Không dư gạo để bán, Việt Nam có nên mở rộng thị trường xuất khẩu?

THANH THANH
08:24 05/04/2025

Ngành lúa gạo đang đứng trước bài toán khó: Nếu mở rộng thị trường xuất khẩu thì nguồn cung trong nước có thể không đủ, còn không mở rộng thị trường thì có thể bị ép giá…

Bài toán cân đối cung - cầu

Tại Hội thảo “Định vị hạt gạo Việt Nam trong kỷ nguyên mới” do Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), Tạp chí Thị trường Tài chính Tiền tệ và Trang Việt Nam Đầu Tư phối hợp tổ chức ngày 4/4, bà Trần Thị Thanh Bích, Tổng biên tập Tạp chí Thị trường Tài chính Tiền tệ dẫn số liệu thống kê cho biết, năm 2024, ngành gạo Việt Nam đã tạo dấu ấn đặc biệt với sản lượng xuất khẩu đạt kỷ lục 9,18 triệu tấn, với kim ngạch xuất khẩu đạt 5,75 tỷ USD, giữ vững vị thế là một trong những quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới.

“Đây là minh chứng cho sự nỗ lực không ngừng, đồng thời mở ra kỳ vọng cho một năm mới tiếp tục gặt hái thành công. Điều đó khẳng định vị lúa gạo không chỉ là trụ cột của nền kinh tế nông nghiệp mà còn là niềm tự hào của xuất khẩu Việt Nam…”- Bà Bích nhấn mạnh.

Tuy nhiên, ngành lúa gạo đang đứng trước nhiều thách thức, mà nổi lên là vấn đề cân đối cung - cầu.

Theo ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), Chủ tịch Hội đồng Quản trị kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Intimex, xuất khẩu gạo của Việt Nam tăng mạnh, từ 6 triệu tấn những năm trước lên 7,5 triệu tấn năm 2022 và vượt lên 9,18 triệu tấn năm ngoái, doanh thu trên 5,7 tỷ USD. Ước tính tổng lượng gạo xuất khẩu trong quý I năm nay đạt 2,25 triệu tấn, tăng 2% so với cùng kỳ năm 2024

Đóng góp cho kim ngạch xuất khẩu đó, ngoài lúa gạo của Việt Nam, các doanh nghiệp còn nhập khẩu lúa từ Campuchia với khoảng 3 triệu tấn năm 2023 và 3,8 triệu tấn năm 2024.

Ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch VFA. Ảnh:TCTT

“Chúng ta đang ở ngưỡng không dư gạo để bán. Cả cung và cầu lúa gạo trên thế giới đều có xu hướng tăng. Tuy nhiên, sản lượng sản xuất chưa đáp ứng đủ nhu cầu, dẫn đến giá lúa gạo tăng cao…”- Ông Nam thông tin.

Theo Chủ tịch VFA, hoạt động của ngành lúa gạo Việt Nam hiện nay có hai hình thức chính:

Một là, sản xuất và xuất khẩu từ sản phẩm trong nước: diện tích trồng lúa ở Việt Nam có xu hướng giảm theo định hướng của Chính phủ và ngành nông nghiệp, với sản lượng dự kiến chỉ còn từ 3 - 4 triệu tấn gạo.

“Điều này tạo ra bài toán khó khăn, đó là nếu mở rộng thị trường xuất khẩu thì nguồn cung trong nước có thể không đủ, còn không mở rộng thị trường thì có thể bị ép giá…- Ông Nam băn khoăn.

Hình thức thứ hai là, thu mua và xuất khẩu từ các nước khác. Theo đó, các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đã chủ động thu mua lúa gạo từ các nước láng giềng như Campuchia để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu.

“Việc này mang lại lợi ích cho cả người bán và người mua, ví dụ như nông dân Campuchia thích bán cho Việt Nam nhờ giá tốt hơn. Vai trò của các nhà xuất khẩu Việt Nam hiện nay không chỉ là giải quyết vấn đề lúa gạo trong nước mà còn tham gia vào thị trường lúa gạo thế giới…”- Chủ tịch VFA đánh giá.

