Kích hoạt sóng bán vốn Nhà nước

Hoạt động đấu giá sôi động trở lại

Trái với sự ảm đạm trong vài năm gần đây, hoạt động đấu giá cổ phiếu bắt đầu nhộn nhịp trở lại và xuất hiện những phiên đấu giá hàng nghìn tỷ đồng. Chỉ trong vòng 2 tháng, Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HoSE) liên tiếp thông báo về việc đăng ký làm đại lý chào bán cạnh tranh cổ phiếu của 4 doanh nghiệp Nhà nước.

Trong đó, nổi bật nhất là phiên đấu giá được xem như “bom tấn” trong năm nay của Tổng Công ty Đầu tư và Phát triển Công nghiệp – Becamex IDC (mã: BCM).

Cụ thể, Becamex IDC sẽ chào bán 300 triệu cổ phiếu với giá khởi điểm 69.600 đồng/cp, giá trị tối thiểu của phiên đấu giá lên đến 21.000 tỷ đồng – lớn nhất từ sau giai đoạn bùng nổ thoái vốn Nhà nước 2016 – 2018.

Cổ đông lớn nhất của Becamex IDC là UBND tỉnh Bình Dương nắm 95,44% vốn. Theo Quyết định 426 phê duyệt tỷ lệ vốn Nhà nước nắm giữ tại Becamex IDC đến năm 2025, tỷ lệ vốn Nhà nước sẽ được điều chỉnh từ 95,44% vốn xuống không thấp hơn 65% vốn.

Phiên đấu giá có giá trị lớn được mong chờ tiếp theo là chào bán cạnh tranh cổ phiếu Công ty cổ phần Thủy điện Miền Trung (mã: CHP) thuộc sở hữu của Tổng công ty điện lực miền Nam (EVNSPC) và Công ty cổ phần Tư vấn Xây dựng điện 3 – EVNPECC3 (mã: TV3).

Theo đó, số lượng cổ phiếu được đưa ra chào bán cạnh tranh là gần 33,8 triệu cổ phiếu CHP, trong đó, EVNSPC sở hữu 33,7 triệu đơn vị và Tư vấn Xây dựng điện 3 sở hữu 53.379 đơn vị. Cổ phiếu sẽ được bán theo lô với giá khởi điểm 2.950 tỷ đồng, tương đương với khoảng 87.300 đồng/cp.

Công ty cổ phần Thủy điện Miền Trung là đơn vị vận hành 2 nhà máy thủy điện A Lưới (công suất 170 MW) và nhà máy điện mặt trời Cư Jút (công suất 50 MW), cung cấp điện cho tỉnh Thừa Thiên Huế và Đắk Nông. Doanh nghiệp hiện có vốn điều lệ 1.469 tỷ đồng với 3 cổ đông lớn. Đó là Tổng công ty Điện lực Miền Trung (EVNCPC) và Tổng công ty Điện lực Miền Nam (EVNSPC) cùng sở hữu 22,97% vốn, Công ty TNHH Năng Lượng REE – công ty con của REE Corporation (mã: REE) nắm 24,21% vốn.

Tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), hoạt động đấu giá đã bắt đầu sôi động kể từ tháng 12/2024. Như phiên đấu giá cổ phiếu Tổng công ty Thăng Long thuộc sở hữu SCIC, Công ty cổ phần Sách – Thiết bị Bến Tre thuộc sở hữu Công ty TNHH Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, Công ty cổ phần Cơ điện Uông Bí – Vinacomin thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam…

Không ít thách thức

Thị trường chứng khoán phục hồi và triển vọng tích cực là điều kiện thuận lợi cho hoạt động đấu giá, bán vốn Nhà nước. Sau thời gian tích lũy khá dài từ tháng 4/2024 đến tháng 1/2025, VN-Index được xem như đã chinh phục thành công mốc 1.300 điểm khi đóng cửa trên mốc này nhiều phiên liên tiếp.

