Sáng 14/6, tại Hà Nội, Tạp chí Nhà đầu tư/nhadautu.vn tổ chức hội thảo "Thuế tối thiểu toàn cầu và những vấn đề đặt ra với Việt Nam".

Phát biểu khai mạc hội thảo, TS. Nguyễn Anh Tuấn, Tổng biên tập Tạp chí Nhà đầu tư/nhadautu.vn cho biết, ngày 8/10/2021, Diễn đàn hợp tác toàn cầu về Chương trình chống xói mòn cơ sở thuế và dịch chuyển lợi nhuận (BEPS) mà Việt Nam là một thành viên, đã ban hành tuyên bố về Khung giải pháp Hai trụ cột để giải quyết các thách thức phát sinh từ nền kinh tế số với sự đồng thuận của 136 nước thành viên.

Trong đó, Trụ cột 2 quy định về thuế suất thuế tối thiểu toàn cầu dự kiến được áp dụng từ năm 2023.

Việc thực thi quy tắc Trụ cột 2 sẽ tác động trực tiếp tới chính sách thu hút đầu tư nước ngoài và môi trường đầu tư của Việt Nam, nhất là đối với các dự án trọng điểm áp dụng công nghệ mới, công nghệ cao, thuộc lĩnh vực ưu tiên thu hút đầu tư.

Nghị quyết 50 của Bộ Chính trị về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030 ban hành ngày 20/8/2019 đã khẳng định "Khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài là bộ phận hợp thành quan trọng của nền kinh tế Việt Nam, được khuyến khích, tạo điều kiện phát triển lâu dài, hợp tác và cạnh tranh lành mạnh với các khu vực kinh tế khác".

Nghị quyết 50 cũng đã nêu rõ quan điểm "Chủ động thu hút, hợp tác đầu tư nước ngoài có chọn lọc, lấy chất lượng, hiệu quả, công nghệ và bảo vệ môi trường là tiêu chí đánh giá chủ yếu. Ưu tiên các dự án có công nghệ tiên tiến, công nghệ mới, công nghệ cao, công nghệ sạch, quản trị hiện đại, có giá trị gia tăng cao, có tác động lan toả, kết nối chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu".

Việc tham gia Quy tắc Thuế tối thiểu toàn cầu sẽ tạo điều kiện để gia tăng nguồn thu thuế từ các doanh nghiệp FDI, song đồng thời đặt Việt Nam trước những thách thức mới về thu hút các dự án FDI trọng điểm sử dụng công nghệ mới, công nghệ cao thuộc lĩnh vực ưu tiên theo Nghị quyết 50 của Bộ Chính trị khi công cụ ưu đãi thuế không còn được áp dụng.

Trong bối cảnh đó, nhiều câu hỏi đang được các nhà đầu tư quan tâm đặt ra gồm:

Đâu là nội dung cơ bản và lộ trình áp dụng Quy tắc Thuế tối thiểu toàn cầu?

Quy tắc Thuế tối thiểu toàn cầu sẽ mang lại cơ hội và thách thức gì đối với Việt Nam?

Tác động của việc thực thi Trụ cột 2 đối với thu hút đầu tư nước ngoài của Việt Nam?

Làm gì và làm như thế nào để khi thực thi Quy tắc Thuế tối thiểu toàn cầu, Việt Nam vẫn giữ chân các nhà đầu tư lớn và đảm bảo được sức cạnh tranh và tính hấp dẫn của môi trường đầu tư để tiếp tục thu hút được các dự án trọng điểm, công nghệ cao phục vụ công cuộc Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá đất nước?

Trước một vấn đề mới, phức tạp cần tổ chức nghiên cứu như thế nào để đề ra được các chính sách, giải pháp phù hợp đối với Việt Nam? Các nước đang phát triển tiếp nhận FDI đang giải quyết vấn đề này như thế nào và có thể rút ra bài học gì cho Việt Nam?....

Nhằm thảo luận, tìm lời giải cho các câu hỏi nói trên, thực hiện chỉ đạo của lãnh đạo Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư nước ngoài, Tạp chí Nhà đầu tư/nhadautu.vn tổ chức hội thảo: "Thuế tối thiểu toàn cầu và những vấn đề đặt ra với Việt Nam".

Hội thảo có sự tham dự của gần 50 đại biểu đại diện cho các bộ, ngành, các cơ quan hữu quan của Đảng và Quốc hội, các chuyên gia kinh tế trong và ngoài nước, đại diện một số Hiệp hội doanh nghiệp, doanh nghiệp, các công ty tư vấn đầu tư quốc tế và các cơ quan báo chí Trung ương, địa phương.

Hội thảo chia làm 2 phiên: Phiên I trình bày 4 tham luận của đại diện các Bộ, ngành, chuyên gia và doanh nghiệp; Phiên II dành cho thảo luận mở.

Quy định quốc tế và lợi ích dân tộc

Phát biểu tại hội thảo, GS-TSKH. Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư nước ngoài (VAFIE) đánh giá thuế tối thiểu toàn cầu là vấn đề thời sự được các quốc gia và các tập đoàn kinh tế lớn trên thế giới quan tâm.

Thuế tối thiểu toàn cầu để chống lại cuộc cạnh tranh thu hút đầu tư thông qua giảm thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp; các quốc gia được khuyến khích hành động để hưởng lợi từ việc hạn chế cạnh tranh thuế và tránh việc các khoản thu thuế bị thu ở nơi khác, do đó Việt Nam cần chủ động tham gia và cần có giải pháp thích ứng để vừa bảo đảm thực hiện quy định của quốc tế, vừa bảo đảm lợi ích dân tộc.

GS Nguyễn Mại cho rằng, khi tham gia cơ chế thuế tối thiểu toàn cầu, Việt Nam cần lưu ý một số vấn đề chủ yếu:

1) Phải đảm bảo mức thuế thu nhập doanh nghiệp bằng hoặc cao hơn mức tối thiểu đã được thống nhất trên toàn cầu;

2) Bãi bỏ tất cả các ưu đãi thuế được quy định tại các luật thuế và luật đầu tư nhằm giảm hoặc loại bỏ thuế đánh vào lợi nhuận, bởi vì các hình thức khuyến khích này không những có hiệu quả thấp trong việc thu hút đầu tư, mà với thuế tối thiểu toàn cầu, sẽ không đạt được mục tiêu khuyến khích đầu tư, thậm chí còn dẫn đến tình trạng chuyển thuế từ các quốc gia tiếp nhận FDI sang các quốc gia cư trú của TNCs.

GS-TSKH. Nguyễn Mại cũng cho rằng, tham gia cơ chế Thuế tối thiểu toàn cầu vừa là cơ hội lớn, vừa phải đối phó với thách thức không nhỏ đối với nước ta. Do đó, ông kiến nghị, Việt Nam cần chủ động tham gia cơ chế thuế tối thiểu toàn cầu, tranh thủ cơ hội mới để cùng với đẩy nhanh hơn công cuộc cải cách đang được tiến hành, để tạo nên động lực mới thu hút nhiều hơn, có chất lượng hơn vốn FDI theo định hướng tại Nghị quyết 50 của Bộ Chính trị.

Bên cạnh đó, chúng ta cũng cần đối chiếu quy định quốc tế về thuế tối thiểu toàn cầu với chính sách thuế và ưu đãi đầu tư tại Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, Luật Thuế và các quy định có liên quan để sửa đổi, bổ sung phù hợp với quy định quốc tế.

