế thu nhập cá nhân, mức thuế suất 45%; hoặc xử phạt vi phạm hành chính với mức phạt tiền bằng 45% giá trị của phần tài sản, thu nhập chênh lệch hoặc tăng thêm.

Cả hai phương án trên đều không loại trừ việc xử lý trách nhiệm hình sự và tịch thu tài sản, nếu cơ quan chức năng chứng minh tài sản kê khai không trung thực, tài sản tăng thêm không giải trình một cách hợp lý đó có nguồn gốc từ hành vi phạm tội.

Đại biểu Bế Minh Đức phân tích, công chức có nhiều nguồn thu nhập chứ không chỉ đơn thuần nhận lương, trong đó có những nguồn tuy không bất hợp pháp nhưng họ chưa muốn công khai, do vậy việc kê khai không trung thực có thể xếp vào diện trốn thuế và áp thuế suất 45% là phù hợp.

Đại biểu Mùa A Vảng chung quan điểm với ông Đức trong việc đề nghị nên áp dụng phương án đánh thuế, vì nếu phạt hành chính với mức tiền bằng 45% giá trị tài sản thì sẽ sinh ra mâu thuẫn xã hội, khó xử phạt nếu không chứng minh được tài sản do phạm tội mà có. 

Trong khi đó, đại biểu Trịnh Ngọc Thuý lập luận, tài sản của một người có thể phải thực hiện các nghĩa vụ dân sự liên quan, không dễ để buộc chủ sở hữu phải giải trình nguồn gốc. Bà Thuý ví dụ, người mẹ đơn thân được cho tài sản để nuôi con nhưng phải cam kết không được khai người cho, trường hợp này không thể bắt người mẹ phải giải trình nguồn gốc tài sản được cho.

“Quy định mọi đối tượng sở hữu nếu không giải trình được nguồn gốc tài sản sẽ bị xử phạt hành chính hoặc thu thuế là không hợp lý. Nếu áp đặt sẽ không khả thi, dễ chủ quan, tuỳ tiện và làm cản trở sự phát triển”, bà Thuý nói. 

Bấm nút tranh luận, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu cho rằng hầu hết thu nhập cá nhân  của cán bộ, công chức hiện đều từ lương, thưởng, trúng vé số, thừa kế tài sản lớn... Theo quy định thì các khoản thu nhập đó đều phải kê khai thuế thu nhập cá nhân và sắc thuế này được quản lý chặt chẽ, chính xác. 

“Tại sao chúng ta không yêu cầu thêm điều kiện buộc là những cán bộ, công chức ở vị trí lãnh đạo, thuộc diện liên quan đến quy định của Luật phải kê khai và công khai thuế thu nhập cá nhân. Nếu biết con số cụ thể này, các cơ quan chức năng và người dân dễ dàng giám sát, theo dõi. Không lý gì thuế thu nhập cá nhân mỗi năm chỉ đóng một đến hai triệu đồng nhưng cán bộ đó mua được nhà, mua được xe”, ông Hiếu nói.

Làm rõ trách nhiệm của người đứng đầu 

Trong khi  đó, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thuý (Đà Nẵng) cho rằng, dự thảo luật quy định trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan để xảy ra tham nhũng tưởng chừng đã rõ ràng, nhưng lại rất thiếu tính khả thi.

Cụ thể, dự thảo nêu người đứng đầu chịu trách nhiệm toàn diện trong cơ quan khi để xảy ra tham nhũng, kể cả khi cấp dưới vi phạm. Song, đại biểu Thuý lo ngại, với cách thức tổ chức hệ thống công vụ thiếu đi sự tương ứng giữa trách nhiệm và quyền hạn, không thể đòi người đứng đầu chịu trách nhiệm về những việc người đó không có quyền quyết định.

Nữ đại biểu này cho rằng, trách nhiệm để xảy ra tham nhũng cũng cần phải chia cho người tham mưu và trong nhiều trường hợp có cả một dây liên đới, vì thế, rất khó chỉ ra người có trách nhiệm thực sự.

“Ở cấp phòng, cán bộ tham nhũng thì trưởng phòng chịu trách nhiệm. Vậy trưởng phòng tham nhũng thì giám đốc sở có chịu trách nhiệm không? Đó là chưa nói đến cơ chế song trùng trực thuộc, vừa có thủ trưởng theo chiều ngang, vừa thủ trưởng theo chiều dọc. Giám đốc sở có 2 thủ trưởng cấp trên là Chủ tịch UBND tỉnh và bộ trưởng lĩnh vực đó. Nếu giám đốc sở tham nhũng thì vị nào trong 2 vị này phải chịu trách nhiệm?”, đại biểu Thuý đặt vấn đề. 

Bên cạnh đó, theo đại biểu Thuý, cơ chế tập trung quan liêu hiện nay chậm được khắc phục, nét đặc trưng của cơ chế này là quyền hạn tập trung cho cấp trên, trách nhiệm cũng đẩy hết lên cho cấp trên. Khi tham nhũng xảy ra, trách nhiệm có thể dính đến cấp rất cao nhưng việc áp đặt trách nhiệm pháp lý cho quan chức cao cấp là rất khó khăn. Điều này lại càng khó khăn hơn khi xử lý trách nhiệm chính trị hiện nay rất không rõ ràng. 

“Khi Quốc hội chất vấn bê bối xảy ra trong một bộ nào đó thì vị bộ trưởng có liên quan trả lời xin nhận trách nhiệm và các vị đại biểu có vẻ như hài lòng với câu trả lời này. Nhưng hết năm này sang năm khác, vẫn không thấy vị bộ trưởng ấy chịu trách nhiệm gì cả!”, đại biểu Thuý đơn cử. 

Từ dẫn chứng trên, đại biểu Thuý đề nghị phải xác định rõ trách nhiệm người đứng đầu. Theo đó, trước mắt chế độ, trách nhiệm được xác lập trên cơ sở quyền hạn thực tế mà người đứng đầu đang có. Sau đó, trách nhiệm chỉ xác lập trên cơ sở hành vi mà rõ ràng nhất là hành vi kiểm tra, giám sát công chức cấp dưới, hành vi ban hành các văn bản trong lĩnh vực hành chính có khả năng tạo ra cơ hội cho nhóm lợi ích tham nhũng. 

“Việc áp dụng trách nhiệm tràn lan, không căn cứ vào hành vi như dự thảo luật chỉ mang đến những kết quả ngược lại, khiến người đứng đầu cơ quan, tổ chức đơn vị che giấu tham nhũng mà thôi”, đại biểu Thuý góp ý.

(Tổng hợp)

Bài liên quan

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ: 'Chống tham nhũng gay gắt không ảnh hưởng tới môi trường kinh doanh'

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân: 'Đẩy mạnh phòng, chống tham nhũng, lãng phí'

53 vụ án tham nhũng được chỉ đạo xử lý: Không có vùng cấm!

Phanh phui vụ bán rẻ đất công Phước Kiển: 'Cử tri bày tỏ niềm tin lớn lao vào công cuộc chống tham nhũng '