Các đơn vị phân tích đánh giá triển vọng thị trường chứng khoán vẫn tích cực nhờ đón dòng tiền mới khi VN-Index vượt mốc kháng cự tâm lý mạnh 1.300 điểm, tiến độ triển khai hệ thống KRX, kết quả đánh giá nâng hạng thị trường của FTSE và định giá thị trường ở mức hấp dẫn.

Ngược lại, hoạt động bán vốn Nhà nước cũng được xem là chất xúc tác giúp thị trường hưng phấn, sôi động hơn. Vào giai đoạn 2016 – 2018, VN-Index có con sóng tăng từ vùng 550 điểm lên 1.100 điểm với động lực từ hoạt động thoái vốn và cổ phần hóa. Các phiên đấu giá cổ phiếu như Vinamilk, Sabeco, Nhựa Bình Minh thu hút hàng tỷ USD vốn nước ngoài. Theo hiệu ứng, hàng loạt cổ phiếu có vốn Nhà nước đã tăng mạnh giai đoạn đó.

Tuy nhiên, hoạt động bán vốn Nhà nước hiện đang đối mặt với thách thức từ việc dòng vốn nước ngoài rút mạnh. Trong bối cảnh chênh lệch lãi suất giữa USD và tiền đồng cao, tỷ giá tăng mạnh, khối ngoại đã bán ròng kỷ lục khoảng 93.000 tỷ đồng trên HoSE, tương đương 3,7 tỷ USD năm qua. Các tháng đầu năm 2025, dù thị trường chứng khoán diễn biến tích cực hơn nhưng khối ngoại vẫn rút ròng khoảng 16.000 tỷ đồng.

Theo SSI Research, dòng tiền đầu tư trên toàn cầu cho thấy nhà đầu tư thận trọng giải ngân vào quỹ cổ phiếu và tìm đến các tài sản khác như trái phiếu hay tiền tệ khi chưa chắc chắn về chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump. Dòng vốn vào quỹ cổ phiếu thị trường phát triển duy trì xu hướng vào ròng nhưng thị trường mới nổi bị rút ròng mạnh trong tháng 2. Đối với Việt Nam, các quỹ ETF tiếp tục trạng thái rút ròng và thậm chí gia tăng cường độ, trong khi dòng tiền từ các quỹ chủ động chỉ đầu tư vào Việt Nam rút ròng hơn 1.600 tỷ đồng.

Tổ chức này cho rằng sự suy yếu của DXY (chỉ số đo lường sức mạnh USD) sẽ hạn chế áp lực bán ròng từ khối ngoại trong giai đoạn tới. Tuy nhiên, dòng vốn vốn đầu tư toàn cầu vẫn đang ưu tiên hơn cho các thị trường phát triển và chứng khoán Việt Nam cần có những biện pháp phát triển thị trường cụ thể hơn để hấp dẫn khối ngoại quay trở lại.

Bên cạnh đó, khi Nhà nước thoái vốn hầu hết đều muốn bán nguyên lô và đưa ra mức giá cao ngất ngưởng so với thị giá. Điều này hạn chế nhà đầu tư mới tham gia, và thường những nhà đầu tư muốn nắm giữ tỷ lệ chi phối mới có động lực để mua.

Vào cuối tháng 1, SCIC chào bán trọn lô 12 triệu cổ phiếu Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu Y tế Domesco (mã: DCM) với giá 1.531 tỷ đồng, tương đương 127.500 đồng/cp, gần gấp đôi thị giá. Ngoài SCIC, cổ đông nước ngoài Abbott Laboratories đang nắm 51% vốn Domesco, vừa đủ tỷ lệ chi phối.

Thông tin SCIC thoái vốn đã tạo động lực cho cổ phiếu DCM tăng từ vùng 64.000 đồng/cp lên 83.000 đồng/cp trong hơn 1 tháng (23/12/2024 – 4/2/2025) sau thời gian dài đi ngang. Song, vào ngày 21/2, HoSE thông báo hủy bán đấu giá do không có nhà đầu tư tham gia, cổ phiếu giảm về vùng 69.000 đồng/cp.