Tiếp đến, chúng ta cần đàm phán lại hợp đồng với doanh nghiệp FDI chịu tác động bởi cơ chế thuế tối thiểu toàn cầu theo nguyên tắc “cùng có lợi”, để loại trừ khả năng chuyển thuế sang nước cư trú của nhà đầu tư nước ngoài.

Cuối cùng, chúng ta cũng cần đàm phán với một số nước có doanh nghiệp FDI chịu tác động cơ chế thuế tối thiểu toàn cầu một số nôi dung hạn chế của Hiệp định đầu tư, Hiệp định tránh đánh thuế trùng để phù hợp với luật pháp đã được điều chỉnh.

Để thực hiện 4 nội dung trên, GS-TSKH. Nguyễn Mại kiến nghị Chính phủ thành lập "Tổ công tác đặc nhiệm về thuế tối thiểu toàn cầu" có nhiệm vụ nghiên cứu toàn diện quy định của các tổ chức quốc tế, các quốc gia có doanh nghiệp FDI tại Việt Nam chịu tác động của cơ chế này, kinh nghiệm của một số nước đang phát triển, lời khuyên của các chuyên gia quốc tế, thu thập thông tin về sản xuất, kinh doanh của TNCs đang hoạt động tại Việt Nam để tính toán lợi ích và thiệt hại khi áp dụng cơ chế này, làm căn cứ để đưa ra quyết định phù hợp, đề ra giải pháp đồng bộ khi nước ta tham gia thuế tối thiểu toàn cầu.

Vẫn theo GS-TSKH. Nguyễn Mại, thành phần Tổ công tác đặc nhiệm nên gồm lãnh đạo và chuyên viên Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Văn phòng Chính phủ và một số cơ quan trung ương, các chuyên gia có kinh nghiệm về luật pháp và thuế quốc tế, đầu tư nước ngoài, công ty tư vấn thuế có uy tín.

Kết thúc bài phát biểu của mình, GS Mại cho rằng thuế tối thiểu toàn cầu là vấn đề mới của thế giới có tác động lâu dài đến chủ trương thu hút và sử dụng vốn FDI của nước ta, do đó, chúng ta cần có cách tiếp cận khoa học để khi áp dụng tại Việt Nam không gây ra tác động tiêu cực, mà trái lại góp phần cải thiện môi trường đầu tư và kinh doanh của nước ta, hấp dẫn nhà đầu tư quốc tế gồm cả doanh nghiệp vừa và nhỏ, THCs hàng đầu thế giới.

Việt Nam không phải thiên đường Thuế

Ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế cho biết, hiện nay Việt Nam đã ký 83 hiệp định thương mại với các nước và tổ chức trên thế giới.

Có thể khẳng định rằng, đầu tư vào Việt Nam khác rất nhiều với đầu tư vào các thiên đường thuế, vì trong hơn 386.000 dự án đầu tư vào Việt Nam, các dự án chủ yếu đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, sản xuất, phân phối điện, khí đốt và bất động sản.

Về Trụ cột 2 trong Chương trình hành động BEPS đánh vào Thuế Thu nhập doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu đã thống nhất trong G7; vào tháng 5/2021, OECD và 136 thành viên trong đó có Việt Nam. Việt Nam thông qua với tính chất tham gia và vai trò đàm phán của các nước đang phát triển khá hạn chế do ảnh hưởng của dịch bệnh, họp online.

Các nước thành viên thông qua vào 8/10/2021 nhưng cơ bản mới là thông qua trên nguyên tắc, đối tượng áp dụng là công ty mẹ tối cao có doanh thu hợp nhất 750 triệu euro.

Quan điểm của Bộ Tài chính là bảo vệ quyền đánh thuế của Việt Nam.

Hiện, G20 và EU đang chuẩn bị hướng dẫn thực hiện Thuế tối thiểu toàn cầu từ 2023; Hàn Quốc: doanh nghiệp rà soát ảnh hưởng, chính phủ nghiên cứu đưa các nội dung và luật thuế; Nhật bản: sẽ xây dựng luật vào năm 2023.

Bản thân các nước Singapore, Hong Kong đã nhanh chóng nâng thuế suất lên 15% (trước đó có thể xuống tới 0%);

Nhiều nước khác cũng đang nghiên cứu, sửa đổi ưu đãi thuế TNDN với ĐTNN; tìm các giải pháp duy trì ưu đãi đối với các doanh nghiệp đang hoạt động...

Với Việt Nam, hiện tổng số thu thuế suất ưu đãi là 12,3%.

Đáng chú ý, trong tổng số hơn 386.000 dự án, chúng ta chỉ tập trung ưu đãi thuế cho 3% số dự án đang hoạt động. Một số tập đoàn lớn thuế suất ưu đãi chỉ 2,75% đến 5,95%.

Đó là ưu đãi của Việt Nam để thu hút dự án lớn, phù hợp với nhu cầu của Việt Nam. Theo đó, tác động của thuế tối thiểu toàn cầu là làm giảm hiệu quả ưu đãi thuế cho đầu tư nước ngoài.

Nếu tiếp tục miễn giảm thuế thì có thể coi là trực tiếp tài trợ cho các nước phát triển; tiếp theo ảnh hưởng quyết định đầu tư mở rộng hoặc duy trì đầu tư của các doanh nghiệp xuyên quốc gia (MNE) đang hoạt động tại Việt Nam và các doanh nghiệp vệ tinh khác; giảm động lực đầu tư của các MNE mới đang có kế hoạch vào Việt Nam...

Chính sách ưu đãi ĐTNN giảm hấp dẫn, ảnh hưởng nguồn đầu tư chất lượng cao, quy mô lớn, giảm vị thế cạnh tranh đầu tư và thương mại; Ảnh hưởng chiến lược phát triển công nghiệp quốc gia thu hút DN quy mô lớn, trung tâm nghiên cứu phát triển công nghệ tiên tiến, công nghệ sạch; Cuối cùng ảnh hưởng đến xuất khẩu và các cán cân thanh toán quốc tế, dự trữ ngoại hối.

Tuy nhiên, thuế tối thiểu toàn cầu cũng mang lại một số thuận lợi: Tăng thu trong nước khi hiện nay Việt Nam đã có 21 tỷ USD đầu tư ra nước ngoài và cũng có DN Việt Nam đi đầu tư tại thiên đường thuế.

Những dự án đang hoạt động tìm giải pháp ưu đãi tiếp tục, nhưng biện pháp dài hạn buộc phải nâng thuế suất tối thiểu lên 15%, giúp tăng thuế và chúng ta sẽ thu hàng trăm nghìn tỷ từ bỏ ưu đãi.

Đây cũng là cơ hội nâng cao hiệu quả đầu tư, theo quy hoạch, định hướng phát triển, cân đối hài hoà đầu tư, trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Chúng ta có cơ hội và nên có tổ công tác của chính phủ, gồm các bộ, DN đối với đầu tư, thu ngân sách nhà nước, công ăn việc làm. Khi áp dụng 15% ổn định thì từ đó có thể nghiên cứu điều chỉnh chinh sách ưu đãi theo thời gian áp dụng thuế suất 15%, hỗ trợ NCPT, chi phí được trừ...