Rà soát, mở rộng thị trường tiềm năng

Trở lại câu chuyện cung- cầu với câu hỏi: “Có nên mở rộng thị trường?”- Chủ tịch VFA cho biết, mặc dù đang bị “đứt” thị trường Indonesia nhưng Việt Nam đang dần chiếm lĩnh các thị trường truyền thống như Philippines, châu Phi nhờ sự khác biệt về chất lượng và giá cả so với các quốc gia xuất khẩu khác. Doanh nghiệp Việt Nam đã thay đổi trong tập quán sản xuất, nghiên cứu thị trường…

Theo đó, thị trường xuất khẩu của gạo Việt Nam ngày càng đa dạng, trải rộng khắp châu Á, châu Phi (18%), Trung Đông (2%), châu Âu, châu Mỹ và châu Đại Dương (4%). Trong đó, châu Á vẫn là thị trường trọng điểm, chiếm khoảng 72% tổng lượng xuất khẩu.

Đề cập đến thị trường Philippines, Chủ tịch VFA cho biết, Philippines là một ví dụ điển hình về thị trường quan trọng của Việt Nam. Theo đó, nhu cầu nhập khẩu gạo của Philippines rất lớn do dân số tăng nhanh trong khi diện tích và sản lượng lúa trong nước giảm. Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực cho Philippines. Đồng thời, người tiêu dùng Philippines đã quen với gạo Việt Nam và khó thay đổi thói quen.

Còn đối với thị trường Trung Quốc, đã có thời điểm Việt Nam mất thị phần tại thị trường này do chính sách dự trữ của nước này. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn là một thị trường tiềm năng lớn, đặc biệt khi họ cần bổ sung nguồn cung.

Theo Chủ tịch VFA, mở rộng thị trường xuất khẩu là cần thiết để ổn định đầu ra cho hàng hóa gạo của Việt Nam nhưng cần có chiến lược ổn định cho từng thị trường cụ thể.

Đối với các thị trường như châu Phi, cần cân nhắc các yếu tố đặc thù như: Yêu cầu về hình thức thanh toán (cho nợ, kéo dài thời gian thanh toán); ảnh hưởng đến tài chính và hạn mức tín dụng của doanh nghiệp…

Toàn cảnh Hội thảo. Ảnh: TCTT

“Việt Nam khá nhanh trong chiếm lĩnh thị trường gạo, doanh nghiệp Việt Nam cũng nhanh nhạy tìm kiếm thị trường, tìm phân khúc có lợi nhất. Bộ Nông nghiệp và Môi trường luôn tạo ra môi trường tốt nhất cho kinh doanh, đồng thời hỗ trợ về chính sách công (bảo quản, giống, chất lượng, đàm phán mở cửa thị trường).Gạo thương hiệu cao là lựa chọn của các doanh nghiệp và doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong định hướng thị trường, định hướng giá trị trong chuỗi lúa gạo Việt Nam….:- Ông Nguyễn Anh Phong, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược Chính sách Nông nghiệp và Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhấn mạnh. 

Cũng theo ông Phong, doanh nghiệp Việt Nam đang mở rộng tìm kiếm thị trường tiềm năng. Bộ Nông nghiệp và Môi trường giao cho Viện rà soát thị trường tiềm năng, thị trường mới. Trong đó phân tích xem thị trường mới đó chúng ta vào được loại gạo nào, đối thủ cạnh tranh là ai, làm sao chúng ta chiếm được thị phần tốt trong những thị trường đó.

“Chúng ta có chương trình 1 triệu ha lúa chất lượng cao phát thải thấp, trong đàm phán với các nước về xuất khẩu gạo, chúng ta có đưa thông điệp Việt Nam là nước đầu tiên trên thế giới làm gạo chất lượng cao phát thải thấp với quy mô lớn. Đây là cách tiếp thị mạnh cho thị trường cao cấp…”- ông Phong thông tin.

