[Gặp gỡ thứ Tư] 'Cần thay đổi hệ thống quản trị tại các Sở GDCK'

Theo ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch VAFI, công tác bổ nhiệm nhân sự chủ chốt trong HĐQT và ban Điều hành HOSE và HNX cần được đặt ra theo hướng quản trị doanh nghiệp thay vì quản trị một cơ quan hành chính Nhà nước.

Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) và Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) vừa công bố BCTC 6 tháng đầu năm 2021 cho thấy những con số doanh thu và lợi nhuận "khủng" từ dịch vụ giao dịch chứng khoán.

Theo đó, tổng doanh thu thuần của HOSE đạt kỷ lục hơn 1.300 tỷ đồng, hoàn thành 81% so với kế hoạch cả năm, gấp 3,4 lần cùng kỳ năm trước, cao hơn 31% so với mức thực hiện của cả năm 2020. Lợi nhuận trước thuế hơn 1.021 tỷ đồng, hoàn thành 83% so kể hoạch của cả năm và lãi ròng gần 817 tỷ đồng, gấp 4,3 lần so với cùng kỳ năm trước.

Bài liên quan

Kiếm tiền ‘dễ’ như HOSE: Thu 100 đồng, lãi gộp 97 đồng

Tương tự, Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) cũng có doanh thu gần 550 tỷ đồng, gần gấp đôi so với cùng kỳ năm trước. Tổng lợi nhuận trước thuế đạt 392,4 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế là gần 314 tỷ đồng, tăng gần 71% so với cùng kỳ.

HOSE và HNX lãi rất lớn trong bối cảnh thanh khoản thị trường trong nước tăng đột biến nửa đầu năm, có những phiên lên hơn 30.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, tình trạng nghẽn, đơ lệnh trên HOSE từ cuối năm ngoái đã dẫn đến nhiều bức xúc cho nhà đầu tư, và cũng đặt ra vấn đề tái cơ cấu các sở giao dịch sao cho hiệu quả.

Với nguồn lợi rất lớn, thể hiện rõ qua lợi nhuận nữa đầu năm, một vài ý kiến cho rằng sở Giao dịch chứng khoán hoạt động theo mô hình công ty cổ phần là cần thiết để cơ quan này có thể vận hành thị trường trơn tru, hiệu quả hơn, tối đa hoá nguồn lực.

Để có thêm góc nhìn, Nhadautu.vn đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính (VAFI) về vấn đề này.

VAFI từng có đề xuất gửi Bộ Tài chính, UBCKNN về việc cổ phần hoá các sở giao dịch chứng khoán. Ông có thể giải thích rõ hơn về nội dung này?

Ông Nguyễn Hoàng Hải: Cổ phần hóa Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam và Tổng công ty Lưu ký chứng khoán là cách để các đơn vị này có năng lực quản trị ngang tầm các nước trong khu vực. Luật Chứng khoán mới đã cho phép điều này, nếu thực hiện được sẽ giúp đẩy nhanh quá trình nâng hạng thị trường.

Theo đó, chúng ta cần lựa chọn một sở giao dịch chứng khoán nước ngoài có danh tiếng đang ở thị trường phát triển làm cổ đông chiến lược. Cổ đông nay sẽ có trách nhiệm chuyển giao công nghệ quản lý, đào tạo nhân sự. HĐQT phải có đại diện của nhà nước, của đối tác chiến lược và đại diện của giới đầu tư và công ty chứng khoán.

Sở giao dịch và Tổng công ty Lưu ký sau cổ phần hóa phải hoạt động công khai minh bạch như công ty niêm yết và phải độc lập, thực sự tách rời Bộ Tài chính và UBCKNN; dù vẫn chịu sự quản lý giám sát đặc biệt từ các cơ quan này.

Cần lưu ý rằng, không bổ nhiệm lãnh đạo UBCKNN hay các cơ quan trong Bộ Tài chính vào các chức danh chủ chốt tại HĐQT, Ban điều hành của các sở giao dịch, Tổng công ty Lưu ký.

Cần phân biệt rằng quản lý hành chính nhà nước hoàn toàn khác xa với quản trị doanh nghiệp. Chủ tịch HĐQT là linh hồn, thủ lĩnh của doanh nghiệp. Họ cần là những người giỏi nhất, và chúng ta hoàn toàn có thể đi thuê ngoài với các vị trí quản lý chủ chốt.