Với thời gian áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu cần đàm phán đa phương, song phương về điều khoản chuyển tiếp với các nước đang phát triển, để có thể kéo dài thời gian cho các dự án trọng điểm, một số nước đầu tư quan trọng trọng như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapo, Trung Quốc... trong một thời gian để đủ thiết kế chính sách phù hợp.

Đây là nhiệm vụ của các cơ quan tài chính, Bộ Ngoại giao.

Cuối cùng là phải ban hành được thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp tối thiểu trong nước theo mức 15%. Có lẽ cần có đột phá để sửa đổi luật sớm hơn để theo kịp nhịp đập của thế giới, ban hành như các nước tương đồng.

Cần điều khoản chuyển tiếp cho các nước đang phát triển

Theo TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng ngân hàng BIDV, thuế tối thiểu toàn cầu được xây dựng nhằm ngăn chặn “cuộc đua xuống đáy” về thuế suất ưu đãi giữa các quốc gia.

Thuế tối thiểu toàn cầu sẽ góp phần tạo ra một hệ thống thuế có sự phối hợp của nhiều quốc gia và dự kiến sẽ có hiệu lực từ năm 2023.

Về tác động đối với kinh tế, đầu tư toàn cầu, việc áp dụng thuế toàn cầu sẽ làm giảm sự cạnh tranh trong thu hút đầu tư tại các quốc gia đang phát triển vốn chủ yếu dựa vào ưu đãi thuế để thu hút đầu tư nước ngoài.

Các quốc gia phát triển có thể là bên hưởng lợi nhiều hơn từ thuế tối thiểu toàn cầu.

Ngoài ra, việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu có thể khiến dòng vốn đầu tư trực tiếp toàn cầu (FDI) có những xáo trộn trong ngắn hạn.

Khi có hiệu lực, thuế tối thiểu toàn cầu sẽ có một số tác động nhất định (cả tích cực và tiêu cực) tới Việt Nam, cụ thể, việc tham gia triển khai thuế tối thiểu toàn cầu góp phần tăng cường hội nhập quốc tế của Việt Nam nói chung, cải cách hệ thống thuế theo hướng phù hợp với thông lệ và chuẩn mực quốc tế nói riêng.

Việc tích cực tham gia, thực hiện các công cụ, khuôn khổ pháp lý của OECD sẽ góp phần cải thiện hình ảnh của Việt Nam trong mắt các đối tác, nhà đầu tư quốc tế.

Điều này sẽ góp phần hoàn thiện khung pháp lý về thuế của Việt Nam nói riêng và thúc đẩy sửa đổi chính sách thu hút đầu tư nước ngoài của Việt Nam theo hướng giảm ưu đãi về thuế và tăng cường cạnh tranh bằng môi trường đầu tư, cơ sở hạ tầng, nhân lực...v.v.

Hai là, thuế tối thiểu toàn cầu góp phần tăng nguồn thu từ thuế, hạn chế các hiện tượng trốn, tránh thuế, chuyển giá… của các tập đoàn đa quốc gia tại Việt Nam.

Thứ ba, sức cạnh tranh trong thu hút đầu tư của Việt Nam có thể bị ảnh hưởng trong ngắn hạn khi chính sách ưu đãi thuế thay đổi.

Bốn là, các nội dung về thuế tối thiểu toàn cầu được thống nhất về mặt nguyên tắc song một số nội dung vẫn được bảo lưu và chưa được quy định, hướng dẫn chi tiết có thể khiến hoạt động của các tập đoàn, doanh nghiệp đa quốc gia bị ảnh hưởng.

TS. Cấn Văn Lực đưa ra số kiến nghị sau: Một là, Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính, Bộ KH&ĐT cần nhanh chóng rà soát, đánh giá tác động cụ thể, đề xuất phương án phù hợp: Việt Nam có nên áp mức thuế này hay không? Có lộ trình, mức thuế nào khác không? Tổ chức thực hiện thế nào đảm bảo khả thi, hiệu quả và không xảy ra tranh chấp.

Hai là, cơ quan thuế cũng cần rà soát các chính sách phát luật về thuế để trình sửa đổi các quy định, quy trình kê khai thuế phù hợp với tiêu chuẩn hành động của BEPS để ban hành sớm nhất, trước khi BEPS có hiệu lực; đồng thời có kế hoạch truyền thông về các chính sách này; tập huấn cho cán bộ và các doanh nghiệp nắm bắt, thực hiện đúng các điều chỉnh về quy định pháp lý.

Ba là, Việt Nam cần thay đổi chính sách thu hút đầu tư theo hướng tập trung vào nâng cao năng lực cạnh tranh từ các yếu tố như môi trường kinh doanh, nguồn lao động, cơ sở hạ tầng... vốn là các yếu tố cơ bản khi đưa ra các quyết định đầu tư kinh doanh; thay vì hướng tới ưu đãi về thuế, gồm: Chú trọng ổn định kinh tế vĩ mô, nâng cao hiệu quả phối hợp chính sách; Đẩy mạnh cải thiện thực chất môi trường kinh doanh; Thúc đẩy tăng NSLĐ, đóng góp của TFP, nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của các doanh nghiệp, các ngành và nền kinh tế; Chủ động nâng cao hiệu quả hội nhập kinh tế quốc tế, tạo đòn bẩy cho phát triển kinh tế bền vững.

Bốn là, các Bộ ngành địa phương nâng cao năng lực về chống trốn thuế, quản lý thuế.

Năm là cần chủ động sửa đổi ổn định luật thuế.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI thông tin, từ 2017, Việt Nam tham gia Diễn đàn hợp tác thực hiện Chương trình chống xói mòn cơ sở tính thuế và dịch chuyển lợi nhuận (BEPS).

Ngày 9/7/2021, Bộ trưởng Tài chính và Thống đốc Ngân hàng Trung ương G20 thống nhất nguyên tắc giải pháp Hai trụ cột: Trụ cột 1 về phân bổ thuế với hoạt động kỹ thuật số; Trụ cột 2 về thuế suất tối thiểu toàn cầu.

Ngày 8/10/2021, Diễn đàn hợp tác toàn cầu về BEPS ban hành tuyên bố về Khung giải pháp Hai trụ cột với sự đồng thuận của 136 nước thành viên.

Thế nhưng, việc chuyển tải lợi ích quốc gia vẫn ít, ông Tuấn cho rằng cần làm sao để đưa tiếng nói những quốc gia như Việt Nam từ lúc thực hiện chính sách, lợi ích của Việt Nam phải đậm nét hơn từ lúc thiết lập cuộc chơi.

Hiện nay có hai thay đổi lớn về nguyên tắc đánh thuế, một là đánh thuế không chỉ tại nơi công ty có hiện diện vật lý. Hai là đánh thuế với cả thu nhập công ty từ nước ngoài.

Tuy nhiên, thay đổi lớn như vậy nhưng thời điểm thực thi thì rất nhanh, dù thời gian bắt đầu thực hiện là 31/12/2023.

Việt Nam liệu có mất lợi thế thu hút đầu tư?

Ông Đậu Anh Tuấn mong rằng Chính phủ cần có những tiếp cận gấp gáp hơn, để đối phó với vấn đề này cần có tổ công tác để phản ứng nhanh.

