Thông tin từ Tập đoàn Điện lực Việt Nam cho biết diễn biến giá nhiên liệu các tháng đầu năm 2022 và nếu căn cứ kế hoạch vận hành hệ thống điện đã được Bộ Công Thương phê duyệt từ đầu năm thì kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh năm 2022 của EVN có thể lỗ lên tới 64.805 tỷ đồng.

Tình thế này buộc EVN phải đặt ra mục tiêu giảm bớt tối đa có thể những khó khăn trong sản xuất kinh doanh năm 2022, trong đó đặc biệt là tiết kiệm và cắt giảm chi phí. Mặc dù vậy, những biện pháp này vẫn không thể bù đắp được chi phí mua điện đầu vào tăng quá lớn. Kết quả sản xuất kinh doanh 10 tháng năm 2022 của Công ty mẹ EVN vẫn lỗ khoảng 15.758 tỷ đồng, dự kiến ước tính cả năm 2022 có thể lỗ ở mức khoảng 31.360 tỷ đồng.

Nhìn nhận vào các số liệu và tình hình này, chuyên gia kinh tế, TS Ngô Trí Long cho biết Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) có thể lỗ đến 64.000 tỷ đồng trong năm nay. Tuy vậy, EVN đã tiết giảm chi phí để giảm số lỗ nêu trên đạt khoảng 33.445 tỷ đồng.

"Giá điện đã bị nén quá lâu, giải pháp căn cơ là Chính phủ và Bộ Công Thương cần rà soát lại chi phí giá điện để có giải pháp phù hợp", ông nói.

Theo TS. Ngô Trí Long, cùng với giá xăng dầu biến động, giá điện sẽ bị ảnh hưởng lớn. Xăng dầu là hàng hóa đầu vào của nhiều hoạt động sản xuất, có tác động dây chuyền đến hàng hóa. Bên cạnh đó, giá than thế giới liên tục tăng thời gian đã tác động kép đến giá điện. Chi phí giá điện chịu nhiều tác động từ giá nhiên liệu.

"Tất nhiên, đứng từ góc độ người tiêu dùng, không ai muốn tăng giá hàng hóa, nhất là những hàng hóa thiết yếu như điện, xăng dầu... Thế nhưng, giá điện đã bị nén quá lâu, lần điều chỉnh tăng gần đây nhất vào tháng 3/2019, trong khi các chi phí đầu vào tăng chóng mặt", ông Long nói, đồng thời cho rằng Chính phủ và Bộ Công Thương cần rà soát lại chi phí giá điện để có giải pháp phù hợp.

Theo EVN, việc tiết giảm chi phí kéo dài sẽ dẫn đến những rủi ro nhất định. Trước hết là khó khăn trong việc không cân đối được dòng tiền để thanh toán chi phí mua điện cho các đơn vị phát điện, ảnh hưởng đến khả năng hoạt động liên tục của các nhà máy điện và do đó ảnh hưởng đến việc đảm bảo cung cấp điện.

Vấn đề thứ hai là trong vài năm gần đây, chi phí sửa chữa lớn đã phải cắt giảm chi phí theo định mức từ 10-30% và việc sửa chữa tài sản tiếp tục bị cắt giảm sẽ ảnh hưởng lớn đến an toàn vận hành hệ thống điện các năm tới. Thứ ba là khó khăn trong việc huy động vốn, cân đối nguồn vốn để đầu tư các dự án điện, sửa chữa bảo dưỡng các công trình điện để đảm bảo cung ứng điện.

Một chuyên gia về năng lượng khác cho rằng, bài học xương máu từ việc điều hành giá xăng dầu thời gian qua cần được cơ quan chức năng rút kinh nghiệm trong việc điều tiết giá hàng hóa thiết yếu, có sức ảnh hưởng lớn đến toàn xã hội. Nếu các chi phí cấu thành giá thành không được tính đúng, tính đủ, hợp lý sẽ khiến cho thị trường méo mó, doanh nghiệp không mặn mà kinh doanh.

"Điều đó khiến cho người dân khó tiếp cận được với hàng hóa, gây bất ổn thị trường. Tương tự, đã đến lúc cơ quan quản lý cần xem xét giá điện theo sự biến động của thị trường, giảm gánh nặng cho doanh nghiệp", vị chuyên gia này chia sẻ.

Làm thế nào để giá điện thu hút được đầu tư?

Chuyên gia Hà Đăng Sơn (Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và Tăng trưởng xanh, Phó giám đốc dự án Vleep) cho rằng Việt Nam đang chịu sức ép khá lớn khi nhắm đến mục tiêu đưa lượng phát thải về 0 vào năm 2050. Muốn đạt được điều đó thì phải có sự đầu tư rất lớn về hạ tầng năng lượng, trong đó có hạ tầng điện, đường dây chuyền tải...

Muốn tăng đầu tư thì phải thu hút các nhà đầu tư bằng một mức giá điện hấp dẫn, hợp lý. Thậm chí có nhà đầu tư trông chờ vào cơ chế giá FIT trong một thời gian nhất định để yên tâm đầu tư.

"Để đầu tư lại phải có tiền và ai là người bỏ ra chi phí đó? Đó là câu hỏi cực kì khó, bởi giá điện cứ giữ như này thì chẳng tạo ra được bất kì một động lực cho bất kì một bên nào chơi cả", ông Sơn nói.

Ông Sơn cũng nhấn mạnh điện là một trong lĩnh vực đầu tư đặc thù, đầu tư lớn, trong thời gian rất dài. Có những dự án mà khối tư nhân không mặn mà, thì chính các doanh nghiệp như EVN phải trực tiếp triển khai. Tuy nhiên, việc giữ giá điện thấp quá lâu như vậy lại tạo ra rủi ro rất cao cho EVN trong việc mất uy tín về mặt tài chính. EVN sẽ khó huy động được vốn để triển khai các dự án năng lượng lớn.

Như vậy, doanh nghiệp Nhà nước khó triển khai các dự án lớn, còn doanh nghiệp tư nhân thì không mặn mà do không có nhiều lợi ích để phát triển nguồn. Ông Sơn nhấn mạnh có thể dẫn đến tình trạng thiếu điện trong tương lai, dẫn đến nguy cơ mất an ninh năng lượng.

"Khi đặt vấn đề tăng giá điện thì phải tính có những thiệt hại nhất định nhưng nó cũng có lợi ích gì. Chúng ta phải cân đối giữa các phương án khác nhau để lựa chọn phương án phù hợp nhất, người tiêu dùng chấp nhận được, nhưng cũng phải giúp cho EVN sống sót được", ông Sơn nói.

Bài liên quan

Bộ Công Thương đề xuất giá điện mới có bậc cao nhất tới 3.356 đồng/kWh

Vì sao giá điện ở châu Âu đạt mức cao kỷ lục?

Giá điện thoại, máy tính bảng, gas, xăng dầu... nhấp nhổm tăng theo tỉ giá

Sửa biểu giá điện: Ai được lợi?