Việc thuê nhân sự giỏi nước ngoài, những người đã có nhiều kinh nghiệm và thành tích trong quản lý vận hành các sở giao dịch nổi tiếng trên thế giời làm Tổng giám đốc, Phó TGĐ phụ trách IT, giám sát thị trường tại sở giao dịch chứng khoán là thông lệ phổ biến trên thế giới. Sở giao dịch chứng khoán HongKong, Singapore... có nhiều giai đoạn lịch sử đều thuê người nước ngoài quản lý.

Có nhiều vấn đề được đặt ra để Việt Nam có một thị trường chứng khoán chuyên nghiệp và minh bạch hơn. Theo ông, đâu là những điểm nghẽn cần sớm được tháo gỡ?

Ông Nguyễn Hoàng Hải: Trong nhiều tháng, hệ thống giao dịch HOSE thường xuyên diễn ra tình trạng đơ, nghẽn lệnh, đã làm ảnh hưởng rất lớn đến quyền lợi của nhà đầu tư và uy tín của thị trường chứng khoán Việt Nam với giới đầu tư quốc tế. Điều này thể hiện năng lực quản trị điều hành HOSE không tốt, sau hơn 20 năm vận hành vẫn không làm chủ được công nghệ vận hành. Trước đó, cũng đã có tình trạng sập sàn chứng khoán nhưng sau đó không có các giải pháp khắc phục hữu hiệu.

Ngoài vấn đề công nghệ, hoạt động của HOSE cũng còn rất yếu như trong khâu giám sát thị trường: Tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng, tỉnh trạng lừa đảo, thao túng chứng khoán vẫn nở rộ, tạo ra nhiều cổ phiếu rác, cổ phiếu lừa đảo.

Vì vậy, muốn chuyên nghiệp hoá và minh bạch thị trường trước tiên cần những thành viên đủ chuyên nghiệp. Sự chuyên nghiệp xuất phát từ lề lối điều hành, quản trị của các Công ty chứng khoán, Sở giao dịch chứng khoán và nhà quản lý vận hành thị trường.

Với các sở giao dịch, công tác bổ nhiệm nhân sự một số chức danh chủ chốt trong Ban điều hành và HĐQT cần được đặt ra theo hướng quản trị doanh nghiệp thay vì quản trị một cơ quan hành chính nhà nước. Chúng ta cần người đứng đầu là nhân sự am hiểu chứng khoán, về quản trị doanh nghiệp để vận hành các Sở giao dịch một cách trơn tru, hiệu quả, tạo minh bạch thị trường.

Xin cảm ơn ông!

Ông Vũ Bằng, nguyên Chủ tịch UBCKNN cũng cho rằng, nên sớm cổ phần hoá sở giao dịch chứng khoán để có thể áp dụng mô hình quản trị mới.

Chuyên gia này đánh giá các sở giao dịch chứng khoán là nơi luôn yêu cầu các công ty niêm yết phải quản trị theo nguyên tắc OECD, làm các chương trình thúc đẩy doanh nghiệp niêm yết để theo hướng quản trị mới. Trong khi đó chính các sở lại không cải cách về quản trị, vẫn là sở hữu nhà nước thì không hợp lý.

Theo đó, nguyên Chủ tịch UBCKNN gợi ý: Việt Nam có thể học Ba Lan, Sở giao dịch chứng khoán thực hiện cổ phần hoá một phần nhỏ, trước tiên là 2%, đủ để chuyển đổi thành công ty cổ phần, có HĐQT. Sau đó, khi thị trường phát triển, công nghệ tân tiến được áp dụng thì mới bán thêm cho nhà đầu tư ngoại khoảng 5-7%. Điều này sẽ tránh thiệt hại cho nhà nước và thị trường trong nước.

"Cổ phần hoá giúp Sở giao dịch chứng khoán hoạt động tốt hơn, quản trị theo mô hình tư nhân, có HĐQT, có sự tham gia của thành viên thị trường, dễ dàng áp dụng các chuẩn mực quản trị của OECD, hoạt động minh bạch và hiệu quả hơn", ông Vũ Bằng đề xuất.

Bài liên quan

Cân nhắc cổ phần hoá Sở giao dịch chứng khoán

Xem xét trở lại giao dịch lô 10 trên sàn HoSE

HoSE và nhiều CTCK bảo trì hệ thống vào cuối tuần

MSCI gọi tên sự cố giao dịch của HOSE trong báo cáo đánh giá mới nhất