Vẫn theo ông Tuấn, hiện nay các tập đoàn quốc tế vẫn rất hoang mang, luật thuế tối thiểu toàn cầu vẫn chưa rõ hình hài, chỉ mới thống nhất quy tắc và rủi ro rất lớn cho môi trường đầu tư, thiệt hại lớn nhất là những quốc gia nhận được dòng đầu tư lớn như Việt Nam.

"Dù sao cũng phải cần chuẩn chung của thế giới, Việt Nam tham gia dần dần theo lộ trình phù hợp. Đây là 1 dịp để Việt Nam rà soát ban hành và điều chỉnh chính sách theo luật thuế và luật đầu tư", ông Tuấn nói.

Nhìn chung, thuế tối thiểu toàn cầu sẽ có lợi cho các nước xuất khẩu vốn hơn là nước nhập khẩu vốn như Việt Nam. Ảnh hưởng khả năng thu hút FDI của Việt Nam (hiện nay vai trò của FDI với nền kinh tế Việt Nam rất lớn).

Bên cạnh đó, vai trò quyết định của Việt Nam ít. Việt Nam có thể không áp dụng trụ cột 2 nhưng không ngăn cản được các quốc gia khác áp dụng.

Việt Nam liệu có mất lợi thế thu hút đầu tư? Hiện ưu đãi thuế suất, giảm thuế TNDN vẫn có ý nghĩa quan trọng với nhà đầu tư. Tuy nhiên, làm sao các nhà đầu tư đã vào Việt Nam vẫn bảo đảm được quyền lợi? làm sao để các DN vẫn tiếp tục yêm tâm đầu tư tại Việt Nam?

Ông Đậu Anh Tuấn cho rằng, Việt Nam cần làm sao để trở thành điểm đến tin cậy và đồng hành cùng DN. Đó là cách tiếp cận và khẳng định thương hiệu mà Việt Nam cần làm trong thời gian tới.

Giải quyết các dự án hiện đang được hưởng như thế nào? Hiện nhiều dự án đặc biệt khuyến khích đầu tư đang được hưởng thuế suất 10%, miễn 4 năm, giảm 50% cho 9 năm (đều thấp hơn 15%) chủ yếu là nhà đầu tư lớn.

Vậy làm sao vẫn thu hút được "đại bàng" chứ không phải xu hướng chuyển sang "chim sẻ"?

Theo nghiên cứu 2016, VCCI khảo sát 2.000 DN có vốn FDI hoạt động tại Việt Nam tại sao chọn Việt Nam?

Họ có cân nhắc các quốc gia khác, lợi thế của Việt Nam so với các quốc gia khác là gì?

Nhiều DN cho biết chọn Việt Nam do nhiều yếu tố, lớn nhất là ổn định chính trị, mức thuế thấp là thế mạnh của Việt Nam. Bên cạnh đó, Viêt Nam có lợi thế giảm chi phí (nguồn lao động dồi dào nhưng chi phí thấp).

Lợi thế thực sự của Việt Nam là lợi thế về thuế, thì khi thực hiện luật thuế tối thiểu toàn cầu sẽ ảnh hưởng đến việc đầu tư của Việt Nam.

Nhìn chung, nỗ lực của Việt Nam cần nhiều hơn nữa trong thời gian tới về cải thiện chi phí và chất lượng nhân lực; Giá thuê đất, mặt bằng kinh doanh; Chất lượng hạ tầng (năng lượng, KCN); Chi phí và chất lượng logistics; Chính sách về khoa học công nghệ (chi phí R&D); Chất lượng chính sách...

Do đó, gói tổng thể là không chỉ về thuế để giúp Việt Nam thu hút vốn đầu tư nước ngoài, vận hành hiệu quả hơn.

Vẫn theo ông Đậu Anh Tuấn, Việt Nam cần tiến hành sửa đổi các luật thuế như áp dụng thuế suất tối thiểu toàn cầu 15% (có thể kéo dài hơn cho 1 vòng đời dự án); Sửa luật thuế TNDN, Luật Đầu tư để luật hoá cam kết này; Có chương trình rà soát hệ thống khuyến khích, ưu đãi đầu tư để có sửa đổi phù hợp; Có chương trình hỗ trợ các nhà đầu tư đang được hưởng ưu đãi thuế dưới mức 15%...

Đặc biệt, Việt Nam cần nghiên cứu thành lập Tổ công tác về thuế suất tối thiểu này gồm các cơ quan: Thuế, Đầu tư, Xây dựng, Lao động, KH&CN...

Thách thức mới cho Việt Nam

Bà Annett Perschmann-Taubert, Tax Partner PWC, cho biết, các quốc gia trên thế giới cũng như Việt Nam đều cạnh tranh với nhau để thu hút đầu tư thông qua các ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, trong đó áp dụng giảm thuế hoặc miễn thuế.

Hiện nay, với việc áp dụng mức thuế tối thiểu toàn cầu 15%, những ưu đãi thuế này có thể không còn mang lại nhiều lợi ích cho các doanh nghiệp đa quốc gia thuộc đối tượng điều chỉnh nữa.

Điều này sẽ đặt ra cho Việt Nam một số thách thức mới.

Nếu Chính phủ Việt Nam không thay đổi quy định trong nước, có thể sẽ khiến thất thu thuế bởi lợi ích thuế dành cho các nhà đầu tư nước ngoài ở Việt Nam cuối cùng có thể sẽ quay trở về đất nước của họ.

Ngoài ra, Việt Nam có thể để thua trong cuộc đua cạnh tranh thu hút đầu tư bởi các ưu đãi thuế tại Việt Nam hiện nay không còn hấp dẫn và các nhà đầu tư có thể lựa chọn các quốc gia khác thay vì Việt Nam.

Tại thời điểm này, các quốc gia và Chính phủ trong khu vực và trên toàn cầu thực tế đang phân tích các quy định mới để xác định cách họ có thể thay đổi luật thuế trong nước một mặt nhằm giảm đến mức tối thiểu sự tác động của thuế tối thiểu toàn cầu và đồng thời tiếp tục thu hút đầu tư nước ngoài.

Chính vì vậy, để Việt Nam giữ được lợi thế cạnh tranh của mình trong việc thu hút đầu tư nước ngoài đồng thời không bị thất thu thuế, Chính phủ cần xem xét thay đổi các quy định về thuế trong nước và thiết kế các chính sách khuyến khích đầu tư mới có cân nhắc đến mức thuế tối thiểu toàn cầu.

Các quốc gia khác như Ấn Độ, Trung Quốc hay thậm chỉ các quốc gia Châu Âu hoặc Mỹ, trước Trụ Cột 2, đều đã không chỉ cung cấp ưu đãi thuế để thu hút đầu tư nước ngoài, mà họ còn cung cấp hỗ trợ dưới hình thức cấp tiền mặt.

Về cơ bản, chúng tôi cho rằng Việt Nam nên nghiên cứu những gì mà các nước khác cung cấp cho các nhà đầu tư và nên coi các quy định mới như một cơ hội để thu hút đầu tư nước ngoài.

Thay vì cung cấp các ưu đãi về thuế, các chính sách hỗ trợ có thể được thiết kế để áp dụng trực tiếp cho các mục tiêu của đầu tư, chẳng hạn như hỗ trợ đầu tư vào một số thiết bị, tài sản, nghiên cứu và phát triển, đầu tư vào con người… và những hỗ trợ này sau đó sẽ trực tiếp mang lại lợi ích cho việc đầu tư cho dù công ty đang ở trong tình trạng lãi hay lỗ.