Gỡ khó cho doanh nghiệp

Là một trong các ngành xuất khẩu chủ lực, song các doanh nghiệp ngành lúa gạo đang gặp khó khăn về tài chính, hoàn thuế, cơ sở hạ tầng logistics…

Tại Hội thảo, đại diện VFA đã kiến nghị các cơ quan quản lý nhà nước hỗ trợ về chính sách tài chính, cơ sở hạ tầng để tạo điều kiện cho hoạt động xuất khẩu lương thực, trong đó có gạo.

Việt Nam đặt mục tiêu tiếp tục nâng cao chất lượng và giá trị gạo xuất khẩu, hướng tới việc giảm tỷ trọng gạo trắng phẩm cấp thấp và trung bình, đồng thời tăng tỷ trọng gạo thơm, Japonica, gạo đặc sản. Cụ thể, đến năm 2025, tỷ trọng gạo trắng phẩm cấp thấp và trung bình sẽ giảm xuống không quá 15%, trong khi tỷ trọng gạo thơm, Japonica, gạo đặc sản sẽ tăng lên khoảng 40%. Đến năm 2030, các mục tiêu này còn tham vọng hơn, với tỷ trọng gạo trắng phẩm cấp thấp và trung bình không quá 10% và tỷ trọng gạo thơm, Japonica, gạo đặc sản khoảng 45%.

Việt Nam cần tiếp tục nâng cao chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm lúa gạo để tạo ra sự khác biệt trên thị trường thế giới. Xây dựng chuỗi giá trị lúa gạo hiệu quả, từ sản xuất đến tiêu thụ, nhằm gia tăng giá trị gia tăng cho nông dân và doanh nghiệp. Phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nông dân để đảm bảo lợi ích của tất cả các bên liên quan.

Trong kim ngạch xuất khẩu gạo, ĐBSCL chiếm đến 90% . Ảnh:TTXVN

Để đạt được các mục tiêu trên, VFA kiến nghị: Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cần tiếp tục thực hiện các chính sách khuyến khích, hỗ trợ xây dựng vùng nguyên liệu, nghiên cứu phát triển giống lúa chất lượng cao và tăng cường xúc tiến thương mại; Ngân hàng Nhà nước xem xét tăng cường các chính sách cho vay không có tài sản bảo đảm cho các doanh nghiệp kinh doanh gạo; Bộ Tài chính cần đưa ra hướng dẫn cụ thể về xử lý hoàn thuế giá trị gia tăng để hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp; Bộ Công Thương cần tăng cường thông tin về xuất khẩu, điều chỉnh quản lý xuất nhập khẩu, nghiên cứu thị trường và đàm phán mở cửa thị trường; Bộ Xây dựng cần đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng cảng Cái Cui và nâng cấp kênh Quan Chánh Bố ở ĐBSCL để tạo thuận lợi cho xuất khẩu.

VFA cùng kiến nghị UBND các tỉnh, thành phố tiếp tục quy hoạch, xây dựng vùng chuyên canh nguyên liệu, đánh giá thổ nhưỡng và thu hút đầu tư vào chế biến lúa gạo.

"Ngành lương thực Việt Nam đang đứng trước những cơ hội và thách thức mới. Với sự nỗ lực của các cấp, các ngành và toàn thể cộng đồng, tin tưởng rằng ngành lương thực sẽ tiếp tục phát triển bền vững, đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế của đất nước"- Chủ tịch VFA  Đỗ Hà Nam nhấn mạnh.

  • Cùng chuyên mục
Phép tính của ông chủ Highlands Coffee

Phép tính của ông chủ Highlands Coffee

Trong bối cảnh kinh tế thế giới biến động, Highlands Coffee khánh thành nhà máy rang xay cà phê với giá trị 500 tỷ đồng, công suất 75.000 tấn tại Cái Mép (Bà Rịa - Vũng Tàu).

