Theo dự báo của Tổng cục khí tượng thủy văn - Bộ TN&MT, đỉnh lũ năm 2021 ở đầu nguồn sông Cửu Long có khả năng từ báo động 1 – báo động 2 xuất hiện vào cuối tháng 9, đầu tháng 10. Phụng Hiệp được xem là vùng trũng, đa phần diện tích mía được trồng trên liếp dã chiến nên dễ bị ngập úng mỗi khi có đợt triều cường lớn.

Ngành mía đường tại ĐBSCL sắp bị  “xóa sổ”

Như thường lệ mọi năm thì vào thời điểm này nhà máy đường Phụng Hiệp thuộc Công ty cổ phần mía đường Cần Thơ (Casuco) đã đi vào hoạt động. Tuy nhiên, do năm nay ảnh hưởng của dịch COVID-19 nhà máy thông báo sẽ vào vụ sản xuất muộn hơn gần 2 tháng, dự kiến sẽ hoạt động vào giữa tháng 11.

Trao đổi với Nhadautu.vn vào sáng ngày 26/9, Phó chủ tịch UBND huyện Phụng Hiệp Lê Như Lê cho biết vụ mía năm nay huyện Phụng Hiệp xuống giống được trên 4.700ha, đến thời điểm này nông dân đã bán mía chục (mía ép nước giải khát) được trên 600 ha, diện tích còn lại khoảng 4.000ha.

"Qua rà soát thì đến ngày 15/10, huyện Phụng Hiệp có khoảng 1.000ha mía (thuộc giống mía chín sớm là ROC 16) cần được thu hoạch, đến giữa tháng 11 có khoảng 2.000ha mía cần thu hoạch. Đối với diện tích mía chín sớm nêu trên nếu bị kéo dài có khả năng bị nước chụp gây thiệt hại về năng suất là rất lớn nên rất cần nhà máy đường vào vụ ép sớm hơn dự kiến đề ra", ông Lê cho biết.

Tổng giám đốc Casuco Trần Vĩnh Chung cho biết, theo đề nghị từ địa phương, Casuco cũng đang nỗ lực hoàn tất công tác duy tu, bảo trì máy móc để hoạt động trở lại. Tuy nhiên, việc cung ứng vật tư và công việc sửa chữa tại lò hơi phải thuê đơn vị chuyên môn từ TP. HCM, TP. Hà Nội vào, nhưng theo quy định trong phòng, chống dịch COVID-19 thì lực lượng ngoài tỉnh khi vào Hậu Giang phải thực hiện cách ly tập trung 14 ngày nên sẽ mất thêm khoảng thời gian nhất định. 

“Không chỉ gặp khó trong bảo dưỡng nhà máy mà công ty còn gặp khó khăn về lao động. Nhu cầu nhà máy cần trên 150 người nhưng lao động tại chỗ chỉ đáp ứng được 50%, còn lại phải thu hút lao động từ nơi khác đến nhưng trong lúc dịch bệnh còn diễn biến phức tạp thì việc thu hút lao động là người ngoài tỉnh cũng không dễ dàng gì” ông Chung cho biết.

Được biết do tình hình sản xuất mía đường khó khăn, diện tích mía nguyên liệu sụt giảm nên một số thành viên Casuco muốn dừng sản xuất tại nhà máy đường Phụng Hiệp. Tuy nhiên, sau khi được địa phương yêu cầu hoạt động đề giải quyết đầu ra cho nông dân trồng mía thì Casuco mới “miễn cưởng” chuẩn bị cho vụ sản xuất mới.

Về phía địa phương, ông Lê, Phó chủ tịch UBND huyện Phụng Hiệp cho biết đã đến lúc phải vận động nông dân chuyển dịch mía sang cây trồng khác, giảm diện tích trồng mía xuống chỉ còn khoảng 2.000ha, chủ yếu bán  cho các cơ sở ép làm nước giải khát.

Để thay thế cho cây mía, địa phương đã vận động nông dân mở rộng diện tích trồng khóm MĐ 2 và chanh không hạt, bước đầu trồng thí điểm cho thấy 2 loại cây trồng này rất thích nghi tốt trên nền đất trồng mía; toàn bộ sản phẩm cũng được công ty West Food và Công ty TNHH MTV The Fruit Republic (Hà Lan) tại TP. Cần Thơ bao tiêu.