Ngoài ra, các chính sách hỗ trợ đơn giản, rõ ràng và dễ tiếp cận sẽ giúp ích trong việc thu hút các nhà đầu tư và cuối cùng nữa là đóng góp vào sự phát triển lâu dài của đất nước.

PHIÊN II: THẢO LUẬN MỞ

Bước vào phiên thảo luận mở, TS. Anh Tuấn, Tổng biên tập Tạp chí Nhà đầu tư là người điều phối. Với nội dung chính yếu của Quy tắc Thuế tối thiểu toàn cầu và lộ trình thực hiện; cơ hội và thách thức đối với Việt Nam khi tham gia Thuế tối thiểu toàn cầu; tác động của việc tham gia Quy tắc Thuế tối thiểu toàn cầu đối với dòng vốn FDI của Việt Nam; thuế tối thiểu toàn cầu và gợi ý chính sách đối với Việt Nam; vai trò FDI đối với nền kinh tế Việt Nam và khuyến nghị giải pháp đối với các dự án FDI đang được hưởng thuể suất ưu đãi và các dự án tương lai; hành động của các nước tiếp nhận FDI và gợi ý các giải pháp Việt Nam cần tham khảo; vấn đề thành lập tổ công tác để nghiên cứu chính sách, giải pháp đối với Việt Nam.

TS. Nguyễn Anh Tuấn: Qua các tham luận chúng ta đã rõ được một số vấn đề cơ bản về quy tắc Thuế tối thiểu toàn cầu và một số nhóm giải pháp đã được các chuyên gia đưa ra. Chắc chắn sẽ có những ý kiến đồng thuận và luồng ý kiến còn khác nhau, chúng ta sẽ cùng làm rõ trong phiên thảo luận. Mục đích lớn nhất là trả lời câu hỏi, làm thế nào vừa đảm bảo lợi ích quốc gia khi thực hiện cam kết, vừa giữ chân các tập đoàn lớn tại Việt Nam cũng như chào đón các "đại bàng" tiếp theo. Qua phần trình bày của một số chuyên gia, tôi nhận thấy đại diện Tổng Cục thuế cũng muốn trảo đổi lại để làm rõ một số vấn đề, xin mời ông Đặng Ngọc Minh.

Tránh vi phạm, vô hiệu hóa

Ông Đặng Ngọc Minh, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thuế: Ý kiến của diễn giả Cấn Văn Lực, về hiệp định đa phương là về sửa đổi các hiệp định tránh đánh thuế 2 lần nhưng không liên quan đến Trụ cột 2. Trụ cột 2 là cuộc chơi của thế giới, Trụ cột 2 phuc vụ cho lợi ích của các nước phát triển, chống lại các thiên đường thuế, vô hình chung tác động đến các nước đang phát triển.

Về cách đàm phán, việc tham gia của chúng ta rất tích cực, trong gần 1 năm Việt Nam đã trở thành thành viên của Chương trình hành động BEPS và chúng ta tham gia ở các cam kết tối thiểu. Quan điểm Việt Nam hiện nay là gì? Chúng ta cần có giai đoạn chuyển tiếp, đảm bảo quyền lợi thu hút đầu tư của các nước đông dân cư như Việt Nam. Bộ Tài chính cũng đã tham gia Ủy ban Thuế liên hợp quốc.

Hiện thành công nhất là đưa ra được dự thảo 12B nhưng muốn đưa vào nghị định song phương là sự cố gắng của các nước. Chúng tôi ghi nhận nội dung đóng góp ý kiến của các vị hôm nay và sẽ cần nghiên cứu các hiệp định liên quan để tránh bị vi phạm, vô hiệu hoá.

TS. Nguyễn Anh Tuấn: Xin cảm ơn ý kiến Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh. Ở đây có số liệu đánh giá tác động nguồn thu thuế từ doanh nghiệp FDI, liên quan đến con số 12,3% ông Đặng Ngọc Minh đã giải thích là không bao gồm doanh nghiệp báo lỗ. Vì vậy như ý kiến của ông Cấn Văn Lực số thu 12,3% lên 15% không đáng kể đã được đại diện Tổng Cục thuế làm rõ. Ở đây có ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó vụ trưởng Vụ Quan hệ quốc tế (Văn phòng Chính phủ), đầu mối trình Thủ tướng các vấn đề Bộ Tài Chính, Bộ KH&ĐT đưa lên, ý kiến tiếp theo xin mời ông Nguyễn Quốc Hùng, xin ông cho biết các kiến nghị đã được Chính phủ chấp thuận đến đâu và các bước tiếp theo sẽ thực hiện thế nào?.

Thủ tướng đồng ý lập tổ công tác đặc biệt

Ông Nguyễn Quốc Hùng: Sự phù hợp và hợp lý của việc tổ chức hội thảo hôm nay của Tạp chí Nhà đầu tư là điều không phải nhắc lại. Các chủ đề đang thảo luận vừa mang tính vi mô và vĩ mô, và quan trọng hơn đây đang là vấn đề sát sườn đặt ra cho Chính phủ trong vấn đề ứng xử với nhà đầu tư nước ngoài.

Trước hết, tôi vui mừng thông báo, hôm qua, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý việc thành lập Tổ công tác đặc biệt liên ngành bao gồm đại diện các bộ ngành liên quan cùng đối tượng được điều chỉnh, các chuyên gia, các nhà khoa học để đẩy nhanh quá trình xem xét để đảm bảo tinh thần như các diễn giả vừa nói, cái quan trọng nhất là thông điệp với các nhà đầu tư khi Việt Nam đã và đang quan tâm vấn đề đảm bảo lợi ích nhà đầu tư.

Tôi nghĩ Chính phủ sẽ sớm có chương trình hành động cụ thể, làm việc với nhà đầu tư, các đối tượng được điều chỉnh, cách đặt vấn đề này như thế nào sẽ sớm được rút ra trong thời gian tới.

TS. Nguyễn Anh Tuấn: Rất vui mừng khi được biết thông tin Thủ tướng đã ký quyết định thành lập Tổ công tác đặc biệt liên ngành, cá nhân tôi và nhiều chuyên gia ở đây kỳ vọng Tổ công tác này sẽ có thêm tiếng nói người trong cuộc, những người chịu điều chỉnh trực tiếp từ quy tắc Thuế tối thiểu toàn cầu, đặc biệt là các chuyên gia của nhóm công ty "Big4", những người rất am hiểu vấn đề này và có sự liên kết toàn cầu để nắm bắt thực tiễn các nước đang triển khai.

Nhiều ý kiến cho rằng Quốc hội nên đưa vào chương trình làm luật sớm hơn để sửa các luật liên quan như Luật Thuế, Luật Đầu tư, ở đây có đại diện Ủy ban Kinh tế Quốc hội, xin mời ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội sẽ cung cấp thêm một số thông tin liên quan.

Cần tạo sự yên tâm cho các nhà đầu tư

Ông Phan Đức Hiếu: Hiện nay chính sách thuế toàn cầu nói chung đều có tác động đến các hoạt động đầu tư kinh doanh của Việt Nam, đặc biệt là chính sách thuế tối thiểu toàn cầu chưa có đánh giá rà soát nhưng tác động khá mạnh mẽ đến phương thức Việt Nam đã và đang sử dụng trong việc thu hút đầu tư nước ngoài. Kèm theo đó chúng ta có cả cơ hội, nếu tận dụng tốt sẽ tăng thu, và buộc phải đa dạng hóa các biện pháp đầu tư.