Thị trường - 16/04/2025 16:21

Trung Quốc bổ nhiệm nhà đàm phán thương mại mới

Trung Quốc bổ nhiệm nhà đàm phán thương mại mới

Trung Quốc hôm thứ Tư bất ngờ bổ nhiệm một nhà đàm phán thương mại mới, người đóng vai trò chủ chốt trong bất kỳ cuộc đàm phán nào nhằm giải quyết cuộc chiến thuế quan đang leo thang với Hoa Kỳ.

Thị trường - 16/04/2025 14:09

Flamingo Heritage Onsen & Resort: Thiên đường nghỉ dưỡng mới sắp ra mắt tại Tân Trào

Flamingo Heritage Onsen & Resort: Thiên đường nghỉ dưỡng mới sắp ra mắt tại Tân Trào

Ngày 25/4 tới đây, Flamingo Holdings sẽ chính thức khai trương khách sạn nghỉ dưỡng Flamingo Heritage Onsen & Resort tại xã Tân Trào, huyện Sơn Dương, Tuyên Quang – vùng đất gắn liền với lịch sử cách mạng Việt Nam.

Doanh nghiệp - 16/04/2025 12:12

Petrovietnam - Vinachem: Hợp tác toàn diện để cùng vươn xa, hướng tới tương lai công nghệ cao

Petrovietnam - Vinachem: Hợp tác toàn diện để cùng vươn xa, hướng tới tương lai công nghệ cao

Petrovietnam ký hợp tác toàn diện với Vinachem, với mục tiêu phát huy những lợi thế và nguồn lực hiện có của 2 tập đoàn, mở ra cơ hội cùng bứt phá.

Doanh nghiệp - 16/04/2025 12:11

Chứng khoán SHS chốt quyền chi trả 20% cổ tức tiền mặt và cổ phiếu, khẳng định cam kết với cổ đông

Chứng khoán SHS chốt quyền chi trả 20% cổ tức tiền mặt và cổ phiếu, khẳng định cam kết với cổ đông

Công ty Cổ phần Chứng khoán Sài Gòn – Hà Nội (HNX: SHS) vừa thông báo về ngày đăng ký cuối cùng để nhận 20% cổ tức bằng tiền mặt và cổ phiếu là ngày 25/4 tới đây, thể hiện cam kết mạnh mẽ của SHS trong việc đảm bảo quyền lợi và gia tăng giá trị cho cổ đông.

Doanh nghiệp - 16/04/2025 12:11

Giá vàng tăng từng giờ

Giá vàng tăng từng giờ

Giá vàng thế giới sáng nay tăng mạnh, ghi nhận đỉnh mới, vượt 3.261 USD/ounce. Trong nước, giá vàng tăng từng giờ, hiện đã lên mốc 111 triệu đồng/lượng.

Thị trường - 16/04/2025 10:00

SHB đồng hành cùng đất nước, phát triển kinh tế - xã hội trong kỷ nguyên mới

SHB đồng hành cùng đất nước, phát triển kinh tế - xã hội trong kỷ nguyên mới

Với chiến lược chuyển đổi toàn diện, bứt phá mạnh mẽ, SHB tiếp tục khẳng định vị thế vững chắc trên thị trường tài chính, vươn tầm khu vực quốc tế, đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội đất nước.

Doanh nghiệp - 16/04/2025 08:22

Giá nhập khẩu của Hoa Kỳ giảm, nhưng thuế quan vẫn đe dọa lạm phát

Giá nhập khẩu của Hoa Kỳ giảm, nhưng thuế quan vẫn đe dọa lạm phát

Giá nhập khẩu của Hoa Kỳ bất ngờ giảm vào tháng 3, do chi phí cho các sản phẩm năng lượng giảm, dấu hiệu mới nhất cho thấy lạm phát đang giảm trước khi thuế quan toàn diện của Tổng thống Donald Trump có hiệu lực.

Thị trường - 16/04/2025 06:29

Đà Nẵng khai phá thị trường du lịch y tế trăm tỷ USD

Đà Nẵng khai phá thị trường du lịch y tế trăm tỷ USD

Đà Nẵng là địa phương có thế mạnh phát triển du lịch y tế, tuy nhiên, thành phố này vẫn còn nhiều việc phải làm để tận dụng tốt cơ sở vật chất du lịch, y tế cũng như liên kết, phát triển sản phẩm du lịch y tế bài bản, chuyên nghiệp.