Ngành mía đường ở khu vực ĐBSCL thời hoàn kim có đến hàng chục nhà máy chế biến với diện tích vùng nguyên liệu lên tới hơn 60.000 ha, riêng tỉnh Hậu Giang có đến trên 16.000ha. Do khó khăn trong cạnh tranh với đường nhập khẩu, đến nay khu vực này chỉ chỉ còn 3 nhà máy ‘thoi thóp” với diện tích trồng mía chưa bằng 1/10 trước đây. Trong niên vụ sản xuất năm nay chỉ mới duy nhất nhà máy đường Phụng Hiệp là có động thái hoạt động, còn các nhà máy khác vẫn “án binh bất động”, nhiều khả năng đây là vụ sản xuất cuối cùng của ngành mía đường tại khu vực ĐBSCL.

Chưa chặn được đường nhập khẩu lẩn tránh thuế

Kết thúc 1 năm điều tra chống bán phá giá, tháng 6/2021, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 1578/QĐ-BCT áp dụng biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp 47,64% đối với đường Thái Lan nhập khẩu. Ngay lập tức đường Thái Lan đã có động thái đi vòng qua 5 nước Asean khác là Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia và Myanmar để được hưởng mức thuế 5% ( theo Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN -ATIGA) khi vào Việt Nam.

Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, lượng đường nhập khẩu trong 8 tháng đầu năm trên 900.000 tấn, trong đó nhập khẩu từ Thái Lan giảm mạnh chỉ chiếm khoảng 38%, trong khi những năm trước nhập khẩu đường từ quốc gia này luôn chiếm trên 90%.

Điều bất thường là nhập khẩu đường từ các quốc gia vốn được xem năng lực sản xuất mía đường thấp như Campuchia, Lào, Malaysia, Myanmar, Indonesia vào Việt Nam tăng đột biến, cao gấp hàng chục lần so với cùng kỳ.

Trước những bất thường đó, Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA) đại diện các công ty sản xuất đường mía trong nước đã gửi hồ sơ kiến nghị Bộ Công thương điều tra chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại đối với sản phẩm đường mía có xuất xứ từ Thái Lan.

Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại  - Bộ Công Thương Lê Triệu Dũng cho biết, theo Luật Quản lý ngoại thương Việt Nam và quy định trong WTO, khi thấy có hiện tượng vi phạm về phòng vệ thương mại, đại diện các nhà sản xuất trong nước sẽ chuẩn bị hồ sơ để kiến nghị với cơ quan quản lý nhà nước thực hiện các quy trình điều tra.

Hồ sơ kiến nghị điều tra về vi phạm phòng vệ thương mại không chỉ phản ánh hiện tượng mà còn phải thu thập đầy đủ nội dung, chứng cứ, mức độ thiệt hại và được 50% doanh nghiệp ngành hàng đứng đơn cùng kiến nghị.

“Theo quy định của Luật Ngoại thương Việt Nam, thời gian để đánh giá thiệt hại của ngành sản xuất trong nước thường là 1 năm. Trong trường hợp đặc biệt có thể thấp hơn nhưng không thấp hơn dưới 6 tháng. Trong thời gian này, VSSA cần thu thập toàn bộ số liệu sản xuất, sản lượng, số liệu nhập khẩu, biến động giá cả… sau đó tổng hợp lại để làm bằng chứng”, ông Dũng hướng dẫn.

Theo VSSA, niên vụ vụ sản xuất mía đường 2020 - 2021 đã kết thúc với sản lượng đường chỉ đạt 689.830 tấn, thấp hơn 74.000 tấn so với vụ trước. Dù sản lượng giảm nhưng giá đường sản xuất nội địa không tăng và tiêu thụ chậm, nguyên nhân do giá đường sản xuất trong nước cao hơn đường nhập khẩu.

Bài liên quan

Ngành mía đường cạnh tranh chưa sòng phẳng - Bài 1: Ngành mía đường ĐBSCL trước nguy cơ bị 'xóa sổ'

Ngành mía đường cạnh tranh chưa sòng phẳng - Bài 2: Đường Thái vẫn 'ồ ạt' đi vòng né thuế

Ngành mía đường cạnh tranh chưa sòng phẳng - Bài cuối: GS.TS Võ Tòng Xuân: 'Muốn tồn tại phải tái cấu trúc'

Hàng ngàn hộ trồng mía ở Hậu Giang hoang mang khi các nhà máy đường đóng cửa