Tuy nhiên, mọi thứ đều có điều kiện và phụ thuộc vào hoạt động của chúng ta. Bên Chính phủ đã nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề, với vai trò của Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế Quốc hội tôi cho rằng, trong vấn đề này thách thức phải giải quyết trước mắt là tính kịp thời. Đây là 1 thách thức không hề nhỏ, về cả nội luật và luật song phương trong khi thời gian rất ngắn.

Trước bài toán gấp gáp và kịp thời, cần có cách làm đặc biệt hơn, hiệu quả hơn, thay đổi thể chế như kỳ họp bất thường của Quốc hội, hoặc 1 luật sửa nhiều luật…

Tôi kiến nghị, chúng ta cần ý thức được thách thức rất lớn, hiện nay Luật Thuế tối thiểu toàn mới chỉ là sơ bộ, và đòi hỏi tổ công tác đặc biệt phải làm việc. Việt Nam cần ý thức được phải hành động rất quyết liệt, nên tập trung trước mắt tạo sự yên tâm, cơ chế bù đắp một phần hao hụt (nếu có) cho các nhà đầu tư đã, đang và sẽ có kế hoạch đầu tư tại Việt Nam.

TS. Nguyễn Anh Tuấn: Xin cảm ơn ông Phan Đức Hiếu. Một số ý kiến của ông cũng trùng lặp với ý kiến của GS-TSKH. Nguyễn Mại, đây là cơ hội để Chính phủ Việt Nam chứng tỏ với các nhà đầu tư đây là Chính phủ hành động, đối xử tử tế, nhất quán, nhằm hướng đến mục tiêu Bộ Chính trị đã đặt ra trong Nghị quyết 50.

Ông Đặng Ngọc Minh cũng đã có phản biện ý kiến các đại biểu nêu sáng này, ngoài việc cải thiện môi trường đầu tư để hấp dẫn hơn như phát triển kết cấu hạ tầng, Chính phủ thân thiện, phát triển nguồn nhân lực..., thì cũng cần nghiên cứu các giải pháp bù đắp hao hụt các nhà đầu tư đã đến trước. Ông Minh đã đặt ra lo ngại sự hỗ trợ trong các giải pháp đụng chạm cam kết của Việt Nam với WTP.

Do vậy, tôi mong muốn các chuyên gia thảo luận sâu, Chính phủ cần ưu đãi theo hướng nào? ưu đãi theo hướng phát triển xanh, ưu đãi bằng tiền hỗ trợ nhà đầu tư xây dựng các trung tâm R&D,... Cụ thể hóa những ưu đãi này như nào để không vi phạm các cam kết quốc tế. Ý kiến đầu tiên xin mời bà Hương Vũ, Tổng giám đốc EY Consulting Việt Nam.

Việt Nam là "thiên đường" cho các nhà đầu tư nước ngoài

Bà Hương Vũ: Dưới góc độ của doanh nghiệp, tôi muốn khẳng định rằng Việt Nam thực sự là một nơi đáng tin cậy, một "thiên đường" cho các nhà đầu tư nước ngoài. Chính phủ Việt Nam luôn tìm cách duy trì các chính sách, ưu đãi cũng như luôn đồng hành với doanh nghiệp dù bất cứ chuyện gì xảy ra.

Tại buổi hội thảo hôm nay, các chuyên gia đã đưa ra nhiều biện pháp như: Tăng chi phí, khấu hao… Tuy nhiên, dưới tác động trụ cột 2, chúng tôi cho rằng những phương án này sẽ không hiệu quả. Chính vì vậy, chúng tôi mong muốn Việt Nam có thể "mở lòng", nghiên cứu phương pháp hỗ trợ doanh nghiệp bằng tiền.

Trên thế giới, nhiều nước cũng đã áp dụng biện pháp này và đạt được một số hiệu quả nhất định. Bên cạnh đó, EY cũng sẵn sàng chia sẻ, đồng hành để Việt Nam khi áp dụng phương pháp hỗ trợ bằng tiền sẽ không vi phạm các quy định của WTO.

TS. Nguyễn Anh Tuấn: GS.TSKH Nguyễn Mại muốn trao đổi thêm về vấn đề này?

GS.TSKH Nguyễn Mại: Khi mà Intel vào Việt Nam năm 2004-2006, Chính phủ Việt Nam đã thành lập tổ công tác đặc nhiệm, có đại diện các bộ (Thứ trưởng Bộ KH&ĐT, KH&CN) để lên các kịch bản đàm phán với Intel vào Việt Nam.

Khi đầu tư vào Việt Nam, Intel yêu cầu hỗ trợ bằng tài chính cho doanh nghiệp và Việt Nam chấp nhận nhưng không phải hoàn toàn bằng tiền mặt mà còn bằng đào tạo nguồn nhân lực công nghệ cao.

Vì vậy, giải pháp đã được các nước khác, cả EU áp dụng mà không ảnh hưởng cam kết quốc tế thì chúng ta hoàn toàn có thể áp dụng và còn dùng nhiều cách hơn khi áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu.

TS. Nguyễn Anh Tuấn: Cảm ơn thông tin từ GS.TSKH Nguyễn Mại. Có lẽ cũng liên quan đến câu hỏi tìm kiếm giải pháp giữ chân các nhà đầu tư nước ngoài mà không vi phạm cam kết quốc tế, xin mời chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành.

Nên lắng nghe thị trường

Ông Võ Trí Thành: Về cách nhìn thuế tối thiểu toàn cầu, tôi nghĩ đây là thuế có góc độ cần nhìn nhận một cách tích cực. Một là ngăn chặn "cuộc đua xuống đáy" về thuế suất ưu đãi giữa các quốc gia, bên cạnh đó là tính minh bạch dù rằng tính công bằng còn tranh cãi nhưng tôi nghĩ rằng Việt Nam nên ủng hộ và chủ động.

Cách nhìn nhận cần nghiêm túc, tỉ mỉ, tính toán nhưng cần bình tĩnh. Ngoài ra, với tinh thần chủ động, cách chúng ta hành động sẽ thể hiện rằng Việt Nam hội nhập là dám chơi, biết chơi và khéo chơi.

Tuy nhiên, chúng ta nên lắng nghe người chơi trên thị trường, tức là bên cạnh các doanh nghiệp lớn như Samsung - những doanh nghiệp chịu ảnh hưởng trực tiếp từ luật này, thì còn phải học hỏi các nước khác, các tập đoàn chưa từng đầu tư vào Việt Nam.

Tôi thấy các diễn giả cũng đã có nói, nội luật, quan hệ quốc tế, luật song phương đàm phán trực tiếp hoặc trao đổi trực tiếp đã hiện diện tại Việt Nam, đặc biệt là các nhà FDI lớn. Đây là khối lượng công việc khổng lồ nên cần phối hợp và liên minh mà ASEAN là một liên minh mạnh.