Thị trường - 16/04/2025 06:06

Nền kinh tế Mỹ sẽ mất hàng tỷ USD khi du khách bỏ đi

Nền kinh tế Mỹ sẽ mất hàng tỷ USD khi du khách bỏ đi

Nền kinh tế Mỹ sẽ mất hàng tỷ USD doanh thu trong năm 2025 do du lịch nước ngoài giảm và du khách tẩy chay các sản phẩm của Mỹ, khiến rủi ro suy thoái kinh tế gia tăng.

Thị trường - 16/04/2025 06:06

Vietcombank giới thiệu Apple Pay đến chủ thẻ nội địa Vietcombank Connect24

Vietcombank giới thiệu Apple Pay đến chủ thẻ nội địa Vietcombank Connect24

Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) chính thức giới thiệu Apple Pay đến với chủ thẻ nội địa Vietcombank Connect24 (chủ thẻ Vietcombank NAPAS) tại Việt Nam. Apple Pay là phương thức thanh toán dễ dàng, an toàn và riêng tư khi thanh toán tại cửa hàng, trong ứng dụng và trực tuyến.

Doanh nghiệp - 15/04/2025 13:58

Thuế quan Trump ảnh hưởng đến hàng triệu công nhân Trung Quốc

Thuế quan Trump ảnh hưởng đến hàng triệu công nhân Trung Quốc

Thuế quan 145% của ông Trump đối với hàng hóa của Trung Quốc đang đe dọa xóa sổ khả năng tiếp cận nền kinh tế lớn nhất thế giới của nước này, theo Bloomberg.

Thị trường - 15/04/2025 10:43

Giá vàng trong nước trụ vững trên đỉnh

Giá vàng trong nước trụ vững trên đỉnh

Sáng nay, giá vàng trong nước tiếp tục tăng dù giá vàng thế giới giảm. Hiện giá vàng miếng SJC đang mua - bán quanh mức 105 - 107,5 triệu đồng/lượng.

Thị trường - 15/04/2025 09:22

Hàn Quốc công bố gói hỗ trợ 23 tỷ USD cho sản xuất chip trong nước

Hàn Quốc công bố gói hỗ trợ 23 tỷ USD cho sản xuất chip trong nước

Hàn Quốc hôm thứ Ba đã công bố tăng gói hỗ trợ cho ngành công nghiệp bán dẫn quan trọng của nước này lên 33 nghìn tỷ won (23,25 tỷ USD), tăng khoảng một phần tư so với gói 26 nghìn tỷ won được công bố vào năm ngoái.

Thị trường - 15/04/2025 07:34

Cà chua nhập khẩu từ Mexico vào Hoa Kỳ sẽ phải chịu mức thuế 21% từ 14/7

Cà chua nhập khẩu từ Mexico vào Hoa Kỳ sẽ phải chịu mức thuế 21% từ 14/7

Bộ Thương mại Hoa Kỳ hôm thứ Hai cho biết hầu hết cà chua nhập khẩu từ Mexico vào Hoa Kỳ sẽ phải chịu mức thuế 20,91% từ ngày 14/7 khi Hoa Kỳ rút khỏi một thỏa thuận được cho là không bảo vệ người trồng cà chua trong nước.

Thị trường - 15/04/2025 07:21

ABBANK hợp tác cùng VBI, chung tay bảo vệ tài chính và sức khỏe cho người Việt

ABBANK hợp tác cùng VBI, chung tay bảo vệ tài chính và sức khỏe cho người Việt

Ngân hàng TMCP An Bình (ABBANK) và Tổng công ty cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VBI) đã ký thỏa thuận hợp tác nhằm phân phối các sản phẩm và dịch vụ bảo hiểm sức khỏe - tài chính toàn diện.

Doanh nghiệp - 15/04/2025 07:17