Đối với tôi, chúng ta thực hiện thuế này thì điều cơ bản nhất là thúc đẩy cải cách thể chế, phù hợp với những nghiên cứu cũng như đẩy mạnh mội trường kinh doanh hạ tầng, nhân lực. Câu hỏi đặt ra rằng, tại sao 5-10 năm đầu chúng ta rất ưu đãi cho nhà đầu tư nước ngoài nhưng vẫn lỗ, như vậy có ưu đãi không có nghĩa. Câu chuyện ở đây là cần nghiên cứu rằng tại sao họ không khai thu nhập lớn hơn hoặc bằng 0. Như vậy, vấn đề không hẳn ở mức thuế mà là quy trình thuế và giám sát thuế.

TS. Nguyễn Anh Tuấn: Tôi có câu hỏi dành riêng cho ông Robert King, Phó tổng giám đốc, lãnh đạo Dịch vụ Thuế tại Thị trường Đông Dương (Công ty Cổ phần Tư vấn EY Việt Nam) Như ông Võ Trí Thành vừa nói, nghiên cứu các chính sách cần phải tham khảo ý kiến người trong cuộc, với tư cách 1 chuyên gia tư vấn lĩnh vực thuế, người tiếp xúc rất nhiều với nhà đầu tư nước ngoài, ông có thể cho biết họ có mong muốn gì với Chính phủ Việt Nam khi thực hiện Quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu?.

Nhà đầu tư quan tâm đến các chính sách ưu đãi

Ông Robert King: Với góc độ của chúng tôi, có rất nhiều biện pháp khuyến khích đầu tư tại Việt Nam, liên quan đến thuế tối thiểu toàn cầu. Chúng ta đã đề cập đến việc thống nhất về vĩ mô và chắc chắn họ sẽ phải đóng thuế ở mức quy định. Nếu quốc gia nào đó thực hiện thuế này cũng sẽ tác động đến việc đầu tư của họ tại Việt Nam.

Do đó, cần xem xét trong việc thu hút đầu tư nước ngoài và việc hỗ trợ doanh nghiệp đang đầu tư tại Việt Nam. Đó là nhiệm vụ của ban chuyên trách tổ công tác về thuế suất tối thiểu này. Về phía nhà đầu tư sẽ nhìn theo 2 góc độ, một là nhà đầu tư hiện tại họ rất muốn biết được cách thức để họ có thể có được ưu đãi, hỗ trợ để duy trì hoạt động đầu tư. Hai là nhà đầu tư mới, Việt Nam cũng như nhiều quốc gia khác là có các ưu đãi thuế, vấn đề ở chỗ làm sao tăng khả năng hỗ trợ các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam.

Có rất nhiều biện pháp, bên cạnh hỗ trợ thuế, cần có trợ cấp, hỗ trợ nhà ở công nhân, chi phí hạ tầng, hỗ trợ tín để đảm bảo khả năng thu hút hiện tại cũng như thời gian tới.

TS. Nguyễn Anh Tuấn: Cảm ơn ý kiến ông Robert King. Tôi rất muốn nghe thêm một ý kiến nữa của người trong cuộc, một nhà đầu tư nước ngoài thuộc hàng lớn nhất tại Việt Nam, xin mời ông Kim Yong Seok, Giám đốc Đối ngoại của Samsung.

Mong muốn chính sách mới hỗ trợ doanh nghiệp nước ngoài

Ông Kim Yong Seok: Chúng tôi đã đầu tư tại Việt Nam từ năm 2008. Samsung đã chọn Việt Nam bởi những yếu tố như con người, địa lý, chính trị ổn định hay các chính sách ưu đãi đầu tư.

Từ năm 2008 đến nay, Samsung đã luôn đồng hành cùng Việt Nam và đạt được những phát triển lớn. Hiện tại, tổng số vốn đầu tư của Samsung tại đây là hơn 18 tỷ USD. Dù Việt Nam là nước đang phát triển, có rất nhiều tiềm năng, nhưng vẫn tồn tại một số bất lợi, trong đó bao gồm một số chính sách ưu đãi đầu tư.

Tôi muốn nhấn mạnh rằng, Việt Nam đang quá tập trung vào chính sách ưu đãi đầu tư thông qua thuế. Và khi quốc tế áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, thì những chính sách này sẽ không còn hiệu quả nữa. Đối với các doanh nghiệp đã và đang đầu tư, chúng tôi khá bất ngờ với việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu. Chính vì vậy, Samsung mong muốn Chính phủ Việt Nam có thể nghiên cứu, ban hành thêm nhiều phương án, biện pháp mới để hỗ trợ, giúp đỡ các doanh nghiệp nước ngoài đang đầu tư tại đây.

TS. Nguyễn Anh Tuấn: kiến nghị vừa rồi đã khá rõ, ông Kim đã vắn tắt bày tỏ mong muốn của nhà đầu tư, tiếp theo mạch này, hôm nay có đại diện Liên đoàn Luật sư Việt Nam, bà Nguyễn Thị Quỳnh Anh, Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam. Một luật sư tham gia xây dựng hệ thống luật đầu tư nước ngoài từ những năm 1990. Xin mời ý kiến của bà.

Đã tới lúc rà soát lại toàn diện chính sách ưu đãi đầu tư

Bà Nguyễn Thị Quỳnh Anh: Chúng tôi đánh giá rất cao VAFIE vì nhiệm vụ của chúng ta là biến ý chí thành hành động. Vai trò FDI quan trọng với Việt Nam không chỉ là đóng góp ngân sách mà là thay đổi cả tư duy kinh doanh, tư duy xây dựng nhà máy, hạ tầng ra sao đảm bảo cho cuộc sống của người lao động Việt Nam.

Chúng tôi đánh giá cao Chính phủ hành động, điều chúng tôi mong muốn là thành lập Tổ công tác đặc biệt, để có những hành động tức thời, không để Việt Nam tụt lại phía sau. Và bên cạnh đó, tổ công tác làm gì là rất quan trọng.

Tôi đề nghị bổ sung thêm luật sư trong tổ công tác không phải chỉ các chuyên gia về FDI vì chúng ta vẫn phải luật hoá các quy định, ngay cả ưu đãi, vẫn phải minh bạch hoá, để nhà đầu tư thấy minh bạch, yên tâm với đồng tiền bỏ ra tại Việt Nam.

Đã tới lúc rà soát lại toàn diện chính sách ưu đãi đầu tư, chúng ta phải duy trì những chính sách còn tác dụng và rà soát lại cái nào không còn tác dụng và cần bổ sung cái gì? Làm sao ứng phó phù hợp với các quy tắc Trụ cột 2 vẫn hài hoà được lợi ích đầu tư tại Việt Nam mà không bị tụt hậu mà vẫn đảm bảo tuân thủ cam kết quốc tế.

Các lĩnh vực thu hút đầu tư thế nào để các nhà đầu tư sẽ vào Việt Nam cần có tuỳ theo thời điểm đưa lĩnh vực hấp dẫn khác nhau không phải 4-5 lĩnh vực như hiện nay vì vậy Chính phủ phải rất uyển chuyển để kịp thời ứng phó với sự phát triển nền kinh tế số toàn cầu.

Chúng ta vẫn thấy trùng lắp về mặt tư tưởng như hỗ trợ về hạ tầng, đào tạo nhân lực, R&B, tài chính tuy nhiên cần suy nghĩ theo hướng làm sao ứng phó thay đổi diễn ra trên thế giới, luôn đảm bảo được quyền lợi, giữ lại quyền đóng thuế của Việt Nam.

TS. Nguyễn Anh Tuấn: Qua các phần trao đổi, còn đại biểu nào còn có ý kiến muốn trao đổi thêm? Xin mời ông Nguyễn Nội, nguyên Cục phó Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ KH&ĐT).

Ảnh hưởng nhiều doanh nghiệp Việt Nam

Ông Nguyễn Nội: Về mục đích, chúng tôi hiểu đây là quy định của G20, quy định thuế tối thiểu toàn cầu với tiêu chí là doanh thu hợp nhất của công ty mẹ ở chính quốc chứ không phải nhà đầu tư tại Việt Nam, đây là vấn đề cần lưu ý. Như vậy có thể có tập đoàn doanh thu 1 năm trên 750 triệu Euro và doanh thu ở Việt Nam nhỏ vẫn thuộc diện ảnh hưởng này.

Tuy quy định (của G20) về thuế tối thiểu toàn cầu nhưng không có nghĩa là mọi quốc gia đều phải áp dụng thuế tối thiểu bằng 15% này. Sau này có quy định thì cũng cần nghiên cứu xem chúng ta có còn thuế tối thiểu thấp hơn 15% không? Bởi điều này sẽ ảnh hưởng cảđến nhiều doanh nghiệp Việt Nam, tôi cho rằng sẽ vẫn còn mức thuế tối thiểu nhỏ hơn 15% cho các đối tượng khác.

Các quy định, nguyên tắc ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp của Việt Nam hiện nay căn cứ lĩnh vực đầu tư, địa bàn, quy mô vốn đầu tư và thực hiện giải ngân, còn vấn đề ở đây lại liên quan tiêu chí doanh thu công ty mẹ. Cần lưu ý về mốc thời gian thực hiện để có tiến độ xử lý phù hợp với khả năng quy định này sẽ được G20 thực hiện vào năm 2024, điều này có thể thấy, trước tiên các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài chắc chắn không bị ảnh hưởng đến năm 2023 nhưng những đối tượng hưởng ưu đãi thuế thấp hơn 15% sau năm 2023 thì sẽ bị ảnh hưởng, do vậy, chúng ta cần xử lý những trường hợp như vậy. Cần nghiên cứu những quy định, biện pháp hỗ trợ chúng ta dự kiến áp dụng phải phù hợp và tránh vi phạm nguyên tắc của G20 về thuế tối thiểu toàn cầu.

Ngoài ra, nhất trí xem xét các biện pháp hỗ trợ đầu tư hạ tầng, xây nhà ở cho công nhân, dù vậy, lưu ý rằng mỗi doanh nghiệp sẽ có mức ưu đãi, hỗ trợ khác nhau và không nhiều hơn giá trị mà họ "sẽ bị thiệt" nếu áp dụng mức thuế thu nhập doanh nghiệp 15%.

TS. Nguyễn Anh Tuấn: Xin cảm ơn ý kiến ông Nguyễn Nội, tiếp theo xin mời ông Hoàng Mạnh Phương, Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ KH&ĐT).

Đồng hành cùng nhà đầu tư không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước

Ông Hoàng Mạnh Phương: Đến thời điểm hiện tại vẫn chưa xác định được thời điểm thực thi luật thuế tối thiểu toàn cầu. Các Luật PPP tác động chưa đến mức như thế này nhưng thời gian chuyển đổi 3-5 năm, do đó Tổng cục thuế sẽ đàm phán về thời gian chuyển đổi (tối thiểu là 3 năm) nếu có sự đồng thuận giữa các bên.

Về đối tượng áp dụng, tôi cho rằng lựa chọn xóa bỏ hết ưu đãi về thuế phải xem xét có phù hợp không, vì chỉ thuế tối thiểu toàn cầu chỉ tác động đến những doanh nghiệp có doanh thu 705 triệu Euro trở lên.

Bên cạnh đó, chúng ta hoàn toàn có kinh nghiệm về việc ứng phó, chẳng hạn nhưu tính toán khoản trợ cấp. Tuy nhiên vẫn phải tính làm sao có nhiều cách để không tạo dư địa khiến họ có thể áp thuế bất lợi cho xuất khẩu của mình.

Tôi mong Tổng cục thuế, các công ty tư vấn cung cấp thông tin cho chúng tôi, để xem xét với những biện pháp hỗ trợ thì có phù hợp với cam kết của thuế tối thiểu toàn cầu hay không. Đồng thời, việc đồng hành cùng nhà đầu tư không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước mà cần các bên và cần rất nhiều thời gian với nhau.

Về đề nghị sửa luật, Chính phủ và Quốc hội đã có thông lệ một luật sửa nhiều luật, họp Quốc hội bất thường và đã có chương trình sửa luật thuế. Hiện chưa có quyết định ngay, nhưng quan trọng là chính sách thống nhất thế nào, để các nhà luật pháp tiến hành thủ tục.

TS. Nguyễn Anh Tuấn: Xin cảm ơn ý kiến ông Hoàng Mạnh Phương. Thời gian không còn, tôi xin phép kết thúc phiên thảo luận tại đây. Trước khi bế mạc hội thảo, một lần nữa xin cảm ơn các quý vị đại biểu.

Ban tổ chức đánh giá cao sự chuẩn bị của các chuyên gia, diễn giả về phần tham luận cũng như các ý kiến thảo luận. Qua đó, ít nhất nâng cao hiểu biết chung về thuế tối thiểu toàn cầu và lộ trình thực hiện. Các văn bản cũng như thông tin đại chúng đã xác định lộ trình 2022 rồi 2023.

Tuy nhiên qua hội thảo, chúng ta có thể thấy lộ trình còn chưa rõ ràng, còn cơ hội Việt Nam đàm phấn thêm, cũng như quá trình chuyển tiếp áp dụng. Sau khi nghe ý kiến đại diện Tổng cục thuế, nhiều chuyên gia bày tỏ sự đồng tình Việt Nam nên tham gia, nhưng cần tích cực chủ động hơn. Các chuyên gia cũng đã đưa ra các khuyến nghị về các nhóm giải pháp nâng cao tính cạnh tranh của môi trường đầu tư Việt Nam như một phương án lâu dài cơ bản.

Bên cạnh đó cũng kiến nghị thêm một số giải pháp cụ thể nhằm đảm bảo lợi ích các nhà đầu tư đã có mặt tại Việt Nam, qua đó khẳng định Chính phủ Việt Nam luôn đồng hành và chia sẻ với nhà đầu tư trên cơ sở hài hòa lợi ích các bên.

Một số kiến nghị đưa ra chưa nhận được sự đồng thuận của tất cả các đại biểu và cần tiếp tục nghiên cứu. Rất mừng khi biết thông tin Thủ tướng chấp thuận thành lập Tổ công tác liên ngành để nghiên cứu vấn đề này. Tổ công tác cần kiến nghị Chính phủ những giải pháp phù hợp nhất với Việt Nam.

Hội thảo ngày hôm nay có thể nói là hội thảo đầu tiên về vấn đề Thuế tối thiểu toàn cầu, do vậy không thể kỳ vọng sẽ giải quyết được toàn bộ vấn đề liên quan, nhưng hội thảo đã có sự khởi xướng, để qua đó các cơ quan chức năng cần phải vào cuộc một cách khẩn trương hơn. Cuối cùng xin kính chúc sức khỏe tất cả các quý vị đại biểu!